نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضاییه

چکیده

تفسیر متون حقوقی به واسطه سکوت، تعارض، ابهام زبانی و اشکالات اجرایی یا اخلاقی قوانین، اجتناب­ناپذیر است. به طور سنتی، نظریه­های تفسیر قانون و قانون اساسی، در دو گرایش عمده مؤلف­محور و مفسرمحور بروز یافته‌اند. هریک از این رویکردها به رغم مزایای خود، معایبی دارند که نمی­توان آن­ها را نظریه منحصر تفسیری در حقوق ایران دانست. در مقابل، رویکرد سوم - متن­گرایی- را می­توان کارآمدترین نظریه در تفسیر قوانین و بویژه قانون اساسی دانست. متن­گرایی با خودبسنده­ دانستن نظام حقوقی و نتایج حاصله از برخی گرایش­های تحلیل زبانی حقوق سازگار است و پاسخ به پرسش حقوقی را در متن حقوقی می­جوید و نه معیارهای فراحقوقی. خوانش متن­گرایانه از اصل 73 قانون اساسی و تفسیر شورای نگهبان از آن به این نتیجه می­انجامد که مفسران، مجاز به ارائه تفاسیر خود از قانون می‌باشند و این تفاسیر تا هنگام تغییر قانون یا ارائه تفسیر رسمی در مورد خاص خود معتبر خواهند بود. از آنجا که تفسیر، بیان مراد مقنن است، تفسیر در هر مورد به مقنن نسبت داده می‌شود. این پژوهش در پی آن است تا ضمن بررسی نظریه­های اصلی در تفسیر قانون اساسی، نظریه تفسیری متن­گرا را به عنوان نظریه مختار طرح نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Textualist Approach in Legal Interpretation: with Emphasis on Islamic Republic of Iran Constitution

نویسنده [English]

  • Sajad Afshar 2

چکیده [English]

Because of linguistic ambiguity, silence, contradiction of contents and executive or moral issues, the interpretation of legal texts becomes inevitable. Traditionally, statutory and constitutional theories of interpreting are appeared in two forms: writer- based and interpreter- based. Despite their advantages, these approaches suffer from problems preventing them to be the exclusive theory of legal interpretation in Iran.
On the other hand, the third approach – Textualism- can be considered as the most complete theory in interpreting the Constitution and statutes. Textualism considers legal systems as self- complete entity, and is compatible with the results of linguistic analysis of law. This approach seeks to find the answer of legal questions from legal texts, not meta- legal standards. Textualist reading of Principle 73 of I.R.I.’s Constitution and Guardian Councils’ interpretation implies that interpreters are allowed to have their own interpretation of legal texts which are valid, until the modification of the law or rendering a formal interpretation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal Interpretation
  • Linguistic Ambiguity
  • Self- completeness of Law
  • Textualism
  • Principle 73 of I.R.Irans` Constitution
الف- فارسی و عربی
کتاب
-           قرآن کریم.
-           جعفری‌تبار، حسن، (1388)، فلسفه تفسیری حقوق، ویرایش دوم، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-           جوادی آملی، عبدالله، (1386)، منزلت عقل در هندسه‌ی معرفت دینی،‌ تحقیق و تنظیم از احمد واعظی، چاپ اول، قم: مرکز نشر اسرا.
-           حر عاملی، محمد بن حسن، (1409 ه.ق)، وسائل‌الشیعه فی تحصیل مسائل الشریعه، جلد 27، الطبعه الاولی، قم: مؤسسه آل البیت.
-           سبحانی، جعفر، (1384)، الموجز فی اصول الفقه، ترجمه و شرح عباس زراعت،  جلد 1، چاپ پنجم، قم: انتشارت حقوق اسلامی.
-           شهیدی، مهدی، (1390)، تشکیل قراردادها و تعهدات، جلد 1، چاپ هشتم، تهران: مجد.
-           صفایی، سیدحسین و امامی، اسدالله، (1384)، مختصر حقوق خانواده، چاپ هشتم، تهران: میزان.
-           الطریحی، فخرالدین، (1367)، مجمع البحرین، جلد 2، چاپ دوم، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-           عمید، حسن، (1389)، فرهنگ فارسی عمید، چاپ اول، تهران: انتشارات راه رشد.
-           قاضی شریعت پناهی، سید ابوالفضل. (1383)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، چاپ یازدهم، تهران: میزان.
-           کاتوزیان، ناصر، (1388)، قواعد عمومی قراردادها، جلد 2، چاپ دهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-           کلینی رازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، (1365)، الاصول من الکافی، ترجمه و شرح علی‌اکبر غفاری، جلد 8، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-           کیوانفر، شهرام، (1390)، مبانی فلسفی تفسیر قانون، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-           لاریجانی، صادق (مصاحبه‌شونده)، (1380)، گفت‌وگوهای فلسفه فقه،‌ مصاحبه از پژوهشکده‌ فقه و حقوق مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، چاپ اول قم: بوستان کتاب.
-           محقق داماد، سید مصطفی، (1376)، پیشگفتار بر کتاب سؤال و جواب سید محمدکاظم یزدی، جلد 1، چاپ اول، تهران، مرکز نشر علوم انسانی.
-           واعظی، احمد، (1386)، درآمدی بر هرمنوتیک، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ اسلامی.
 
مقاله‌ها
-           جاوید، محمدجواد و شاهمرادی، عصمت، (1394)، «هرمنوتیک حرکت جوهری و فرآیند ترجمه»، فصل‌نامه حکمت معاصر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مطالعات فرهنگی، تابستان، دوره 6، شماره 2.
-           کاتوزیان، ناصر، (1385)، «سهم عدالت در تفسیر قانون»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تابستان، شماره 72.
 
 
منبع اینترنتی:
-           مجتهد شبستری، محمد، (1391)، درس گفتارهای صوتی هرمنوتیک جدید چیست؟، جلسه 1و2، مراجعه تیرماه 95، مندرج در: http://mohammadmojtahedshabestari.com/lesson.php.
 
پ- انگلیسی
Books:
-             Adams, David, M, (2005), Philosophical Problems in the Law, 4th edition, Belmont: Thomson Wadworth.
 
-             Bix, Brian, (2003), Law Language and Legal Determinacy, Second Published, Oxford: Clarendon Press.
 
-             Dworkin, Ronald, (1985), First Edition, a Matter of Principle, Boston: Harvard University Press.
 
-             Huscroft, Grant & Miller, Bradley (Ed), (2011), The Challenge of Originalism Theories of Constitutional Interpretation, First published, Cambridge: Cambridge University Press.
 
-             Kelsen, Hans, (1967), Pure Theory of Law, Translated to English by M. Knight, First Published Berkeley: University of California Press.
 
-             Leyh, Gregory, (1992), Legal Hermeneutics History, Theory, and Practice, Los Angeles: University of California Press.
 
-             Ratnapala, Suri, (2009), Jurisprudence, First Published, Cambridge: Cambridge University Press.
 
-             Salmon, Nathan, (2005), Two Conceptions of Semantics, in “Semantics vs. Pragmatics”, Z.G.Szabo (ed), Oxford: Clarendon Press.
 
 
Articles
 
-             Epstein, Richard A, (2014), “Beyond Textualism: Why Originalist Theory Must Apply General Principles of Interpretation to Constitutional Law”, Harvard Journal of Law & Public Policy, Vol 37, No 3.
 
-             Fallon, Richard, H, (2015), “The Meaning of Legal “Meaning” and Its Implications for Theories of Legal Interpretation”, The University of Chicago Law Review, No 82.
 
-             Hart, H. L. A. (1958), “Positivism and the Separation of Law and Language”, Harvard Law Review, Vol. 71, No. 4.
 
-             Schauer, Fredrick, (2008), A Critical Guide to Vehicles in the Park, New York University Law Review, Vol. 83.
 
-             Stavropoulos, Nicos, (2014), “Legal Interpretivism”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2014 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL =<http://plato.stanford.edu/archives/sum2014/entries/law-interpretivist/>.