نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

 مسئولیت کیفری به علّت رفتار دیگری تأسیس جدیدی است در نظام کیفری ایران که در ماده 142 قانون مجازات اسلامی مصوّب 1/2/1392 به تصویب رسیده و بدین ترتیب این نوع مسئولیت مستند به نصّ گردیده است. در نظام کیفری ایران پرداخت دیه از جمله مجازات‌ها است. لهذا می‌توان گفت مسئولیت عاقله، مسئولیت ضامن جریره، مسئولیت بیت‌المال و مسئولیت دولت در پرداخت دیه و خسارت از محلّ بیت‌المال به بزه دیده، از جمله موارد مسئولیت ناشی از رفتار دیگری است، قطع نظر از اینکه ماهیّت این موارد از مسئولیت به نظر می‌رسد مدنی است، آنچه که در مقاله پیش‌رو به عنوان سوال مورد پژوهش قرار می‌گیرد این است که آیا با توجه به صبغه اسلامی نظام حاکم در کشورمان و لحاظ حقیقت امر و سابقه تاریخی حکومت در اسلام و روح اصول قانون اساسی و آموزه‌های حقوق عمومی و در واقع امر در موارد مذکور مسئولیت با حاکم و حکومت است یا دولت؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Responsibility of the State or the Government? Explaining Its Foundations in Light of Islamic Jurisprudence (Fiqh) and Iranian Penal Code

نویسنده [English]

  • Hamid Mohammadi

Islamic Azad University Central Tehran Branch

چکیده [English]

The criminal responsibility resulting from other’s behavior has been recently constituted in Iranian criminal system which has been ratified in the Article 142 of the Islamic Penal Code on April 21, 2013. Thereby, such a responsibility has been based on the letter of law. In Iranian criminal system, paying the blood money (diya) is one of the penalties. Therefore, it can be said that rational responsibility, crime responsibility guarantee for the other party, responsibility of the State and responsibility of the government in paying the blood money and compensating damages out of the treasury to the victim are the types of responsibilities resulting from other’s behavior regardless of the fact that such responsibilities are seemingly of civil nature. What is being discussed in the article is whether, regarding the Islamic nature of the ruling system in Iran and the matter of facts and the history of government in Islam and the spirit of the principles of the Constitution and the teachings of public law, and indeed in these cases, is the responsibility with the State or the government?

کلیدواژه‌ها [English]

  • treasury
  • state
  • government
  • rational of Imam
  • responsibility resulting from the other’s behavior
الف- فارسی
 کتابها  
-           آقایی جنت مکان، حسین، (1390)، حقوق کیفری عمومی، چاپ نخست، تهران: نشر جنگل.
-           ابن بابویه قمی، محمدبن على، (۱۳۷۸ق)، عیو اخبار الرضا، تصحیح سید مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان.
-           ابوداود الجستانی (سلیمان)، (2001)، السنن: چهار جلدی، بیروت: مطبعه مصطفی محمّد.
-           البخاری، (1998)، الجامع الصحیح، مطبعه الحلبی، 7 جلد، تهران: دارالبخاری.
-           بحرالعلوم، سید محمد، (۱۴۰۳. ق)، بلغة الفقهیه، جلد ۴، نشر المکتب الحاذق.
-           پور عزت، علی اصغر (۱۳۸۹)، مبانی دانش اداره دولت و حکومت، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
-           تمیمی آمدی، عبدالواحد، (۱۳۶۶ش)، غررالحکم، تحقیق مصطفی درایتی، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
-           جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۴۸)، تاریخ حقوق ایران، انتشارات معرفت.
-           جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۹۰)، ترمینولوژی حقوق، چاپ بیست و سوم، نشر گنج دانش.
-           جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۹۲)، وسیط، چاپ چهارم، نشر گنج دانش.
-           حلی، ابوالقاسم جعفر بن محمد، (۱۴۰۳ق)، معارج الاصول، جلد ۱، مؤسسه آل البیت. قم.
-           خویی، سید ابوالقاسم، (۱۴۰۷ق) ، مبانی تکمله المنهاج، جلد ۲، مطبعة الآداب، نجف.
-           دهخدا، علی اکبر، (۱۳۷۲)، لغت‌نامه فارسی، تهران: نشر دانشگاه تهران.
-           رضایی منش، بهروز، (۱۳۹۳)، تفاوت حکومت و دولت، دانشگاه علامه طباطبائی.
-           زیدان، جرجی، (۱۳۷۳)، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه على جواهر کلام، تهران: نشر امیر کبیر .
-           عاملی، شیخ حربن حسن، (۱۴۱۴. ق)، وسائل الشیعه، جلد 18، نشر مؤسسه آل البیت.
-           عمید، حسن، (۱۳۴۹)، فرهنگ فارسی، چاپ نهم، نشر جاویدان.
-           معاونت حقوقی ریاست جمهوری، (1392)، قانون مجازات اسلامی، مصوب 1392، مهرماه 1395.
-           معاونت حقوقی ریاست جمهوری، (1392)،  قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب 1392، اردیبهشت ماه 1396
-           کاتوزیان، ناصر، (۱۳۸۲)، الزام‌های خارج از قرارداد، تهران: نشر دانشگاه تهران.
-           کریمی، حسن، (1375)، دائره المعارف تشیعّ، جلد 3، نشر شهید محبّی.
-           کلینی رازی، محمد بن یعقوب، (۱۳۵۶)، فروع کافی، جلد ۸ ، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
-           معین، محمد، (۱۳۸۷)، فرهنگ فارسی، چاپ اول، تهران: نشر فرهنگ نما.
-           نجفی، محمد حسن، (۱۴۰۴ ق)، جواهر الکلام، جلد ۲۲، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
-           نوربهاء، رضا، (1367)، ضمیمه حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران: کانون وکلای دادگستری.
 
مقالهها
-           بای، حسین علی، (۱۳۸۴)، «قلمرو مسئولیت بیت‌المال در پرداخت دیه»، مجله فقه و حقوق، تابستان ۱۳۸۴،
-           سید فاطمی، سید محمد سید قادری، (۱۳۹۵)، «رویکرد عدلیه‌ای به نظریه مقاصد»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره ۷۵.
-           شاه حسینی، عطیه و مشهدی، علی، (۱۳۹۶)، «جبران خسارت زیست محیطی براساس طرح ۲۰۰۶ کمیسیون حقوق بین‌الملل»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، تابستان، سال نوزدهم، شماره ۵۵.
-           طباطبایی، سید جواد، (۱۳۹۷)، «حاکمیت بر نهاد دولت»، روزنامه فرهیختگان، 25/02/1397 – شماره : 2493.
-           گنجینه استفتائات قضایی، ۱۳۹۲، کد ۱۴۲، اداره تدوین و تهیه متون آموزشی قوه قضاییه.
 
ب- انگلیسی
-            Finer, S.E, (1999), The History of Government, Oxford University Press.
 -            Rosen, Lawrence, (2000), “The Justice of Islam”, Oxford, Available at: Fazellan karani.com/Persian/fag/tag.