نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری حقوق عمومی،‌گروه حقوق، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی،‌ایران،‌زاهدان

2 دانشیار حقوق عمومی،‌ دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 استادیار حقوق بین‌الملل،‌ دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، زاهدان، ایران

چکیده

استنادپذیری اصول قانون اساسی در آرای محاکم از مباحث مرتبط با ادله اثبات حکم است. استناد به اصول قانون اساسی در دادگاه‌های قانون اساسی، امری بدیهی است لیکن در محاکم عادی یعنی دادگاه‌های کیفری، حقوقی و اداری، تمامی اصول قانون اساسی قابلیت استناد را ندارند و استنادپذیری فقط نسبت به برخی از اصول امکان‌پذیر است. هدف این مقاله ارائه راهکارهایی در جهت افزایش میزان استناد به اصول قانون اساسی در آرای محاکم ایران است. استنادپذیری اصول قانون اساسی یک کشور در آرای محاکم به نوع نظام انطباق قانون عادی با قانون اساسی، میزان و حجم اصول قانون اساسی، اصول ماهوی و شکلی مندرج در قوانین اساسی و شیوه آموزش و روحیه قضات در استناد به اصول قانون اساسی بستگی دارد. با توجه به متفاوت بودن تأثیر این عوامل از کشوری به کشور دیگر، میزان استناد به اصول قانون اساسی در آرای محاکم کشورهای مختلف یکسان نبوده و متفاوت است. در ایران با توجه به عدم پذیرش نظارت قضایی در مطابقت قوانین عادی با قانون اساسی، بیشترین موارد استنادی به قانون اساسی در آرای محاکم، مرتبط با اصولی از قبیل اصل 37 و 49 می‌باشد که قانون اساسی در راستای اساسی‌سازی حقوق و علل دیگر، چنین اصول قابل استنادی را پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Citation of Constitutional Principles of the Judgments of the Courts

نویسندگان [English]

  • Dariyoush Zarouni 1
  • Ali AKbar Gorji 2
  • Behroz Behbodian 3

1 P.h.D Student of public law Departmant of law. Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran.

2 Associate Professor, Public Law, Law Faculty, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor, International Law, Law Faculty, Azad Islamic University, Zahedan Branch, Zahedan, Iran

چکیده [English]

The citation of constitutional principles in judgments of the courts is one of the issues related to the evidence of the verdict. It is obvious to cite the principles of the constitution in the constitutional courts, but in ordinary courts, i.e. criminal, legal and administrative courts, not all the principles of the constitution can be cited, and only some of the principles can be invoked. The inviolability of a country's constitutional principles in court rulings depends on the type of system of compliance of the statutes of parliament with the constitution, the extent of the constitutional principles, the substantive and formal principles contained in the constitutions, and the training and morale of judges in invoking constitutional principles. Due to the different effects of these factors from one country to another, the amount of citation to the principles of the constitution in the courts of different countries is not the same and is different. In Iran, due to the non-acceptance of judicial supervision in accordance with ordinary laws and the Constitution, most cases of citation to the Constitution in court rulings are related to principles such as Articles 37 and 49 that the Constitution in order to constitutionalize rights and other reasons, accepts citable principles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citation
  • Principles
  • Constitution
  • Courts
  • Documentary
  • Judgments
  • اعظمی چهاربرج، حسین،‌ تحقیقات قضایی، جلد اول، نشست فرآیند اعمال اصل 170 قانون اساسی از سوی مراجع قضایی (تهران: پژوهشگاه قوه قضاییه، 1395).
  • امام خمینی، سید روح­الله، صحیفه امام، چاپ ششم، جلد بیست و یکم (تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، 1393).‌
  • آگـاه، وحید، حقوق بنیادین و اصول حقوق عمومی در‌ رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری (1388-1361) (تـهران: انـتشارات جـنگل، 1389).
  • بلماز، جنیل و اوربک، وین، اصول اساسی حقوق رسانه‌ها (در نظام حقوقی ‌ایالات متحده آمریکا)، ترجمه هدی غفاری و فرزاد باباخانی (تهران: انتشارات مجد، 1396).‌
  • پاشا صالح،‌ علی، سرگذشت قانون (مباحثی از تاریخ حقوق)(تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1348).
  • دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، چاپ دوم، جلد دوم (تهران: ‌انتشارات دانشگاه تهران، ‌1377).
  • رنه، داوید، کامی ژوفره، اسپینوزی،  درآمدی بر حقوق تطبیقی و دو نظام حقوقی بزرگ معاصر (تهران: میزان، 1395).
  • شعبانی‌، قاسم، حـقوق اسـاسی و ساختار حکومت‌ جمهوری اسلامی ایران (تهران: اطلاعات‌، 1383).‌
  • صدرالحفاظی، سید نصراالله، نظارت قضایی بر اعمال دولت در دیوان عدالت اداری (تهـران: شهریار، ‌1372).‌
  • طباطبائی موتمنی، منوچهر، حقوق اساسی، چاپ دوازدهم ‌(تهران:‌ نشر میزان، 1386).
  • قاسم‌زاده، مرتضی، حقوق اساسی، چاپ ششم (تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1334).
  • قاضی، ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، چاپ ششم، جلد یکم (تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1375).
  • کاتوزیان، ناصر، فلسفه حـقوق، جلد دوم، چـاپ سـوم (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1385).
  • کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام‌ حقوقی‌ ایران، چاپ هـفتاد و شـشم (تهران، شرکت سهامی انتشار، 1389).
  • کریمی، عباس، ادله اثبات دعوا، چاپ پنجم‌ (تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 1398).
  • مدنی، سید جلال الدین، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، جلد ششم (تهران: سروش، تهران، 1369).
  • مدنی، سید جلال الدین،‌ حقوق اساسی تطبیقی، چاپ اول (تهران: گنج دانش، 1374).‌
  • مدنی‌، سید جلال‌الدین،‌ ادله اثبات‌ دعوی‌، چاپ چهارم (تهران: انتشارات پایدار، 1377).‌
  • مرکز تحقیقات شـورای نـگهبان، مـجموعه نظریات شورای نگهبان، تفسیری و مشورتی در خصوص اصول قانون اساسی به انضمام اسـتفساریه‌ها‌ و تـذکرات‌ (1380-1359) (تهران: چاپخانه سروش، 1381).
  • معین، محمد،‌ فرهنگ معین (یک جلدی)، چاپ دوم (تهران:‌ انتشارات زرین، 1386).
  • هاشمی، محمد، حقوق اساسی، چاپ بیست و هفتم (تهران: انتشارات میزان، 1396).‌

مقاله

  • برادلی، واوینگ،‌ «منابع ماهیت قانون اساسی انگلستان»، ترجمه توکل حبیب‌زاده، نشریه حقوق اساسی، سال چهارم، شماره 6 و 7، (1385).‌
  • بهره‌مند، مهدی؛ توکلی، احمدرضا؛ مهدوی، محمدهادی، «‌تقدم علم قاضی در مقام تعارض با سایر ادله اثبات دعوی با رویکردی بر مبانی فقهی و اخلاقی»، ‌پژوهش‌های اخلاقی، سال نهم، شماره 35، (1398).
  • تقی زاده، جواد؛ نجابت‌خواه، مرتضی؛ قلی‌زاده، عادله؛ «مسئله نظارت اساسی قضات محاکم بر قوانین عادی»، راهبرد، سال بیست و چهارم، شماره 76، (1394).‌
  • تقی‌زاده‌، جواد‌ و همکاران، «صـیانت از قـانون اساسی توسط قضات محاکم با تأکید بـر اصـل یـکصد و هفتادم قانون اساسی»، مجله مطالعات حقوقی، دوره هـشتم، شـماره 1، (1395).
  • تیلا، پروانه، «تفسیر قضایی قانون اساسی‌ در‌ رویه دیوان‌ عدالت اداری»، مجله پژوهش‌های حقوقی، دوره سـوم، شماره 5، (1383).
  • جلالی، محمد و سعیدی روشـن، حـمیده، «نقش دیـوان عـدالت‌ اداری در صـیانت از قانون اساسی»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 80‌، شماره 94، (1395).
  • حبیب‌زاده، توکل، «‌نظارت قضایی و رویکردهای دیوان عالی فدرال آمریکا در تفسیر قانون اساسی در پرتو تحولات سیاسی و اجتماعی حقوق»، دانش حقوق عمومی،‌ دوره سوم، شماره 10، (1393).‌
  • دیانی، عبدالرسول، «مـستندات رأی قـاضی‌/قسمت‌ پایانی‌»، مجله دادرسی، دوره66، شـماره 35، (1381).
  • دیـانی، عـبدالرسول، «مستندات ‌‌رأی‌ قاضی/قسمت اول»، مجله دادرسـی، دوره 66، شماره 33، (1381).‌
  • رحمت‌اللهی، حسین و شیرزاد، امید، «حق بـر مـحیط زیست سالم در رویه‌ قضایی دیـوان عـدالت اداری‌»، دوفصلنامه‌ مطالعات حـقوق بـشر اسلامی، دوره سوم، شـماره 6، (1393).
  • ﺭﺳﺘﻤﯽ، ﻭﻟﯽ؛ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﭘﻮﺭ ﺍﺭﺩﮐﺎﻧﯽ، ﺳﯿﺪ ﻣﺠﺘﺒﯽ، «ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻏﯿﺮﺩﻭﻟﺘﯽ»، ﺩﺍﻧﺶ ﺣﻘﻮﻕ ﻋﻤﻮﻣﯽ، دوره ﺩﻭﻡ، شماره 3، (1392).
  • ساردویی نسب، محمد؛ مولودی، محمد؛ عیوضی، جواد؛ «‌قلمرو دفاع ماهوی در دادرسی مدنی با نگرشی در حقوق تطبیقی»، پژوهش‌های فقهی، دوره نهم، شماره 3، (1392).
  • سلطانی، سیدناصر، «‌حقوق شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ نمونه‌ای از یک اصل نانوشتۀ قانون اساسی؟»، مطالعات حقوق عمومی، دوره پنجاهم، شماره 4، (1399).‌
  • سودمندی، عبدالمجید، «مستدل و مستند بودن آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری؛ ایراد در استناد به قانون اساسی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دوره بیستم، شماره 61، (1397).
  • شریف، محمد، «جایگاه قانونی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مصوبات آن»، پژوهش حقوق و سیاست، دوره اول، شماره 15 و 16، (1384).‌
  • غفاری، هدی و خادمی، مازیار، «استقلال قضایی در دادگاه قانون اساسی هند»، مطالعات حقوق عمومی، دوره 48، شماره 2، (1397).
  • فارو، لویی، «حقوق اساسی، حقوق قانون اساسی و اساس حقوق»، ترجمه جواد تقی‌زاده، نشریه حقوق اساسی، دوره دوم، شماره 3، (1383).
  • فتاحی، مهدی، «نسبت بین نظرهای تفسیری شورای نگهبان و رویه‌ قضایی درباره‌ داوری راجع به اموال عمومی و دولتی»، دانش حقوق عمومی، دوره چهارم، شماره 11، (1394).
  • قـاضی‌، ابـوالفضل، «قانون اساسی، سیر مفهوم و مـنطوق از دید تـطبیقی»، مجله دانشکده حقوق و علوم‌ سیاسی‌، دانشگاه تهران، دوره بیست و هشتم، شماره ٢٨، (1371).
  • گواستنی، ریکاردو، «تأملی پیرامون ضمانت‌های حقوق اساسی و نظریه تفسیر»، ترجمه اردشیر امیر ارجمند، مجله تحقیقات حقوقی، دوره اول، شماره 10، (1371).
  • هاشمی، سید محمد، «از فلسفه سیاسی تا حقوق اساسی»، حقوق اساسی، دوره اول،شماره 1، (1382). 
  • هامون، فرانسیس و وانیر، سلین، «صیانت از قانون اساسی در فرانسه و ایالات متحده آمریکا»، ترجمه محمد جلالی، نشریه حقوق اساسی، دوره دوم، شماره 2، (1383).‌
  • ویژه‌، مـحمدرضا‌ و کـتابی رودی، احـمد، «حدود صلاحیت دیوان عدالت اداری در انتصاب مدیران مـؤسسات عـمومی غـیردولتی (مـطالعه مـوردی مـدیر عامل سازمان تأمین اجتماعی)»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی قضایی، دوره نوزدهم، شماره 65، (1393).‌

گزارش

  • استوارسنگری، کوروش، «گزارش میزگرد مسئله استنادپذیری اصول قانون اساسی در مراجع قانونی، ‌انجمن ایرانی حقوق اساسی و اداری،‌ سایت انجمن ایرانی حقوق اداری (1398).
  • آل‌محمد، ‌سیدرضا، «گزارش میزگرد مسئله استنادپذیری اصول قانون اساسی در مراجع قانونی،‌ انجمن ایرانی حقوق اساسی و اداری،‌ سایت انجمن ایرانی حقوق اداری، (1398).
  • واعظی، سید مجتبی، «گزارش میزگرد مسئله استنادپذیری اصول قانون اساسی در مراجع قانونی»، ‌انجمن ایرانی حقوق اساسی و اداری،‌ سایت انجمن ایرانی حقوق اداری (1398).‌

References

Books

  • Agah, Vahid, Fundamental Rights and Principles of Public Law, Procedure of the General Assembly of the Court of Administrative Justice (1361-1388) (Tehran: Jangal Publications, 2010). [In Persian]
  • Almon Leroy Way, Jr, The American System Government Politics and Government in the U.S.A, Extract from https:// proconservative. net/CUNA.shtml, (2020).
  • Azami Chaharborj, Hossein, ‌ Judicial Research, Volume One, Meeting on the Process of Implementing Article 170 of the Constitution by Judicial Authorities (Tehran: Judiciary Research Institute, 2016). [In Persian]
  • Belmaz, Janil and Orbeck, Vin, Basic Principles of Media Law (in the United States Legal System), Translated by Hoda Ghaffari and Farzad Babakhani (Tehran: Majd Publications, 2017). [In Persian]
  • Dehkhoda, Ali Akbar, Dictionary of Dehkhoda, Second Edition, Second Volume (Tehran: University of Tehran Press, 1998). [In Persian]
  • Ghasemzadeh, Morteza, Constitutional Law, Sixth Edition (Tehran: University of Tehran Press, 1334). [In Persian]
  • Ghazi, Abolfazl, Constitutional Law and Political Institutions, Sixth Edition, Volume I (Tehran: Tehran University Publishing and Printing Institute, 1996). [In Persian]
  • Hashemi, Mohammad, Constitutional Law, Twenty-seventh Edition (Tehran: Mizan Publications, 1396). [In Persian]
  • Imam Khomeini, Seyyed Ruhollah, Sahifa Imam, Sixth Edition, Volume twenty-one (Tehran: Imam Khomeini Publishing House, 2014). [In Persian]
  • W. Peltason, The Constitution of the United States of America and Explanatory Notes (New York: U. S. Department of State, Bureau of International Information Programs, 2004).
  • Jaletta Long, Smith, Is Constitutional Law, Law? (NewYork: American Bar, Judicial Division Publications, Appellate Issues, 2017).
  • Julian E. Zelizer and Bruce J. Schulman, The Constitution and Public Policy in U.S. History (Penn State University Press, 2009).
  • Karimi, Abbas, Evidence of Proof of Lawsuit, Fifth Edition (Tehran: Payame Noor University Press, 1398). [In Persian]
  • Katozian, Nasser, Introduction to Law and Study in the Iranian Legal System, seventy-sixth edition (Tehran, Anteshar Co., 2010). [In Persian]
  • Katozian, Nasser, Philosophy of Law, Volume 2, Third Edition (Tehran: Enteshar Co., 2006). [In Persian]
  • Madani, Seyed Jalaluddin, ‌ Comparative Constitutional Law, First Edition (Tehran: Ganj-e-Danesh, 1995). [In Persian]
  • Madani, Seyed Jalaluddin, Constitutional Law in the Islamic Republic of Iran, Volume 6 (Tehran: Soroush, Tehran, 1990). [In Persian]
  • Mason and Beaney, American Constitutional Law, 3rd ed (New Jersey: Prentice_ Hall inc, 1964).
  • Moein, Mohammad, ‌ Moein Culture (one volume), Second Edition (Tehran: Zarrin Publications, 2007). [In Persian]
  • Negahban Council Research Center, A Collection of Theories of the Negahban Council, Interpretive and Consultative on the Principles of the Constitution, Including Commentaries and Remarks (1380-1359) (Tehran: Soroush Printing House, 2002). [In Persian]
  • Paoli, Pascoale, The Kingdom Anglo-Corsican (London: Axford, 2018).
  • Pasha Saleh,‌ Ali, The History of Law (Discussions on the History of Law) (Tehran: University of Tehran Press, 1348). [In Persian]
  • Rene, David, Kami Joufre, Spinoza, An Introduction to Comparative Law and Two Great Contemporary Legal Systems (Tehran: Mizan, 2016). [In Persian]
  • Sadr al-Hafazi, Seyyed Nasrallah, Judicial Supervision of Government Actions in the Court of Administrative Justice (Tehran: Shahriyar, 1993). [In Persian]
  • Shabanieh, Qasem, Basic Law and the Government Structure of the Islamic Republic of Iran (Tehran: Information, 2004). [In Persian]
  • Tabatabai Motameni, Manouchehr, Constitutional Law, Twelfth Edition ‌ (Tehran: Mizan Publishing, 2007). [In Persian]
  • Tamadon, Seyyed Jalaluddin, Evidence to Prove the Claim, Fourth Edition (Tehran: Paydar Publications, 1998). [In Persian]
  • Wilson, Geoffrey, Cases and Materials on Constitutional and Administrative Law (London: Cambridge University Press, 2002).

Articles

  • Bahremand, Mehdi; Tavakoli, Ahmad Reza; Mahdavi, Mohammad Hadi, “‌The Precedence of the Judge's Knowledge in the Position of Conflict with other Evidences of Proving a Claim with an Approach Based on Jurisprudential and Moral Principles”, Ethical Studies, Ninth Year, No. 35, (1398). [In Persian]
  • Bradley, Waving, “Sources of the Nature of the English Constitution”, Translated by Tavakol Habibzadeh, Journal of Constitutional Law, Fourth Year, Nos. 6 and 7, (2006).
  • Diani, Abdolrasoul, “Documents of the Judicial Vote / Final Part”, Journal of Justice, Volume 66, Number 35, (2002). [In Persian]
  • Fattahi, Mehdi, “Relationship between the Interpretive Views of the Guardian Council and the Judicial Procedure Regarding Arbitration of Public and State Property”, Danesh. [In Persian]
  • Favaro, Loui, “Constitutional Law, Constitutional Law and the Basis of Law”, Translated by Javad Taghizadeh, Journal of Constitutional Law, Volume 2, Number 3, (1383).
  • Ghaffari, Hoda and Khademi, Maziar, “Judicial Independence in the Constitutional Court of India”, Public Law Studies, Volume 48, Number 2, (1397). [In Persian]
  • Habibzadeh, Tavakol, “Judicial Oversight and Approaches of the US Federal Supreme Court in Interpreting the Constitution in the Light of Political and Social Developments in Law”, Public Law Knowledge, Volume 3, Number 10, (2014). [In Persian]
  • Hamilton, “Le Federaliste”, N° 78, in A. Hamilton, J. Jay et J. Madison, Le Federaliste, traduction de Gaston Jèze, Economica, 2, No. 1, (1988).
  • Hongxia, Liang, “Research on Implementation of Citation to Constitution by Chinese Courts”, Politics and Law, 10, No. 1, (2017).
  • Hongxia, Liang, “The Function of Human Rights Protection and Its Approaches of Filing and Review”, The Joirnal of Human Rights, Vol. 19, No. 2, (2020).
  • Jalali, Mohammad and Saeedi Roshan, Hamideh, “The Role of the Court of Administrative Justice in Protecting the Constitution”, Journal of Justice, Volume 80, (2016). [In Persian]
  • Rahmatollahi, Hossein and Shirzad, Omid, “The Right to a Healthy Environment in the Judicial Procedure of the Court of Administrative Justice”, Bi-Quarterly Journal of Islamic Human Rights Studies, Volume 3, Number 6, (2014). [In Persian]
  • Rostamai, Vali and Seyed Mojtaba Ardakani, “Judicial Oversight of Non-governmental Public Institutions”, Knowledge of Public Law, Volume 2, Number 3, (2013). [In Persian]
  • Sardoui Nasab, Mohammad; Moloudi, Mohammad; Eivazi, Javad; “The realm of Substantive Defense in Civil Litigation with a View to Comparative Law”, Jurisprudential Research, Volume 9, Number 3, (2013). [In Persian]
  • Sharif, Mohammad, “Legal Status of the Supreme Council of the Cultural Revolution and its Resolutions”, Political Law Research, Volume I, Nos. 15 and 16, (2005). [In Persian]
  • Soltani, Seyed Nasser, “Rights of the Supreme Council of the Cultural Revolution; An Example of an Unwritten Principle of the Constitution?”, Public Law Studies, Volume 50, Number 4, (1399). [In Persian]
  • Soodmandi, Abdolmajid, “Reasonable and Documented Opinions of the General Assembly of the Court of Administrative Justice; Objection to the Constitution”, Public Law Research Quarterly, Volume 20, Number 61, (1397). [In Persian]
  • Taghizadeh, Javad; Najabatkhah, Morteza; Adeleh, GHolizadeh; “The Issue of Basic Supervision of Judges of Ordinary Courts”, Strategy, 24, No. 76, (2015). [In Persian]
  • Taghizadeh, Javadeh et al., “Protection of the Constitution by Judges of the Courts with Emphasis on the One Hundred and Seventy Principles of the Constitution”, Journal of Legal Studies, Eighth Volume, No. 1, (2016). [In Persian]
  • Tila, Parvaneh, “Judicial Interpretation of the Constitution in the Crazy Valley of Administrative Justice”, Journal of Legal Research, Volume 3, Number 5, (2004). [In Persian]

Reports

  • Ostvar Sangari, Kourosh, “Roundtable Report on the Issue of Citation of Constitutional Principles in Legal Authorities”, Iranian Association of Constitutional and Administrative Law, Website of the Iranian Association of Administrative Law (1398). [In Persian]
  • Ale-Mohammad, Seyed Reza, “Report of the roundtable on the Issue of citation of Constitutional Principles in Legal Authorities,‌ Iranian Association of Constitutional and Administrative Rights, Website of the Iranian Association of Administrative Law (1398). [In Persian]
  • Vaezi, Seyed Mojtaba, “Report of the roundtable on the Issue of citation of Constitutional Principles in Legal Authorities,‌ Iranian Association of Constitutional and Administrative Rights, Website of the Iranian Association of Administrative Law (1398). [In Persian]