نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

ناکارآمدی قوانین و مقررات مربوط به حوزه حکمرانی و اداره سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری از جمله مهمترین علل وقوع بحران­ در این دو نهاد است. قوانین و مقررات مربوط به حکمرانی صندوق­های مزبور نقش دولت را از رکن تنظیم­ گر و تضمین­کننده فعالیت ­های صندوق به رکن مداخله­ گر تبدیل نموده است. ساختار دولتی صندوق­ های مستمری و عدم نقش‌آفرینی ذی­نفعان، مشکل نمایندگی ناشی از تفکیک مالکیت از مدیریت را تشدید کرده است به‌نحوی‌که این مشکل علاوه بر شکل سنتی، به شکل سیاسی نیز بروز می ­نماید. چنین ساختار حکمرانی به علت فقدان شفافیت و پاسخگویی، انگیزه مدیران را به پیگیری منافع شخصی و سیاسی به‌جای منافع ذی­نفعان سوق می­ دهد. این در حالی است که از منظر حاکمیت شرکتی، به‌منظور حل مشکل نمایندگی در صندوق­ های مستمری، باید از طریق افزایش نقش‌آفرینی ذی­نفعان در اداره و نظارت بر امور صندوق، زمینه تقویت شفافیت، پاسخگویی و مسئولیت ­پذیری مدیران را فراهم نمود. لذا قوانین و مقررات باید به نحوی اصلاح گردند که نقش‌آفرینی ذی­نفعان را در اداره صندوق ­های مستمری تقویت نمایند. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ­ای به ارزیابی قوانین و مقررات ناظر به حکمرانی صندوق­ های مستمری از منظر حاکمیت شرکتی می ­پردازد تا از این رهگذر کاستی ­های موجود نمایان گردد.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Gone With the Wind: A Critique of Corporate Governance in the Social Security Organization and Civil Servants Pension Fund

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Ghasemi 1
  • Hasan Johari 2

1 Assistant Professor, Economic and Public Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

2 LLM, Economic Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction

Pension funds play a crucial role in Iran by providing retirement provisions through paying pension benefits to retirees and their eligible survivors. However, the pension funds currently experience a critical situation due to a significant disparity between their financial resources and pension liabilities. This crisis stems from several factors, including the generosity of pension programs (in terms of retirement age and conditions and scope of support for survivors), demographic changes, and increased life expectancy leading to more pensioners and fewer contributors. Additionally, the challenges such as low returns on investment; transference of loss-making enterprises to the funds in order to settle government debts; and structural, governance, and management issues have exacerbated the situation.
In fact, the primary factor contributing to the current crisis is the inefficiency of laws and regulations governing the Social Security Organization (SSO) and the Civil Servant Pension Fund (CSPF). The existing regulations on the governance of pension funds have changed the government’s role from regulator and guarantor to an intervening party. Consequently, most fund managers are appointed by the government, which sidelines beneficiaries and stakeholders from the governance process. Such a governmental structure, coupled with the lack of stakeholder involvement, exacerbates the problem of representation arising from the separation of ownership and management. This issue manifests itself not only in the traditional form but also in the political form.
To address the problem of representation in pension funds requires supervision and increased stakeholder participation in fund management in order to enhance transparency, accountability, and managerial accountability. Therefore, it is crucial to revise laws and regulations to empower stakeholders’ role in the administration of pension funds. In this respect, the present study aimed to analyze the deficiencies in the laws and regulations on the governance and management of pension funds in Iran through the lens of corporate governance principles and mechanisms.

Literature Review

The regulations on the governance and management of pension funds play a crucial role in their performance. Establishing procedures and processes that promote good governance in pension funds can significantly contribute to the prevention and resolution of the current crisis. In this respect, corporate governance and its principles and mechanisms can serve as a vital tool for assessing the governance and management of pension funds. Pension funds in Iran, particularly SSO and CSPF, lack indicators of good governance in line with the corporate governance principles. The stakeholder involvement in company management, a fundamental right contributing to the mitigation of representation problems, is largely absent from the governance structure of Iran’s pension funds. Moreover, there are no legal requirements mandating transparency and reporting of the performance of pension fund managers. Additionally, the failure to recognize managers’ legal responsibility for their decisions, often influenced by their political affiliations, exacerbates the lack of accountability on the part of managers.

Materials and Methods

The present study used a descriptive–analytical method to address the research questions.

Conclusion

Considering the corporate governance mechanisms, Iranian pension funds (esp. SSO and CSPF) lack optimal conditions. The independence of the board of directors, a crucial aspect of corporate governance aimed at achieving its goals and principles, is fundamentally absent in Iranian pension funds. Moreover, the supervisory structure of pension funds fails to consider tripartism and the role of stakeholders. In addition, the absence of independent audit and actuarial committees within the supervisory framework severely undermines its effectiveness.
The Audit Organization is tasked with auditing pension funds as per Paragraph (d) of Article (17) of Act on Structure of Welfare and Social Security Comprehensive System. However, the Audit Organization lacks the necessary independence and impartiality due to its governmental affiliation. Furthermore, the absence of official actuarial mechanisms to calculate the resources and liabilities of the funds, their exclusion from the establishment of rules and regulations related to fund liabilities, and the lack of public disclosure of report results to stakeholders and beneficiaries all have contributed to increased pension liabilities and financial instability of Iranian pension funds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corporate Governance
  • Pension Funds
  • Stakeholders
  • Board of Directors
  • Transparency
  • Accountability
  • Responsibility
  • کتاب­ها

    • ابراهیمی، مریم، «مبانی حقوقی اصول حاکمیت شرکتی با تأکید بر مقررات بازار سرمایه ایران»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی حاکمیت شرکتی (در راستای تحقق سند چشم‌انداز)، چاپ اول (تهران: نشر نوای مدرسه با همکاری بورس اوراق بهادار تهران، 1392).
    • حاجی قربانی دولابی، مریم، تجارب ملی و جهانی حکمرانی شرکتی در صندوق­های بازنشستگی و نظامنامه پیشنهادی برای صندوق­های بازنشستگی ایران (تهران: معاونت امور اقتصادی و برنامه­ریزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، 1399).
    • حساس یگانه، یحیی، فلسفه حسابرسی، چاپ اول (تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1388).
      • حساس یگانه، یحیی و رضا پور، نرگس، «رویکرد انتقادی به مبانی نظری حسابداری از منظر حاکمیت شرکتی»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی حاکمیت شرکتی (در راستای تحقق سند چشم‌انداز)، چاپ اول (نشر نوای مدرسه با همکاری بورس اوراق بهادار تهران، 1392).
    • سازمان بورس اوراق بهادار تهران (مدیریت توسعه فرهنگ سرمایه­گذاری بورس اوراق بهادار تهران)، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی حاکمیت شرکتی (در راستای تحقق سند چشم انداز)، چاپ اول (تهران: نشر نوای مدرسه با همکاری بورس اوراق بهادار تهران، 1392).
    • گروه بانک جهانی (ناظر اقتصادی ایران، بهبود نفت محور)، توجه خاص: نظام بازنشستگی ایران: ضرورت اصلاحات؛ و به‌سوی امنیت آبی در ایران: چالش‌ها و فرصت‌ها، ترجمه حسن گلریز (تهران: گروه مطالعات جهانی اقتصاد کلان و مدیریت مالی خاورمیانه و شمال آفریقا بانک جهانی، 1396).

    مقاله ­ها

    • حساس یگانه، یحیی، «مبانی نظری حاکمیت شرکتی»، ماهنامه حسابدار، سال بیستم، شماره صد و شصت‌وهشت، (1384).
    • حساس یگانه، یحیی، «نقش هیئت ­مدیره در حاکمیت شرکتی»، نشریه حسابدار، شماره 173، (1385).
    • حساس یگانه، یحیی و همکاران، «رابطه بین کیفیت حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال چهارم، شماره 13، (1388).
    • حساس یگانه، یحیی و همکاران، «رابطه سازوکارهای حاکمیت شرکتی، نسبت بدهی، اندازه شرکت با مدیریت سود»، فصلنامه مدیریت حسابداری، شماره 24، (1387).
    • حساس یگانه، یحیی و هاشمی، سید هادی، «مرور مبانی و مدل­های مختلف حاکمیت شرکتی»، مجله حسابدار، شماره 201، (1387).
    • عظیمی، میکائیل، «حلقه مفقوده بازنشستگی»، ویژه‌نامه بازنشستگی (نظام بازنشستگی مطلوب ـ ساختار)، (1395).
    • قاسمی، مجتبی، «نقش قوانین و مقررات در شکل­گیری بحران­های مستمری: یک تحلیل اقتصادی»، فصلنامه تحقیقات رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره 5، (1394).
    • قلی پور، رحمت الله و همکاران، «حاکمیت شرکتی در بخش عمومی و نقش آن در اقتصاد مقاومتی»، فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی ، سال چهارم، شماره 14، (1395).
    • محمودزاده، شهریار، «کارویژه حکمرانی در صندوق­ها بازنشستگی عمومی»، ضمیمه اقتصادی روزنامه شرق، 6 مهر، (1395).
    • مرادی، مهدی و همکاران، «بررسی تأثیر اندازه و استقلال هیئت ­مدیره بر هزینه­های نمایندگی»، پژوهش­های تجربی حسابداری، سال دوم، شماره 7، (1392).
    • نیک‌بخت، محمدرضا و همکاران، «بررسی تأثیر ویژگی­های هیئت ­مدیره بر عملکرد شرکت»، مجله پیشرفت حسابداری دانشگاه شیراز، دوره دوم، شماره اول، (1389).

    پایان ­نامه­

    • کرمی، حسین، رابطه حاکمیت شرکتی و هزینه­های نمایندگی: شواهدی از بورس و اوراق بهادار تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی تهران، (1390).

     

     Reference

    Books

    • G20/OECD, Principles of Corporate Governance, OECD Report to G20 Finance Ministers and Central Bank Governors (Paris: OECD, 2015).
    • OECD, A Boardroom Perspective, Using the OECD Principles of Corporate Governance (Paris: OECD, 2008).
    • Parkinson JE, Corporate Power and Responsibility (USA: Oxford University Press, 1994).
    • Working Party on Private Pension, OECD Guidelines for Pension Fund Governance (Paris: OECD, 2009).

    Article

    • Kowalewski Oskar, “Corporate Governance and Pension Fund Performance”, Contemporary Economics, Vol. 6, No. 1, (2012).