نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی و اقتصادی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه حقوق خصوصی و اقتصادی دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، تهران، ایران

چکیده

ارائه خدمات بیمه در جهان امروز به دلیل ویژگی‌های اطمینان بخشی آن، هر روز در حال افزایش است و در اغلب کشورها، شکل و قالب خاصی برای فعالان این صنعت مقرر و اجازه فعالیت تنها در چارچوب و ضوابط مشخصی پیش‌بینی شده است. امروزه عمده مطالعات در حوزه قراردادها و بخش اندکی به شرکت‌های بیمه آنهم معطوف به حاکمیت شرکتی است، در حالی که اهمیت ساختار و تشکیل شرکت‌های بیمه، اگر از قراردادهای بیمه بیشتر نباشد کمتر نخواهد بود. زیرا شرکت‌های بیمه می‌توانند بیش از سرمایه خود، ریسک بیمه‌ای را تحت پوشش قرار دهند و به واقع بخش اعظم منابع خود را از طریق فروش بیمه‌نامه‌هایی تامین می‌کنند که در صورت عدم توانایی در ایفای تعهدات، زیان‌های جبران‌ناپذیری به بیمه‌گذاران و سایر ذینفعان وارد و مآلاً موجب سلب اعتماد عمومی می‌شوند. از این‌رو شورای عالی بیمه و برخی نهادهای مقررات‌گذار مانند بیمه مرکزی، علاوه بر قواعد عمومی قانون تجارت، مقررات خاصی برای تاسیس شرکت‌های بیمه پیش‌بینی کرده‌اند که بخشی از مقررات یاد شده دارای ابهامات مهم و جدی و در عین حال چالشی برای چنین شرکت‌هایی است. این مقاله ضمن بیان قواعد و ضوابط خاص حاکم برای تاسیس شرکت‌های بیمه، سعی در تبیین ابهامات موجود دارد.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Specific Legal System Governing the Formation of Insurance Companies and Institutions

نویسندگان [English]

  • Majid Banaei Oskooei 1
  • Mohammad javad Ghorbani 2

1 Associate Professor, Private and Economic Law Group, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

2 LLM, Private and Economic Law, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction

Today, insurance coverage is crucial in commercial and economic activities; however, like many economic functions, insurance requires significant financial resources. Generally, there are two main ways to provide these resources: proprietary and non-proprietary methods. Non-proprietary funding can come in various forms, such as loans, debt from credit purchases, pre-received amounts, or unpaid taxes. Typically, lenders assess the applicant’s status and take appropriate guarantees at the time of credit allocation. However, insurance companies operate differently because their resources are derived from two primary sources: proprietary contributions (capital and equity) and debts (both current and non-current). Most of these liabilities stem from unfulfilled obligations to insurers, known as technical reserves, which are accumulated through the sale of insurance policies. As a result, policyholders and insurance beneficiaries often worry about the insurer’s ability to meet their obligations for several reasons. First, the exact amount of the insurer’s obligation is often unknown, making it difficult to estimate potential future losses or whether these losses will actually occur. Second, due to various factors (e.g., the uncertainty of future damages), it is challenging to obtain adequate guarantees from the insurer. Third, there is often no direct correlation between the insurance premium and potential losses. Fourth, acceptance of extraordinary insurance obligations usually represents only a small portion of the insurer’s overall resources. It should be noted that managers and insurers exercise control over resources that belong to others, yet they do not provide guarantees for these resources. Meanwhile, creditors have no role in the company’s management. These factors, although essential to the insurance industry, underscore the need for regulations that protect the rights of all stakeholders and prevent abuse or negligence by the owners and managers of insurance companies. Consequently, in most countries, these services can only be offered by special institutions and commercial companies that operate under strict regulatory frameworks. It is particularly important to establish performance guarantees and specific mechanisms to fulfill obligations, especially long-term commitments, because many businesses depend on insurance coverage to support their operations. When insurers fulfill their responsibilities effectively, they provide a guarantee for stable economic and financial activities. At the same time, these regulatory requirements should not undermine the principles of corporate governance within the industry or overly restrict the decision-making powers of insurance company managers. This is especially critical in the context of privatization and reduced government involvement, which have made the regulations of corporate governance even more relevant. Such regulatory requirements, together with the development-oriented approach in this relatively young industry, highlight the importance of establishing special regulations to govern relationships among insurance stakeholders, particularly in the areas of company operations and contracts.

Literature Review

Most research in the field of insurance has focused primarily on insurance contracts, while studies on insurance companies themselves are limited and tend to concentrate on corporate governance rules. However, the structure of insurance companies and the specific regulations that govern them as providers of insurance services are just as important as the contracts they issue.

Materials and Methods

The present study used a descriptive–analytical approach and a library research method to examine and explain the specific regulations governing insurance companies.

Results and Discussion

Well-designed insurance regulations, alongside other economic factors, can help alleviate the concerns of stakeholders—especially merchants involved in commercial transactions, which inherently carry risk. This can, in turn, foster business development and economic growth. In Iran’s legal system, insurance regulation was initially limited and sporadic until the 1970s. A key turning point came with the Establishment Act of Bimeh Markazi Iran/Central Insurance of IR Iran & Insurance Operations in 1971. This law’s significance lies not just in its 73 articles but in its establishment of a quasi-legislative body (i.e., the Supreme Council of Insurance), which has since issued numerous approvals, particularly concerning the establishment of insurance companies. In addition to general commercial laws that apply to insurance companies, recognized as one form of joint-stock company, two main regulatory streams govern insurance companies. On one side are the special legislative approvals passed by the parliament specific to the insurance sector; on the other, over a hundred resolutions by the Supreme Council of Insurance, a substantial portion of which focus on the establishment and structure of insurance companies. These regulations have brought significant changes to the conditions for founding and organizing such companies, though they have, in some cases, led to disputes. A separate study is needed to examining the legal status and scope of the approvals of the Supreme Council of Insurance. The present research focused on the specific regulations governing insurance institutions, addressing the challenges and ambiguities that arise during their establishment and formation.

Conclusion

To establish an insurance company, it is essential to meet the general requirements stipulated in the commercial law, as well as specific conditions. The latter include a certain quorum of founders, the minimum amount of capital, the approval of the provisions in the model statutes, and the verification of the special qualifications of the managers at first. Additionally, specific conditions for the insurance agency must be addressed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Insurance
  • Business Law
  • Joint-stock Company
  • Supreme Council
  • Establishment
  • Regulations
  • کتاب­ها

    • ابراهیمی کرهرودی، احمد، مجموعه آرای هیات عمومی دیوان عدالت اداری، چاپ اول (تهران: انتشارات فردوسی، 1397).
    • اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، شرکت‌های تجارتی، جلد دوم، ویراست 2، چاپ هجدهم (تهران: انتشارات سمت، 1393).
    • امامی، محمد و استوارسنگری، کوروش، حقوق اداری، چاپ پانزدهم، جلد اول (تهران: نشر میزان، 1391).
    • بابایی، ایرج، حقوق بیمه، ویراست دوم، چاپ سیزدهم (تهران: انتشارات سمت، 1394).
    • بنایی اسکویی، مجید، دعوی ورشکستگی (ارمغان عمر: مجموعه مقالات در نکوداشت استاد دکتر محمود عرفانی) (تهران: نشر جنگل، 1399).
    • پیکارجو، کامبیز و حسین‌زاده، لیلا، فرهنگ تخصصی واژگان بیمه، چاپ اول (تهران: انتشارات پژوهشکده بیمه، 1391).
    • حیدری، حسن و چاقری، راضیه، مجموعهآیین‌نامه‌ها و مصوبات شورای عالی بیمه، چاپ اول (تهران: پژوهشکده بیمه، 1393).
    • جباری، غلامحسین، حقوق بیمه، چاپ اول (تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، 1395).
    • خامسیان، فرزان، طرح پژوهشی برآورد تعداد بهینه شرکت‌های بیمه در صنعت بیمه ایران (تهران: انتشارات پژوهشکده بیمه، 1396).
    • ژان فرانسوا اترویل، ترجمه عبدالناصر همتی و علی دهقانی، مبانی نظری و عملی بیمه (تهران: انتشارات بیمه مرکزی، 1381).
    • ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، جلد دوم، تحقق و تعلیق: سید احمدی سجادی، سیدعلی، چاپ بیست و چهارم (تهران: نشر دادگستر، 1392).
    • سکوتی نسیمی، رضا، حقوق شرکت‌های تجاری، جلد اول (تهران: انتشارات مجد، 1395).
    • شایگان، سیدعلی، حقوق مدنی، چاپ اول (تهران: نشر طه، 1375).
    • صالحی، محمد و کاظم کوهی اصفهانی، اصول قانون اساسی در پرتو نظرات شورای نگهبان ( 1359-1394)، جلد سوم (تهران: نشر پژوهشکده شورای نگهبان، 1396).
    • صقری، محمد، حقوق بازرگانی ورشکستگی نظری و عملی، چاپ اول (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1376).
    • طیار، شاهین، طرح پژوهشی ادغام و تملیک در شرکت‌های بیمه (تهران: پژوهشکده بیمه، 1397).
    • عرفانی، محمود، حقوق تجارت، جلد دوم، شرکت‌های تجاری، چاپ اول (تهران: انتشارات جنگل، 1388).
    • عیسائی تفرشی، محمد، مباحثی تحلیلی از حقوق شرکت‌های تجاری، جلد دوم، شرکت‌های سهامی عام و خاص، چاپ اول (تهران: دانشگاه تربیت مدرس، 1386).
    • کاتبی، حسینعلی، حقوق تجارت، چاپ هفتم (تهران: نشر گنج دانش، 1375).
    • کاویانی، کوروش، حقوق ورشکستگی، چاپ اول (تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1391).
    • کمیته فنی سازمان حسابرسی، مجموعه استانداردهای حسابداری، چاپ بیستم (تهران: سازمان حسابرسی، 1391).
    • گلچینیان، عباس، کلیات و اصول بیمه‌های بازرگانی، چاپ چهارم (تهران: انتشارات شرکت بیمه البرز، 1391).
    • قاضی شریعت پناهی، ابولفضل، بایسته‌های حقوق اساسی، چاپ چهاردهم (تهران: نشر میزان، 1383).
    • قائم مقام فراهانی، محمدحسین، ورشکستگی و تصفیه، چاپ نهم (تهران: نشر میزان، 1395).
    • موسوی مرادی، سید موسی، طرح پژوهشی چارچوب حاکمیت شرکتی در شرکت‌های بیمه، پژوهشکده بیمه، (1395).
    • نیاکان، لیلی، طرح پژوهشی ایجاد انگیزه‌های تشکیل شرکت‌های بیمه تخصصی با تاکید ویژه بر شرکت‌های بیمه عمر (تهران: انتشارات پژوهشکده بیمه، 1396).

    مقاله‌ها

    • ابزری، مهدی و پازادیان، محمود، «حفظ ارزش حقیقی سرمایه در شرکت‌های بیمه»، فصلنامه صنعت بیمه، سال شانزدهم، شماره 2، (1380).
    • احمدی سجادی، سیدعلی، «ماهیت نمایندگی تجاری و مصادیق آن در حقوق ایران»، مجله مجتمع آموزشی قم، شماره1، (1378).
    • اسلامیان، محمود، «تاملی بر اجرای اصل 44»، نامه اتاق بازرگانی، شماره 522، (1394).
    • بادکوبه هزاوه، آرش، «قواعد حقوقی حاکم بر شرکت‌های تجاری تک‌شریک»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 76، (1394).
    • باقری، محمود و ساردوئی نسب، محمد، «مطالعه راهبری شرکتی بیمه در حقوق ایران»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 44، شماره 4، (1393).
    • باقری، محمود، آجورلو، مهدی و رحمانی، سعید، «تحلیل مبانی الزام تشکیل شرکت‌های بیمه در قالب شرکت سهامی عام»، فصلنامه پژوهشنامه بیمه، سال 36، شماره 4، (1400).
    • پتفت، آرین و مومنی راد، احمد، «سیر تحول نحوه مداخله دولت در اقتصاد از منظر حقوق عمومی، از نظر دولت رفاه تا دولت تنظیمی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال 17، شماره 47، (1394).
    • پورسید، سیدبهزاد و مطهرپور، محمود، «ماهیت حقوقی شرکت‌های تعاونی سهامی عام»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال نوزدهم، شماره 70، (1391).
    • رهنمای رودپشتی، فریدون و کیانی، علی، «بررسی و تبیین استراتژهای مدیریت سرمایه در گردش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، دانش و پژوهش حسابداری، شماره 13، (1387).
    • سلامی، شمس اله، باقرزاده، محمدرضا، مهرآرا، اسداله و متانی، مهرداد، «شناسایی و اولویت‌بندی عوامل حاکمیت شرکتی مطلوب در شرکت بیمه ایران»، فصلنامه پژوهشنامه بیمه، سال 35، شماره 4، (1399).
    • عیسائی تفرشی، محمد و امیرتیموری، سعیده، شرکت تجاری تک‌عضوی و تطور تاریخی آن مطالعه تطبیقی، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره هفدهم، شماره 1، (1392).
    • کاویانی، میثم، حمیدیان، محسن و بوستانی، سارا، «بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی بر کارایی صنعت بیمه ایران»، فصلنامه پژوهشنامه بیمه، سال 33، شماره 3، (1397).
    • محمودی، اصغر، «تشکیل شرکت با عضو واحد»، مجله علوم انسانی، شماره 61، (1384).
    • موسوی مرادی، سید موسی، طرح پژوهشی چارچوب حاکمیت شرکتی در شرکت‌های بیمه، پژوهشکده بیمه، (1395).
    • نخعی پور، قاسم و سعیدی، محمدعلی، «اعتبارات عقلایی در تحلیل مبنای شخصیت حقوقی»، آموزه‌های فقه مدنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 19،(1398).
    • نصیری اقدم، علی و فاتحی زاده، محسن، «سهم بخش خصوصی و بخش عمومی از واگذاری شرکت‌های دولتی»، جستارهای اقتصادی، شماره 16، (1390).

    قوانین و مقررات

    -       قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری 1350.

    -       قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب 1395.

    -       قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری - صنعتی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 7/6/1372.

    -       قانون راجع به دلالان مصوب 1317.

    -       قانون پولی و بانکی کشور مصوب 1351.

    -       قانون تجارت مصوب 1311.

    -       مصوبات شورای عالی بیمه.

     

     

    References

    -     Antal Raluca Medaa and Sumandea Smionescu Ioan, Capital in Insurance Companies Efficient Creditor Protection or Outdated Concept?, Emerging Markets Queries in Finance and Business, Vol. 3, (2012).

    -     Chi-Hung, Chang, “The Dynamic Linkage between Insurance and Banking Activities: An Analysis on Insurance Sector Assets”, Journal of Multinational Financial Management, Vol. 46, (2018).

    -     Karolina Puławska, “Financial Stability of European Insurance Companies During the COVID-19 Pandemic”, Journal of Risk and Financial Management, Vol. 14, No. 6., (2021).

    -     Sebastian, Schich, Insurance Companies and the Financial Crisis, Financial Market Trends, Vol. 2, (2009).

    Verezubova T, “Financial Strategy of Insurance Companies, Polish Journal of Management Studies, Vol. 11, No. 1, (2015).