نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه و پژوهشگر

2 استاد گروه حقوق عمومی و بین الملل،دانشکده حقوق و علوم سیاسی،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاداسلامی،تهران،ایران.

چکیده

نظارت حکومت‏ بر هنر به دو شیوه عمده تأمینی و تعقیبی صورت می گیرد. در طریقه تأمینی، حکومت برای خلق و عرضه آثار هنری، اخذ اجازه قبلی را لازم می داند. نظامی که حق‏های هنری به ویژه حق بر آزادی بیان هنری را محدود می‏نماید. در روش دوم اما، اصل برآزادی است و حکومت پس از آفرینش و ارائه آثار هنری و صرفا در صورت مواجهه با جرم یا تخلف، ورود می‏نماید. امری که در مقاله حاضر در حقوق زمان ایران مشروطه در خصوص آثار نمایشی و سینمایی از 1306 تا هنگامه پیروزی انقلاب، بررسی شده و این به دست آمده که برخلاف متمم قانون اساسی مشروطه که اصل آزادی را انتخاب کرده بود، حقوق موضوعه در تمام سال‏های یاد شده، نظام صدور مجوز را برقرار نموده است. ضمن آنکه مساله یابی مراحل و تشریفات نظام مزبور، حکایت از ضعف در مواردی چون:1- ترکیب حکومتی اعضای مراجع صدور مجوز. 2- عدم تعیین مهلتی منصفانه و برای صدور پروانه های ساخت و نمایش.3- محدودیت تجدیدنظرخواهی از تصمیمات کمیسیون ها.4-ضمانت اجرای کیفری در مقوله هنر دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing Supervision Method over Dramatic and Cinema Works in The Constitutional Legal System of iran(1928-1979)

چکیده [English]

Government supervises over artistic works on 2 forms including: Licensing and persuit System. In first, government shall issue license for creating and publishing artistic works and in this method, the right to freedom of artistic expression is limited. However, in second method, there is fundamental principle of freedom and upon creating and publishing artistic work only in case of violation of laws and regulations, the government may take duly action and there is no requirement for issuing license before producing or publishing artistic works. This article attempts to examine this issue within frame of constitutional legal system in relation to dramatic works and films since 1927 until victory of Islamic Revolution and it is concluded that on the contrary of complementary of The Constitution of constitutional system that has selected the principle of freedom, the statute law in all of the aforesaid years was based on licensing system. Moreover, finding out problems and formalities of aforesaid system refers to following weakness including: 1) Governmental structure of members of licensing system and negligence for holding related associations. 2) Lack of fair deadline for issuing license of producing and publishing artistic works.3) criminal sanction for violation of Licensing System in artistic works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Supervision of Government
  • Licensing System
  • cinema
  • Theater
  • the Constitutional Legal System of iran
الف) کتاب‏ها
-           الیوت، کاترین و ورنون، کاترین، (1387)، نظام حقوقی فرانسه، ترجمه صفر بیگ‎زاده، چاپ اول، تهران: سمت. 
-           انصاری، ولی‎الله، (1384)، کلیات حقوق اداری، چاپ ششم، تهران: میزان.
-           جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1383)، مقدمه عمومی علم حقوق، چاپ هشتم، تهران: گنج دانش. 
-           رستمی، ولی و دیگران، (1388)، دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری ایران، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
-           زیباکلام، صادق، (1388)، پنج گفتار در باب حکومت: افلاطون، توماس هابز، جان استوارت میل، جان لاک و کارل مارکس، چاپ اول، تهران: روزنه.
-           طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، (1382)،  آزادیهای عمومی و حقوق بشر، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
-           فضائلی، مصطفی، (1389)، دادرسی عادلانه، محاکمات کیفری بینالمللی، چاپ دوم، تهران: شهر دانش.
-           قاسم‎زاده، قاسم، (1340). حقوق اساسی، چاپ  هفتم، تهران: ابن‎سینا.
-           محسنی، حسن، (1392)، اداره جریان دادرسی مدنی بر پایه همکاری و در چارچوب اصول دادرسی، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-           هاشمی، سیدمحمد، (1384)، حقوق بشر و آزادیهای اساسی، چاپ اول، تهران: میزان.
 

ب) مقاله­ها

-           ایزانلو، محسن، (1382)، «آزادی بیان در حقوق اساسی ایران‏»‏‏ در: کاتوزیان، ناصر و همکاران، آزادی اندیشه و بیان، چاپ اول، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
-           حجاریان، سعید، (1388)، «قانون اساسی به مثابه میثاق ملی» در: جمهوریت؛ افسونزدایی از قدرت، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
-           حیدری، غلام، (1370)، «نکته‎هایی در حاشیه...: دعوا بر سر یال سفید»، نامه فیلم‎خانه ملی ایران، سال دوم، شماره 4ـ3.
-           دهقان، حسین، (1390)، «مدیریت زمان: تسریع در دادرسی»، تعالی حقوق، سال سوم، شماره 12.
-           غلامی، حسین، (1391)، «اصل حداقل بودن حقوق جزا»، پژوهش حقوق کیفری، سال اول، شماره 2.
-           فیض مهدوی، محمدرضا، (1357)، «مسأله‎ای به نام آزادی انسان‎ها»، کانون وکلا، شماره‌های 145ـ143.
-           گرجی ازندریانی، علی‎اکبر، (1388)، «تکثر و تنوع هنجاری در حقوق اساسی فرانسه (منابع نظارت بر مصوبات پارلمان)»، تحقیقات حقوقی، شماره 50.
-           نوروزی، کامبیز، (1389)، «مقتضیات و حق‎های اساسی مطبوعات‏»‏‏: مرکز مطالعات حقوق بشر و انجمن علمی‌دانشجویی حقوق دانشگاه تهران، مجموعه مقالات همایش حقوق مطبوعات، چاپ اول، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
 

پ) قوانین و مقررات

-           آیین نامه اصلاح مواد 50،51 و 55 آیین نامه سینماها و مؤسسات نمایشی مصوب 1341.
-           آیین‎نامه برگزاری تئاتر، کنسرت، سینما و افتتاح کلوپ و قرائت­خانه و گاردن پارتی مصوب 12/5/1309.
-           آیین‎نامه سینماها و مؤسسات نمایشی مصوب 1329.
-           آیین‎نامه شورای هنرهای نمایشی مصوب 26/6/1344.
-           آیین‎نامه صدور پروانه فیلم‏سازی مصوب 26/6/1344 .
-           آیین‎نامه صدور پروانه نمایش انواع فیلم مصوب 26/6/1344.
-           آیین‎نامه نظارت بر نمایش فیلم و اسلاید مصوب 26/6/1344.
-           آیین‎نامه نظارت بر نمایش‎ها و صدور پروانه نمایش مصوب 17/12/1347.
-           اصلاح ماده 11 تصویب نامه باشگاه ها و قرائت­خانه­ها مصوب 9/12/1316.
-           اصلاح مواردی ازآیین‎نامه صدور پروانه نمایش انواع فیلم مصوب 28/4/1354.
-           اصلاح مواد آیین‎نامه سینماها مصوب 25/9/1336.
-           اصلاح مواد (7ـ4ـ2) آیین‎نامه صدور پروانه نمایش انواع فیلم مصوب 5/11/1353.
-           اصلاح مواد 5 و 7 آیین‎نامه صدور پروانه نمایش انواع فیلم  و ماده 3 آیین‎نامه شورای هنرهای نمایشی مصوب 8/3/1350.
-           تصویب‎نامه مقرراتی راجع به عکس‎برداری و فیلم‎برداری از نقاط ممنوعه در 24/5/1341.
-           قانون اداری وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه مصوب11/6/1289.
-           قانون اساسی مشروطه.
-           قانون اساسی معارف مصوب 8/9/1290.
-           قانون تشکیل سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران مصوب 23/3/1350.
-           قانون تفکیک وزارت فرهنگ مصوب 18/9/1343.
-           متمم قانون اساسی مشروطه.
-           نظام‎نامه اماکن عمومی مصوب 18/11/1312.
-           نظام‎نامه سینماها مصوب 11/10/1314 و اصلاحیه 24/3/1318 آن.
-           نظام‎نامه مربوط به فیلم‎برداری و نمایش فیلم‎های سینمایی مصوب 24/4/1309.
-           نظام‎نامه نمایش‎های عمومی مصوب 29/11/1306.