نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

تشکیل دادگاه ویژه رسیدگی به جرایم مطبوعات طی قریب به سه دهه گذشته، افزون برمغایرت با فلسفه اصلی و اولیه رژیم ارفاقی مورد نظر در اصل 168 قانون اساسی- که حمایت قضایی از متهمان به ارتکاب جرایم سیاسی ناشی از معارضههای مسالمتآمیز علیه حکومت و هیات حاکمه است و نه مرتکبان انواع جرایم غیرسیاسی از طریق مطبوعات - به سبب مداخله ناصواب هیات منصفه در فرآیند دادرسی رسانهها و صدور آرای غیرتخصصی، ناعادلانه، نامتناسب، متناقض و بعضاً خلاف مقررات و نصوص قانونی، مستمرا به تضییع حقوق اشخاص، تبعیض ناروای قضایی و نقض قوانین منجر شده است. اجرای «قانون جرم سیاسی» (بواسطه پیشبینی هیات منصفه واحد برای محاکم سیاسی و مطبوعات) در کنار تصویب نهایی و اجرای لایحه جدید «قانون مطبوعات و خبرگزاریها» (که مقررات موثری در تحدید صلاحیت هیات منصفه مطبوعات تمهید کرده است) می‌تواند کاهش عوارض و آسیبهای ناشی از مداخلات ناروای هیات منصفه را درپی آورد و تا حد قابل ملاحظهای دورافتادگی از فلسفه تاسیس نهاد هیات منصفه و مقصود قانونگذار اساسی از تعبیه این نهاد در نظام قضایی را جبران کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iranian Jury: From the Geometry of Adaptation in the Constitutional Period to the Art of Transformation in the Islamic Republic Era

نویسنده [English]

  • Ghodratollah Rahmani

Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

 
The formation of the Special Court for the Criminal Investigation of the Press

over the past three decades, in addition to the main philosophy of the
Constitutional regime under Article 168 of the Constitution - that holds the
judicial protection of defendants from
committing political crimes derives from peaceful conflicts against the government and the governing body, and not the
perpetrators of various non-political crimes through the press - the jury's
misrepresentation in the proceedings of the media and the issuance of non-specialized,
unfair, disproportionate, contradictory, and sometimes unlawful
regulations have resulted in continuous violation of the rights of individuals, judicial arbitrary discrimination and violations of law.
The implementation of the "Political Crime Act" (due to the expectation of a single jury for political courts and press) in the final stages and the
implementation of the recent "
press and news agencies bill" (which has established effective regulations in the competence of press jury) can
reduce the costs and damages caused by the jury's inadequate interventions
and to compensate to a considerable extentthe disregard of the
establishment philosophy of the jury and the purpose of the lawmaker in the incorporation of this institution in the judicial system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • jury
  • press court
  • political crime act
  • Constitution
  • press and news agencies bill
الف- فارسی
کتاب‌ها
-           آخوندی، ‌محمود، (1378)، آیین دادرسی کیفری، جلد دوم، چاپ نهم،تهران: ‌انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-           پرادل، ژان، (1386)، تاریخ اندیشه­های کیفری، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
-           پیوندی، غلامرضا، (1382)، جرم سیاسی، چاپ اول،تهران: سازمان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-           جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1383)، ترمینولوژی حقوق، چاپ چهاردهم، چاپ چهاردهم، تهران: کتابخانه گنج دانش.
-           رحمانی، قدرت الله ،(1397)، جرم سیاسی در حقوق ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
-           شیخ الاسلامی،‌ عباس، (1380)، جرایم مطبوعاتی؛ بررسی تطبیقی سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران و انگلستان، چاپ اول، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
-           صالح،‌ علی پاشا، (1375)، فرهنگ نامه صالح،‌ جلد دوم، زیرنظر پرویز صانعی و با کوشش همایون صالح، چاپ اول، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
-           صالحی انصاری، محمدجواد، (1385)، دادگاه مطبوعات در جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات مرکزاسناد انقلاب اسلامی.
-           صبری، نورمحمد، (1384)، هیأت منصفه (مطالعه تطبیقی)، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
-           عمید زنجانی، عباسعلی، (1385)، حقوق اساسی ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-           فراهانی،‌ عذرا، (1384)، اسناد و پرونده‌های مطبوعاتی ایران دهه 70(سه جلدی)،چاپ اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-           مدنی، سیدجلال الدین، (1382)،آیین دادرسی کیفری 1 و 2، چاپ دوم،تهران: انتشارات پایدار.
-           هاشمی، سیدمحمد، (1384)، حقوق بشر و آزادی­های اساسی،‌ چاپ اول، تهران: نشر میزان.
-           هیأت پژوهشگران کاوندیش، (1387)، نظام حقوقی انگلستان،ترجمه نسرین مهرا، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
 
مقاله‌ها
-           آقابابایی بنی، ‌اسماعیل، (1382)، «جایگاه هیأت منصفه در حقوق ایران با نگاهی به مبانی فقهی آن»، مجله مفید،‌ سال نهم، مرداد و شهریور 1382، شماره پیاپی 37.
-           اخوی، ‌موسی، (1356)، «هیأت منصفه در محاکم حقوقی ایالات متحده امریکا»، مجله حقوقی وزارت دادگستری، شماره 16.
-           امامی، مصطفی، (1343)، «هیأت منصفه در انگلستان»، ماهنامه حقوق امروز، ‌فروردین و اردیبهشت، شماره11 و 12.
-           پورسرتیپ،‌ فرج الله، (1352)، «هیأت منصفه»، مجله حقوقی وزارت دادگستری، دوره جدید، اسفند، سال 20، شماره 7، .
-           جباری، ‌علی، (1332)، «ردّ در هیأت منصفه»، فصلنامه کانون وکلاء، نشریه کانون وکلای دادگستری مرکز، ‌بهمن و اسفند، دوره اول، شماره 36.
-           خامنه­ای، مهین دخت، (1342)، «هیأت منصفه در دادگاه­های کشورهای ایالات متحده امریکای شمالی»، مجله کانون وکلا، مهر و آبان، سال پانزدهم، شماره 86.
-           خوبروی پاک، م.ر، « قانون اساسی و نخستین قانون­های مشروطه»، قابل بازیابی در نشانی:
www.iran world institute.org/pdf.
-           رحمانی، قدرت­الله، (1384)، «هیأت منصفه و خلق رویه جدید»، روزنامه کیهان، شماره 18 آبان 1384.
-           رحمانی، قدرت الله، (1387)، «گروگانگیری دولت اصولگرا؛ اهداف مجلس ششم از تصویب قانون هیأت منصفه»، روزنامه ایران، 3 شهریور1387.
-           رحمانی، قدرت الله، (1391)، «نگرشی تاریخی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی»، مجله تحقیقات حقوقی، دوره 15، شماره113، تابستان1391.
-           رحمانی، قدرت الله، (1394)، «دادگاه رسانه و عدالت رویه‌ای»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، پاییز، شماره71 .
-           شاملو، باقر، (1375)، معرفی و نقد جایگاه هیأت منصفه در نظام حقوقی ایران»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی،‌ پاییز، شماره 3 .
-           شاملو، باقر، (1390)، «ماهیت و نقش هیات منصفه در نظام عدالت کیفری ایران از ظهور تا افول»، فصلنامه تحقیقات حقوقی،  زمستان، ضمیمه شماره56 .
-           شیخ الاسلامی، عباس، (1380)، «مقایسه اجمالی هیأت منصفه در حقوق ایران و انگلستان»، فصلنامه پژوهشی علوم انسانی (الهیات و حقوق)، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی،‌ زمستان، سال اول، شماره دوم .
-           غلامی، حسین، (1389)، «بررسی جرایم احزاب سیاسی درحقوق کیفری ایران»، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، پاییز، شماره 30 .
-           طباطبایی،‌ علی محمد، (1332)، «از لحاظ تاریخی هیأت منصفه»، فصلنامه کانون وکلا، کانون وکلای دادگستری مرکز، خرداد و تیر، دوره اول، شماره 32 .
-           مهرا، نسرین، (1387)، «نظام عدالت کیفری درانگلستان و ولز»، فصلنامه تخصصی فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، بهار، سال چهارم، شماره 16 .
-           هاشمی، سیدمحمد، (1371)، «تحلیل حقوقی جرایم سیاسی و مطبوعاتی»، مجله تحقیقات حقوقی، بهار وتابستان، شماره 10.
 
قوانین و مقررات
-           قانون فعالیت احزاب، جمعیت­ها و انجمن­های سیاسی و صنفی و انجمن­های اسلامی یا اقلیت­های دینی شناخته شده، مصوب 7/6/1360 مجلس شورای اسلامی.
-           قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه های سیاسی مصوب8/8/1395 مجمع تشخیص مصلحت نظام.
-           قانون مطبوعات مصوب اسفند1364 مجلس شورای اسلامی و اصلاحات و الحاقات بعدی آن.
-           قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب 7/9/1378.
-           قانون هیات منصفه مصوب 24/12/1382مجلس شورای اسلامی.
-           قانون آیین‌دادرسی کیفری مصوب 4/12/1392 مجلس شورای اسلامی.
-           قانون جرم سیاسی مصوب 20/2/1395 مجلس شورای اسلامی.
-           لایحه قانون مطبوعات و خبرگزاری‌ها مصوب مهر1397هیات وزیران.
-           ماده واحده قانون فعال نمودن هیأت منصفه مطبوعات برای جلوگیری از تعطیلی اصل 168 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 9/5/1384 مجلس شورای اسلامی.
-           ماده واحده قانون تعیین تکلیف هیأت منصفه مطبوعات مصوب 20/5/1387 مجلس شورای اسلامی.
 
اسناد
-           پیک ویژه، شعبه 76 دادگاه کیفری استان تهران، شماره 52،مورخ26/1/1387.
-           رأی هیأت منصفه دادگاه مطبوعات استان تهران،به نقل ازصورت جلسه مورخ06/9/1384.
-           روزنامه رسمی کشور، شماره 10676، مورخ 30/7/1360.
-           صورت جلسه هیأت منصفه دادگاه مطبوعات استان تهران،مورخ‌1/2/1387).
 
ب- انگلیسی
-             Findley, M and Duff, P (eds), (1988), The Jury under Attack, London: Butterworths.