مقدمه
بسترسازی:
عملکرد ا یالات متحده آمر یکا در طول تار یخ ا ین کشور ب یانگر ا ین ن کته بوده است ک ه
1« امنیت ف یزیکی » استراتژی کلان مطرح شده به وس یله رهبران، فراتر از دغدغه در خصوص
می باشد. "اگر هدف س یاست خارج ی آمر یکا تنها امن یت ا ین کشور می بود، یک زرادخانة
محدود ب ازدارنده، یک ن یروی در یایی کوچک و گارد مرز ی تمام ن ی از را تش کیل می داد و
از همان آغاز چه " (Krauthammer,1998,P, اصولاً نیازی به سیاست خارج ی نبود .( 16
« منطق هسته ای » را مبنا ی ح یات بخش استراتژ ی در نظر بگ یریم و چه « منطق ژئوپول یتیک »
نظام » را تاث یرگذار ب یابیم، هدف بلند مدت و غا یی متبلور ساختن یک « منطق تفوق » و یا
بوده است . در کنار حفظ (Nvechterlein: Donald E.1980s.,1085/P.5.)« جهانی مطلوب
که تمامی بازیگران آن را حی اتی می یابند و جلوگ یری از (Jervis, 1997.P. استقلال ( 131
که به ضرور ت تهدی د کننده استقلال (Sheehan, شکل گیری یک قدرت هژمون( 1006
محسوب می گردد، آمر یکا در چهارچوب مفهو می وسیع تر از منافع مل ی به ش کل دادن
استراتژی از همان آغاز اقدام ک رد. ب ی نش کاندول یزا را ی س در ط ی مبارزات انتخابات ی
سال 2000 در خصوص ا ینکه "ما [آمریکا] می بایستی براساس ستونها ی استوار منافع مل ی و
را بسیاری " (Ludlow, 2001, Pl. به دور از منافع واهی جامعه بین المللی گام برداریم.( 167
بازتاب طب یعی چن ین برداشت ی از منافع می دانند. در ب یش از دو سده گذشته آمر یکا در صدر
« سعادت اقتصاد ی » و« اشاعه ارزش » ،« مصوب فیزیکی » متش کل از ،« مثلث امن یت » تحقق
بوده است (نمودارشماره 1). البته با ید به ا ین ن کته توجه شود ک ه در هر دوره تار یخی
چینه بند ی » اولویت با یکی از اجزا ی سه گانه مثلث بوده است . اولو یت با در نظر گرفتن
در سطح جهان ی، جا یگاه ب ین الملل ی آمر یک ا، شرا یط و ماه ی ت ح ی ات داخل ی و « قدرت
چشم اندازهای ارزش ی تصم یم گ یرندگان مع ین گشته ا ست. در ا ین چهارچوب است ک ه به
ضرورت تحول استراتژ یک ضرور ی می شود و تف کرات متفاوت استراتژ یک ش کل می گیرند.
در یک تحل یل کلی، با ید ا ین وقوف وجود داشته باشد ک ه آمر یک ا عصرها ی مختلف را
تجربه کرده است که ا ین به لحاظ تغ ییر در جا یگاه ب ین المللی از یک سو و تغ ییر در کیفی ت
منابع انسان ی، ماد ی، ارزش ی و مدیری تی بوده است . ا ی ن به معنا ی ت کی ه آمر یک ا بر
1.Physical security
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 155
استراتژی های متفاوت در طول تار یخ ا ین کشور است . استراتژ ی آمر یک ا در هزاره سوم
بدین لحاظ به شدت متفاوت با استراتژ ی ا ین کشور در قرن نوزدهم و قرن ب ی ستم با ی د
بود، استراتژ ی خاص « ژئوپولیت ک » منظور شود . قرن نوزدهم که مب تنی بر حا کمیت نگاه
بود، به ضرورت استراتژ ی « ایدئولوژیک » خود را طلب کرد. قرن ب یستم که تجل ی گر عصر
را در برابر دارد و به « تفوق » متفاوت از قرن قبل از خود را تجربه کرد. آمر یکا امروزه عصر
همین رو ی استراتژ ی متناسب با آن را طراح ی کرده است . قدرت آمر یکا که بازتاب کارکرد
ارزشها یی ک ه تاث یر گرفته اند ) و )« حوزه » ،( میزان حضور در تصم یم گ ی ری ها )« وزن » "
(Lasswell, Harold and Abraham Kaplan, افرادی ک ه گرای ش یافته اند ) , 1950 )« قلمرو »
ا ین کشور است، در طول ب یش از دو سده ای که این کشور حیات یافته، مداوما در "p.77)
حال دگرگون ی بوده است . در ع ین حال موقع یت جهان ی ا ی ن ک شور ک ه بازتاب " توز ی ع
بالفعل دارا یی نظا می [تاکید فزونتر بر در ک واقع گرایانه از س یاست] در ب ین قدرتها ی بزرگ
باید در نظر گرفته شود ، به ضرورت ماهیتی " (Mearsheimer, J. 2001, P. در سیستم( 403
متحول را به نما یش گذاشته است . با در نظر گرفتن ا ین واقع ی ت است ک ه می بای ستی از
دگرگونی در استراتژی کلان آمریکا صحبت کرد.
نمودار شماره 1
سلامت اقتصادی
مکاتب فکری و استراتژی کلان
از همان آغاز ین سالها ی تش کیل ا یالات متحده آمر یکا در خصوص ماه ی ت استراتژ ی
این کشور دو اردوگاه ف کری کلان در صحنه حضور داشتند . در هر دوره تار یخی یکی از
مصونیت فیزیکی اشاعه ارزش
156 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
این دو تف کر، چشم اندازهای حا کم بر س یاست خارج ی را براساس محور ی ت خو د ش کل
داده اند. هر دو قالب ف کری خواهان متما یز نمودن آمر یکا به عنوان یک قدرت بزرگ به
مانند کشورهای برتر اروپا یی بودند . آمر یکا به عنوان یک قدرت بزرگ از نظر آنان هم
تضمینی بر امن یت همه جانبه کشور و هم ا ینکه ا یجادگر نفوذ بود . "تنها یک قدرت بزرگ
از ام کان مقاومت در برابر یک قدرت بزرگ برخوردار است . تنها یک قدرت بزرگ قادر به
همسویی در هدف، وجه (Lippmann,1943,P. شکست دادن یک قدرت بزرگ است." ( 100
مشترک هر دو قالب تحل یلی بود و تما یز در چگونگ ی تحقق تبد یل آمر یکا به عنوان یک
در ب ین تصم یم گ یرندگان یک واقع ی ت تار یخی « گسل استراتژ یک » قدرت بزرگ بود . ا ین
غیرقابل ان کار در صحنه س یاست خارج ی کشور است . توافق بر ا ی ن ن کته وجو د دارد ک ه
برای ا یجاد استراتژ ی می بایستی ام کاناتی که در اخت یار است مع ین گردند، چهارچوب کل ی
و جامع منافع مشخص شوند، خطرات ی که ا ین منافع را تهد ید می کنند، برجستگ ی یابند و
چگونگی مرتبط ساختن منطق ی اهداف و منابع به تف ک ر گرفته شوند . مطلوب تر ین
استراتژی برا ی دست یابی به امن یت نظام ی، امن یت اقتصاد ی و امن ی ت س یاس ی چه است؟
به عنوان دو چشم انداز رقیب جلوه گری کردند. (Tuker,1985, PP.16-25)« مداخله » و « انزوا »
را به خود اختصاص « طیف استراتژ یک » دو گز ینه انزواگرا یی و ب ین الملل گرایی دو سو ی
دادند. انزواگرا یان بر ا ین اعتقاد هستند که منافع می بایستی تعهدات را تع یی ن کند . منافع
آمریکا ح کم می کند که توجه را معطوف به داخل کند و بد ین رو ی تعهدات می بای ستی
جهتی داخل ی ب یابند. از زاو یه د ید ب ین الملل گرایان تعهدات هستند که تع یین کننده منافع مل ی
منافع آمر یک ا حک م (Georg, Alexander L.and Richard Smoke, 1974,P. می باشند( 560
می کنند که حضور فعال در صحنه جهانی داشته باشد.
ترسیم تصو یری را ح ی ات « سرمشق » مکتب ش کل گرفته براساس ا یده آمر یکا به عنوان
را از طر یق عقب نش ینی از صحنه جهان ی هدف قرار « هویت شهر ی بر رو ی تپه » داد که
(Lafeber, Walter., ed 1965. John Qvincy, p داد. آمریکا به عنوان " هوادار آزادی....."( 45
تضمن گر نفوذ و تاث یر گذار ی در صحنه جهانی قلمداد شد. مکتب سرمشق گرایی ک ه
تفسیر می سازند، منافع و قدرتمند ی را (Kagan, 2003, P. بعضی آن را " سلاح ضعفا " (. 3
در ا یجاد جامعه ای مرفه و مصلح و پرهیز از نظامی گری که پیامد اجتناب ناپذیر مداخله در
صحنه جهان ی است، ترس یم ساختند و بد ین رو ی خود را متما یز از د یگر باز یگران جهان ی
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 157
استراتژ ی انزوا گرایی که در قرن نوزدهم هو ی ت بخش رفتار (Nye, قلمداد کردند.( 1966
خارجی آمریکا قرار گرفت تجلی بیرونی مکتب فکری سرمشق گرایی است.
و مبارز به تصو یر می ک شد و « جنگجوی » مکتب ف کری متعارض که آمر یکا را در قالب
خواهان (Schlesinger,Jr. ستون دیگر چرخه تار یخ آمریک ا محسوب می شود، ( 1986
حک م به « انجیل ی » و « کالونی ستی » مواجهه آمر یکا با جهان فرا ی قاره است . نه تنها وظ یفه
از کارکرد جهان ی « ماموریتی » ضرورت یک س یاست خارج ی فعال دارد ، بل که در کنار در ک
کشور، الزامات س یاست ب ین الملل آن را گر یز ناپذ یر می کند. ا ینکه " دن یا با ی د مح یط ی امن
شعار محوری بین الملل گرای ان (Scottr james B.ed. 1998, P. برای دمکراسی باشد "، ( 287
در راستا ی « آمریکا به مثابه دژ » باید منظور گردد . برخلاف سرمشق گرایان که با تاکید بر
حفظ ارزشها ی کشور، به ا یدئولوژی ب ه عنوان یک " ظرف یت مستقل برا ی تاث یرگذار ی بر
توجه را معطوف می سازند، ب ین الملل گرایان، محور ی ت را بر (Rosenbery,P. رفتار " ( 160
مفاهیم ماد ی قرار می دهند، هرچند که هدف نها یی تحقق ارزشها ب اشد. ا ینان در چهارچوب
(Russett, Bruce M. and توازن قوا، مراکز قدرت و احترام به تعهدات و توافق های دو جانبه
به قوام دادن به استراتژی کلان آمریکا فکر می کنند. در Elicabeth C. Hanson, 1975, P.8)
مردم و رهبران د یگر ک شورها به سو ی « گرویدن » حالیکه انزواگرا یان امن یت آمر یکا را در
آمریکا به لحاظ توف یق در ا یجاد جامعه ای متوازن می یابند، ب ین المل ل گرای ان به عنوان
(Tugwell,1982, « استراتژ ی بهینه » معتقد به چهارچوبی هستند که موسوم به « محقق گرا »
است. رهبرا نی « اجبار » است. ا ین به معنا ی استفاده توامان از دو س یاست گرو یدن و P.108)
فانوس » که در چهارچوب استراتژ ی انزواگرا یی و با اعتقاد به م کتب آمر یک ا به عنوان
درون گرایی را خواهان هستند معتقد به برتر ی اخلاق ی آمر یکا می باشند، در حال یکه « دریایی
بین الملل گرایان، استراتژ ی ک لان آمر یک ا را بر ا ی ن اساس ش کل می دهند ک ه آمر یک ا
"...دشمنان همیشگی ندارد و کشورهای دیگر..... براساس رفتارشان قضاوت می شوند ."
با توجه به دوره های تار یخی آمریک ا تحققا وجود دو م کتب (Kissinger,1979, P.192)
تئوریک متما یز در خصوص استراتژ ی کلان مناسب، قابل تشخ یص است . در دهه هایی
محرز بوده که تا کید بر سلامت و ارتقاء داخل ی بوده است در حال یک ه در دوره هایی تا کی د
بر نما یش قدرت در صحنه جهان ی بوده است . انزواگرا یان مناسب تر ین راه تحقق منافع
آمریکا یافته اند، چرا که تول ید مشروع یت می کند . " س یاست « هویت دم کراتیک » آمریکا را
158 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
صرفا تلاش برا ی قدرت ف یزیکی ن یست بل که در ع ین حال تلاش برا ی ک سب مشروع یت
بین الملل گرایان که از قرن بیستم بالاخص بعد از پای ان جنگ (Nye,2000, P. است."( 158
جهانی دوم در جا یگاه قدرت در پهنه سیاست خارجی آمریکا قرار گرفته اند ، هرچند ک ه
اعتبار ارزش های دم کراتیک در داخل را درپ یشبرد منافع ان کار ن می کنند اما تا کی د را فراوان
برا ی ترو یج قرار (Khalilzard, 1995, PP.87- بر " اعمال قاطعانه قدرت آمر یک ا "( 107
(Krauthammer, " . می دهند و آن را حیاتی برای تداوم جایگاه بین المللی کشور می دانند
برحسب تعر یف، دولت ب یان مفهو می از عدالت است ک ه به ترت یبات داخل ی PP.5-17)
مشروعیت می بخشد و نما یش قدرت که تعیین کننده توانا یی اش در جهت تحقق حداقل
از این دیدگان، آنچه در صحنه جهانی امکان (Kissinger,2001, P. کارکردهایش است."( 20
پذیر است " بستگی فراوان به منابع دولت، موقعی ت دیدگاه جغرافی ایی و اراده دارد...."
اما آنچه با ید به آن توجه شود ا ین واقعیت است که هر دو د ی دگاه (Kissinger,1973,P.5)
در قلمرو س یاست خارج ی آمر یکا نقش ح یات دهنده به نوع استراتژ ی داشته اند، هرچند ک ه
محققا یکی از دو م کتب ف کری از اولو یت قاطع برخوردار بوده است . انزواگرا ی ان، نما یش
قدرت در صحنه ب ین المللی را در صورت تقو یت موقع یت داخل ی به طور همه حانبه نف ی
نکرده اند به شرط ی که فرهنگ س یاسی ل یبرال داخل ی تضع یف نشوند . ن می توان و یژگ ی ها و
شرایط حا کم ب ین المللی را ناد یده گرفت چرا که " در طول قرون، فشارها ی منتج شده از
(Hintze,1975, P. فرا ی مرزها تاث یر تعیی ن کننده بر ساختار داخل ی داشته اند ." ( 183
بین الملل گرایان که استراتژ ی فعال را سرلوحه کار خود قرار می دهند، بر ا ین باور هستند که
دمکراسی در داخل هنگا می تضمین می شود که موقع ی ت جهان ی مطلوب و امن ی ت وجود
داشته باشد چرا که " در شرا یط هرج و مرج [که واقع ی ت حا کم بر جهان است ] امنی ت
بالاتیرن هدف است ." ب ین الملل گرایان به ما نند انزواگرا یان برا ین اعتقاد هستند که " موفقیت
و این نیز به طور اخص از طر ی ق (Wattz,P. به مثابه تقویت و تثبیت دولت است "( 126
دنباله رو ی از س یاست خارج ی فعال است و منطق سرمشق گرایان را در ا ینکه اگر آمر یک ا "
به طور آگاهانه وسوسه برا ی چ یرگ ی را مقاومت کند، برجست ه تر ین پ ی روزی ا ی ده آل
را غی ر (Healy,1970, P. دمکراتیک در طول تاریخ را توفیق حاصل خواهد ک رد...."( 217
دست یافتنی قلمداد می کنند.
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 159
بنیانهای استراتژی کلان
با در نظر گرفتن ا ینکه برا ی تداوم یک استراتژ ی ن یازبه ضرورت وجود سه و یژگ ی
توامان است، با ید پذ یرفت که ش کل د ادن به استراتژ ی یک جر یان کاملا س یاسی است . ا ی ن
به معنا ی حضور همزمان مردم و رهبران در قالب دادن به آن است . ک ارآیی استراتژ ی
باشد؛ توجه به اهداف مورد نظر همچنان « متناسب » براساس سه شرط است . استراتژ ی با ید
باشد؛ با در نظر گرفتن منابع « امکان پذ یر » قابلیت را به نما یش بگذارد . استراتژ ی می بایستی
باشد. رهبران و مردم « اعمال پذ یر » و خطرات د ر برابر طراح ی گردد . استراتژ ی می بایستی
ک ارآیی » از اراده لازم برا ی تحقق آن برخوردار باشند . ا ی ن سه شرط موسوم به مثلث
( است. (نمودار شماره 2 « استراتژی
نمودار شماره 2
مثلث کارآیی استراتژی
به ضرورت ن یاز به کارآیی است که تحول در استراتژ ی های آمر یکا گر یزناپذ یر جلوه
می کند. استراتژ ی انزواگرا یی که با توجه به نگاه حا کم، منابع در اخت یار و شرا یط ب ین الملل ی
در قرن نوزدهم مطلوب جلوه می کرد در قرن ب یستم؛ استراتژ ی س دنفوذ جایگز ین شد و در
قرن ب یست و یکم در راستا ی تداوم کارآیی شاهد استراتژ ی مبارزه با ترور ی سم هست یم.
استراتژی س د نفوذ و مبارزه با ترور ی سم دو جلوه استراتژ ی ب ین المل ل گرایی هستند .
استراتژی های انزواگرا یی و ب ین الملل گرایی که دو انتها ی ط ی ف استراتژ یک برا ی آمر یک ا
بوده اند به جهت ا ینکه با در نظر گرفتن منابع، نظر و اجماع نخبه گان ش کل گرفتند از ا ی ن
محسوب شوند در حال یکه در بس یاری د یگر از « منفعت شالوده » ویژگی برخوردار هستند که
متناسب بودن امکان پذیربودن
160 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
کشورها به جهت فقدان اجماع نخبه گان و بدون توجه به حجم منابع و نظرات مردم،
برخوردار است. « خطر شالوده » استراتژی از کیفیت
" استراتژ ی یک زنج یره هدف - وس یله نظا می سیاسی و تئور ی دولت است درخصوص
(Posen, P. اینکه چگونه می توان به بهترین نحوی ایجادگر امنیت برای خودش شود ."( 13
با توجه به م یزان امن یتی که فراهم می کنند، هز ینه هایی که طلب می کنند، ر یسکی ک ه همراه
می آورند و تاث یرات ملموس و غ یرملموس که در داخل جامعه دارند، استراتژ ی ح ی ات
می یابد. استراتژ ی کلان براساس یک فرآ یند ش کل می گی رد و به هم ین لحاظ س یال و
تغییرپذیر است . ا ین فرآ یند از سه بخش تش کیل شده است . در ابتدا با ید منافع مل ی تعر ی ف
شوند. به دنبال آن با ید تهد یداتی که متوجه منافع مل ی هستند، مع ین و مشخص شوند . در
نهایت می بایستی مع ین گردد که چه روش ها وتمه یداتی به کار گرفته شوند تا خطرات به
( نمودار شماره 3 ) (Leffler,P. مقابله گرفته شوند و منافع حفظ گردند ( 1992
نمودار شماره 3
فرایند شکل گیری استراتژی کلان
با وقوف به ا ین واقع یت که ش کل گ یری استراتژ ی ک لان برخاسته از تعر ی ف منافع،
تعریف خطرات و تعر یف روش است . پر واضح می گردد که تصورات، ارزشها و باورها ی
تصمیم گ یرندگان و نخبه گان در کنار چشم اندازهای شهروندان بس یار تاث یر گذ ار باشد .
منافع ملی
خطرات
روش ها
استراتژی کلان
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 161
براساس سه بخش مطرح شده به عنوان عناصر ح یات دهنده فرآ یند ش کل گ ی ری استراتژ ی
است که این امکان است که تحولات در استراتژی کلان آمریکا تحلیل شود.
منافع ملی و استراتژی کلان
برای ح یات بخش یدن به استراتژ ی کلان در وهله اول ن یاز به دست یابی به یک تعر ی ف
منسجم از منافع مل ی وجود دارد. با توجه به اینکه تفاوتهای کلیدی در جامعه ب ین گروهها
و افراد وجود دارند دست یابی به یک تعر یف قابل قبول از منافع مل ی به ضرورت ن یازمند
توجه به شاخص های مشخص ی است . آمر یکائیان با توجه به سه مقوله ا ینکه چه چ یزها یی
ضروری برا ی جلوگ یری از ح مله به کشور است، چه چ یزهایی از تداوم هم کاری با د یگر
کشورها به دست می آید و چگونه می توان نقش در ش کل دادن به نظم حا کم جهان ی باز ی
این شاخص ها را به توجه گرفته اند جدا از ا ینک ه براساس (Vorys, 1990, P کرد.( 147
ارزیابی استراتژ یک، یا بورو کراتیک، یا اقتصاد ی یا ا یدئولوژیک به تجزیه و تحل یل س یاست
خارجی آمر یکا بپرداز یم، شاخص هایی که با توجه به آنها تعر یف منافع مل ی ش کل می گیرند
تقریبا از استمرار همیشگی برخوردار هستند. این شاخص ها عبارتند از: موقعیت جغرافیایی،
تجارب تار یخی، ارزش های حا کم بر جامعه و ویژگی های رهبران و تصمیم گیرندگان. ای ن
بعد داخل ی است . شاخص هایی که ماهیت ب یرونی دارند الگوها ی قدرت در صحنه جهان ی و
جایگاه ب ین المللی کشور است . ا ین به معنا ی توجه به و یژگ ی های درون ی و ب یرون ی در
راستای قوام دادن به تعر یف منافع مردم کشور است . ا ین ضرور ی است چرا که " ملت یک
واقعیت ان سانی است که در یک مقطع زمان ی براساس ا ی ده ها و تفس یر مشتر ک از تار یخ
در این چهارچوب دو بعدی یعن ی با توجه به (Lind,1992, 88.4- جهت یافته است "( 5
ابعاد درون ی و ب یرونی است که منافع مل ی هو یت می یابند که به ضرورت ارزش ها، تفس یرها،
اعتقادات و برداشتها ی رهبران و مر دم را به م یان می آورد. الگوها ی قدرت ی ا به عبارت ی
چگونگی توز یع قدرت به عنوان عامل ساختار ی و ذهن یت مستقر در سطح جامعه و مفاه یم
ارزشی به عنوان عوامل غ یرمادی تع یین کننده جهت گ یری و کیفیت منافع با ید مطرح شوند .
از همان آغاز ش کل گ یری ا یالات متحده آمر یکا منافع مل ی براساس سه مؤل فه ش کل گرفت
و اجماع همه گ یر در خصوص آنها به وجود آمد . ا ین سه عبارتند از : اشاعه تجارت ازاد،
162 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
« اشاعه » اشاعه سرما یه دار ی و اشاعه ل یبرالیسم. مثلث منافع مل ی آمر یکا در قالب ا ی ن سه
.( حیات یافت (نمودار شماره 4
نمودار شماره 4
اشاعه لیبرالیسم
مثلث منافع ملی
بعد از ارتقاء آمر یکا به جا یگاه رهبر ی جهان در سال 1945 ،_دو مؤتلفه د یگر یعن ی
ایجاد سازمانها ی ب ین المللی و حل وفصل مسالمت آم ی ز اختلافات به عنوان برآ یندها ی
مطرح شدند . در قرن نوزدهم با توجه به شر ایط داخل ی و « اشاعه » طبیعی سه مؤل فه
ضرورت استقرار یک س یستم اقتصاد ی کارآمد، اولو یت فراوان به اشاعه تجارت آزاد به
عنوان ر کن اساس ی س یاست خارج ی داده شد که موسوم به امپر یالیسم تجارت آزاد شد . با
در نظر گرفتن چ ینه بند ی قدرت در سطح جهان ی، وقوف به جا یگاه ب ین المللی آمر یکا، عدم
وجود انسجام ارزش ی در داخل آمر یکا به لحاظ موضوع برده دار ی ب ین شمال و جنوب و
مهمتر از همه به دل یل عدم وجود ز یربنا ی توسعه یافته صنعت ی، استراتژ ی انزوا گرایی
چهارچوب ح یات دهنده س یاست خارجه آمر یکا قرار گرفت . آمر یکا عدم حضور فعال در
صحنه جهان ی را ضرور ی یافت چرا که فاقد توان مندیهای ماد ی و در ع ین حال فاقد توج ی ه
ارزشی بود ؛ توجه به منطق ژئوپول یتک آمر یکا اعتقاد داشت از طر یق استراتژ ی انزواگرا یی
و دنبال کردن یک س یاست قاره ای بهتر می تواند امن یت ف یزیکی خود را تام ین کند و قادر
است با توجه به محدود یت منابع ی که در اخت یار دارد به بهتر ین صورت به اشاعه تجارت
آزاد بپردازد . م کتب ف کری آمر یکا به عنوان سرمشق و به عبارت ی منزه ساختن داخل ی و
ایجاد یک جامعه توانا و پو یا به عنوان ارزش حا کم در رابطه با چگونگ ی برخورد با جهان
خارج مبنا ی کار قرار گرفت . انزوا ی جغراف یایی کشور و در ع ین حال س یاست توازن قوا ی
اشاعه سرمایهداری اشاعه تجارت آزاد
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 163
انگلستان به ام کان پذ یر شدن استراتژ ی انزواگرا یی که در واقع یک استراتژ ی قاره ای بود
کمک فراوان ی نمود . ا ین آگاه ی وجود داشت که آمر یکا واجد شرا یط برا ی قطب بودن در
سیستم ب ین المللی ن یست چرا که فاقد " چشم انداز معقول برا ی دفاع از خودش در برابر
است. استراتژی (Mearsheimer,P. کشورهای مطرح سیستم با تکیه بر کوشش خودش "( 7
انزواگرایی از سو یی بر مبنا ی امن یت قاره ای آمریکا ش کل گرفته بود ک ه به وضوح در کی
ژئوپو ل یتک بود و از سو یی د یگر با توجه به نگرش و منطق م کتب سرمشق گرایی بود . "
انزواگرایی نه تنها نشانه منافع محوری آمریکا بود بلکه نماد قدرتمند ایده الیسم ملی بود."
در بستر این نگاه بود که آمریکا استراتژیی را انتخاب کرد ک ه ک املا (Ekrich,1966, P.20)
قاره ای بود. ا ین استراتژ ی بازتاب عدم توانا یی از یک سو ک ه ک املا براساس در کی
واقع گرایانه از شرا یط ب ین المللی بود و از سو یی د یگر با زتاب عدم علاقه به حضور
فراقاره ای به لحاظ اعتقاد به مدل ساز ی در داخل بود . "آمریکاییان خودشان را به صورت
دائمی در محاصره می دانند. ا ین نگرش منجر به ا ین گشته است که آنان به ا ین باور باشند
که امنیت نظامی در ابتدا می بایستی از طریق کنترل کل قاره حاصل گردد....".
تنیدگی واقع گرایی و ا یده ال یسم آمریکا را به سو ی اولو یت دادن به اشاعه (Williams,P.53)
تجارت آزاد در جهان سوق داد . آنان به ا ین ن کته توجه داشتند که بهتر ین را برا ی توسعه
اقتصادی در داخل آمر یکا ن یازمند دسترس ی به بازارها ی جهان برا ی فروش کالاها ی خود
دارند و بد ین رو ی جهت بود که تا کید فراوان بر دسترس ی آزاد به بازارها و مواد خام یکی
از ستونها ی ح یات دهنده منافع مل ی درآمد . استراتژ ی انزواگرا یی بهتر ین چهارچوب برا ی
تحقق منافع مل ی به حساب آمد . به دنبال جنگ آمر یک ا – اسپان یا در 1898 ، آمر یک ا ا ی ن
واقعیت را به نما یش گذاشت که به فراتر از قاره می نگرد. ا یجاد انسجام ارزش ی که به دنبال
پایان جنگ داخل ی در 1865 فرصت تبلور یافته بود، بن یان گذاشتن ز یربناهای ضرور ی برا ی
حیات دادن به اقتصاد ی در قواره های جهان ی و ارتقاء موقع یت و جایگاه جهان ی، منجر به
این گشته که آمر یکا قرن ب یستم با نگرش اس تراتژیک متفاوت آغاز کند . توسعه ماد ی و
تثبیت موقع یت قاره ای ک ه با ش کست اسپان یا در 1898 کاملا هو یت یافته بود آمر یک ا را به
سوی س یاستهای فراقاره ای سوق داد. آمریکا که در قرن نوزدهم " تنها منافع تجاری داشت
(Kupchan, 2002,P. حالا منافع سیاسی و ارضی هم برای خود منظور ک رده بود ." ( 175
ارتقاء موقع یت جهان ی آمر یکا به دنبال تضع یف موقع یت کشورهای برتر نظام ب ین المل ل در
164 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
قرن نوزدهم یعنی فرانسه و انگلستان و ش کست ژاپن و آلمان به دنبال پا یان جنگ جهان ی
دوم منجر به دگرگون ی در استراتژ ی ا ین کشور گشت . استراتژ ی نه تنها به مانند گذشته
براساس در کی ژئوپول یتک از منافع آمر یکا بود بل که توجه به دغدغه های موجود یتی ک ه
ناشی از تعارض ا یدئولوژیک با شورو ی بود ش کل گرفت . در کنار سه ستون سنت ی منافع
ملی که آمر یکا درصدد تحقق آنها بود دو مولفه جد ید ن یز به عرصه پاگذاشتند . آمر یک ا به
دلیل موقع یت رهبر ی جهان ی خود ا یجاد نهادها ی ب ین الملل ی و تا کی د بر حل و فصل
مسالمت آم یز منازعات را جزء ستونها ی ش کل دهنده منافع مل ی خود منظور ک رد. البته
اولویت در ب ین ا ین عناصر ح یات دهنده منافع مل ی متوجه اشاعه سرما یه دار ی بود . آمر یک ا
در جهت تحقق منافع مل ی خود استراتژ ی س د نفوذ شورو ی را پ ی گرفت . چگونگ ی توز ی ع
قدرت در سطح س یستم ب ین الملل ارزشها ی درون نگر تلاش برا ی سرمشق بودن را به
حاشیه راند و مؤلفه های م کتب مبتن ی بر محقق دانستن مداخله در امور جهان ی حا کمی ت
یافت. انزواگرایی یه طور کامل از ذهنیت مردم و رهبران آمریکا دوری گزید و
بین المل گرایی اصل حا کم بر س یاست خارج ی آمر یکا قرار گرفت . براساس استراتژ ی س د
نفوذ شورو ی که اساس عمل ک رد آمر یک ا در صحنه ب ین الملل ی قرار گرفت " آمر یک ا
می بایستی آماده باشد برا ی مداخله در قلمرو ب ین المللی تحت لوای منافع آمریک ا و اصول ی
آمریکا با توجه به ماهی ت منافع (Strong,1980, P. که اجزای تشکیل دهنده آن هستند."( 54
جهانی خود و داشتن نقش رهبر ی جهان غرب، ضرور ی یافت ک ه سه نقود شورو ی را
اساس استراتژ ی کلان خود قرار دهند . ا ین نگرش کاملا منطبق با " اصل بن یادی استراتژ ی
(Strong,1980, P. است ک ه مبتن ی بر تعر ی ف دشمنان در حداقل ش کل آن است ." 54
استراتژی س د ن فوذ که با در نظر گرفتن ا ین واقع یت ک ه " ا ی ن خواست هر ک شور و ی ا
رهبران آن است که شرا یط صلح دائ می از طر یق فتح کامل جهان در صورت ام ک ان ش کل
حیات یافت، توسعه حیطه جغرافیایی مورد توجه آمریکا را (Wight,1988, P. دهند "،( 144
ضروری ساخت . در ح الیکه در قرن نوزدهم آمر یکا تنها نگرش قاره ای داشت به دنبال
کسب موفق یت متما یز جهانی بعد از 1945 به فراتر از قاره آمریکا توجه را معطوف ک رد و
آن را ح یاتی برا ی بقا ی خود یافت. برا ی رهبران آمر یک ا ای ن اعتقاد وجود داشت ک ه "
مرزهای ما، امروزه در تما می قاره ها است . تعهدات آمر یک ا تا ده هزار ما ی ل آن سو ی
(Williams,PP.189- آتلانتیک و هزاران مایل به طرف جنوب است( 9
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 165
" هرچند که " انگیزه آمریکا برای دخالت در سطح جهان از وضوح ...."
برا ی بس یاری از کشورهای جهان سوم برخوردار نبود اما برا ی (Fairlier,1973,P.124)
رهبران آمر یکا ضرورت توازن قوا ح کم می کرد که به فراسوی قاره توجه کنند . در نگرش
می شود. با توجه (Kissinger,1979, P. ژئوپولتیک توجه فراوان به " الزامات توازن "( 914
به ا ینکه حوزه جغراف یایی که از نقطه نظر آمر یکا برا ی تام ین منافع ح یاتی آمر یکا می بای ستی
دفاع شود افزا یش یافته بود، توازن قدرت شورو ی ضرور ی محسوب گشت چرا ک ه پر
واضح است " هر زمان دولت ها م واجه با قدرت غ یر متوازن روبرو شوند، سعی بر افزا یش
نبرد ایدئولوژیک که با توجه نیازها ی ژئوپولتیک ، (Waltz,1997. P. قدرت می شود.".( 915
شدت فزونتر ی بعد از پا یان جنگ دوم یافته بود، آمر یکا را کاملا به سو ی ب ین المل ل گرایی
سوق داد . تعهدات وس یع تر، بودجه نظامی فزاینده تر و مداخلات گسترده تر از ویژگی های
سیاست خارج ی ا ین کشور در دوران جنگ سرد گشت . شرا یط جهان ی به گونه ای رقم
خورد که آمر یکا در موقع یت بس یار متما یز در تار یخ ا ین کشور قرار گرفت . ا ین موقع یت به
این معنا بود که در جهت تام ین منافع مل ی حضور در صحنه جهان ی گر یزناپذ یر گشت
هرچند که ا ین س یاست در بستر نگرش تدافع ی استراتژ ی س د ن فوذ تحقق یافت. آمر یک ا در
شرایطی قرار گرفت که " برا ی اول ین بار در تار یخ آمر یکا، ا ین کشور نه قادر به تسلط کامل
این اعتقاد راسخ (Kissinger,1981, P. بر دنیا بود و نه قادر به نادیده انگاشتن آن بود." ( 73
وجود داشت که برا ی ا یجاد مثلث امن یت یعنی تحقق سلامت اقتصاد ی، مصون یت ف یزیکی و
اشاعه ارزش به ینه تر ین و در ع ین حال ناگز یرترین چهارچوب عمل یاتی، استراتژ ی سه نقود
و حضور فعال در سرتاسر گ یتی می باشد. استراتژ ی س د ن فوذ با سقوط اتحاد جماه یر
شوروی در 1991 علت وجود ی خود را از دست داد و منسوخ اعلام شد . پا ی ان نبرد
ایدئولوژیک و به تبع آن جابجا یی ن یروها در صحنه جهان ی سبب ساز ا ین گشت که آمریک ا
در شرا یط منحصر به فرد ی قرار بگ یرد. جا یگاه آمر یک ا در س ی ستم ب ین المل ل به گونه ای
متجلی شد که س یاست تدافع ی دوران جنگ سرد به کنار ی گذاشته شد و س یاست
در پ یش گرفته شد . « مبلغی » تهاجمی به دل یل حجم قدرت آمر یکا از یک سو ی و رونق تف کر
با توجه به ا ی ن دو واقع ی ت است ک ه در قرن ب ی ست و یک م آمر یک ا از ب ین ستونها ی
شکل دهنده منافع مل ی تا کید را بر اشاعه ل یبرالیسم قرار داده است . به دنبال پا ی ان دوران
جنگ سرد، مح یط اجتماع ی خوش ب ینانه ش کل گرفت و آمر یکا س یاست توازن قوا را ک ه
166 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
ماهیتا در ک زئوپولت یک از س یاست ب ین الملل را مبنا قرار می دهد به کناری گذاشت و تئور ی
و به تبع آن ضرورت اشاعه لیبرالی سم را پ ی (Elman,2001,pp.757- صلح دمکراتیک( 766
گرفت. با توجه به ا ینکه توازن "سیاست ی مبتن ی بر بهبود توانا یی ها به منظور اجرا ی
(Vasques&Elman, " ماموریت نظامی برای بازداشتن و ی ا شک ست دیگر دولت است
2003 آمر یکا د یگر ضرورت ی برا ی دنباله رو ی از آن ن می یابد چرا که ا ی ن ک شور ه یچ ,p.8)
قدرت مطرح ی را دشمن محسوب ن می کند. با توجه به ا ی ن در ک از شرا یط ب ین الملل ی و
روابط ب ین قدرتها ی برتر است که آمریکا منافع خود را در اشاعه لیبرالیسم می یابد برخلاف
قدرتهای بزرگ در دوران نه چندان دور آمر یکا در صدد تصرف سرزم ین ن می باشد . بر
خلاف امپراتور ی های گذشته، امپراتور ی آمر یکا (اگر بتوان آن را بر ا ین اساس تعریف کرد)
(Huntington, ". امپراتوری مبتنی بر سرزمین نیست بلکه امپراتوری مبتنی بر عملکرد است
آمر یکا در صدد است که ارزش ها و ا یده های خود را ماه یتی ل یبرال دارند و بازتاب p.343)
تاریخ و تجارب تمدن غرب ی است در خارج از اروپا بالاخص خاورم یانه انتقال دارد . ا ین به
معنای متبلور ساختن و یژگی های عصر روشنگر ی در اروپا از طر یق فشار از ب یرون در د یگر
نقاط جهان است . از و یژگی های مدرن یته که نماد عصر روشنگر ی است همانا عقلان ی ت
آمریکا در راستای منافع خود می یابد که این ویژگی در جهان (Weber,P. ابزاری است.( 196
خارج از اروپا مشروع یت ب یابد چرا که پا یه گذار حضور د یگر جنبه های فرهنگ لیبرال است.
لیبرالیسم در تما می ابعاد آن در غرب کیفیتی اجتماع ی دارد که به معنا ی تن ی دگی و تناسب
فضای ماد ی و فضا ی ارزش ی در غرب بود که فرصت تحول هو یتی ر ا در ا ی ن بخش از
جهان داد . اما به لحاظ ا ین که ارزش های ل یبرال ه یچگونه سنخ یتی با تجارب تار یخی و
ویژگی های ساختارها ی س یاسی و اقتصاد ی در ک شورهای خارج از جهان غرب ندادند
امریکا ترو یج و اشاعه ل یبرالیسم را با ت کیه بر قدرت خود و اعمال آن از ب ی رون ضرور ی
می یابد. اس تراتژی سد نفوذ که هدفش رفع توسعه طلبی شوروی به عنوان یک قدرت رقیب
و همتراز بود جا ی خود را به استراتژ ی مبارزه با ترور یسم داده است . استراتژ ی مبارزه با
تروریسم که خصلت ی تهاج می دارد ش کل گرفت تا بستر لازم و ضرور ی را برا ی فرصت
دادن به ر یشه گرفتن ارزش های ل یبرال در جغراف یاها ی مورد علاقه امر یک ا فراهم آورد .
برخلاف ادعا ی بس یاری " فشار بدون وقفه برا ی ش کل دادن به امپر یالی سم و نظا می گر ی
نبود که جنگ عراق و افغانستان را ضروری ساخت (Johnson, Chalmers, 2004, P.236)"
آن را ضرور ی (Dueck, Colin, P. بلکه " ماهی ت لیبرال استراتژ ی ک لان آمریک ا "( 201
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 167
(Craiy, Gordon ساخت. اشاعه لیبرالیسم به معنای منسوخ ساختن سیاست توازن قوا است
که در قرن نوزدهم و بیستم به وسیله آمریکا دنبال شد. دیگر ضرورتی A., 1976, PP.188)
برای توازن نیست چراکه قدرتهای بزرگ یکدیگر را دشمن نمی یابند و تعارض
ایدئولوژیک بین آنها وجود ندارد . اشاعه ل یبرالیسم اولو یت اساس ی آمر یکا در جهت تحقق
منافع مل ی خودش است و استراتژ ی مبارزه با ترور یسم در راستا ی پ یاده ساز ی ل یبرالیسم در
فرای غرب است.
خطر و استراتژی کلان
در فرآ یند ش کل دادن به استراتژ ی کلان، به دنبال هو ی ت دادن به منافع مل ی و مع ین
نمودن آنها، ضرورت بعد ی معطوف نمودن توجه به خطرات ی است که ا ین منافع را تهد ی د
می کند. ا ین را با ید طب یعی فرض کرد که در هر زمان ی که ب یش از یک باز یگر در صحنه
وجود داشته باشد، کشمکش فرصت تجل ی می یابد و در بطن فرآ یند تعامل به ضرورت
کشمکش ش کل می گیرد. به دل یل پ یشینه تار یخی متفاوت، جغراف یای غ یر یکسان ، منابع غ یر
برابر، ارزش های فرهنگ ی متفاوت جا یگاه ب ین المللی متما یز پر واضح است که تعارض ب ین
بازیگران به وجود آ ید. با در نظر گرفتن ا ین تفاوتها است که می توان صحبت از تقابل در
چشم اندازها و اهداف کرد. " رو یارویی من افع در س یاست ب ین المل ل هم ی شگی است در
رهبران آمریکا با (Jervis, Robert L)". حالیکه در مورد جنگ چنین مسئله ای صادق نیست
در نظر داشتن ا ین فرض بد یهی در س یاست ب ین الملل در قرن نوزدهم به مشخص نمودن
منابع خطر پرداختند . آمر یکائیان با وقوف برا ینکه از نقطه نظر اقتصا دی، نظا می در شرا یطی
نیستند که بتوانند به عنوان یک قطب در صحنه روابط ب ین الملل مطرح شوند . بسط ارض ی
داخلی و دفاع از تجارت آزاد را ح یاتی یافتند. خطر ی ک ه در فرآ یند تحقق ا ی ن اهداف
متوجه بود، س یاستها و ن یازهای کشورهای استعمارگر و قدرتمند اروپا یی بود . علت اساس ی
حیات یافتن ا ین اهداف بر ا ین اساس بود که در پا یان قرن آمر یکا به یک قطب در روابط
بین الملل تبد یل شود . برا ی تبد یل شدن به یک قطب، وجود یک سر ی و یژگی ها ضرور ی
است که آمر یکا در آغاز قرن نوزدهم فاقد آن بود . منافع آمر یک ا ح ک م می ک رد ک ه ا ی ن
ویژگی ها که وجود آنها ملموس نبود به وجود آ یند. برا ی ا ینک ه یک قطب ش کل بگ ی رد
وجودیک سر ی و یژگی ها در حد ن یاز است که عبارتند از : میزان جمع یت ،اندازه سرزم ین
168 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
(Waltz, . ،برخورداری از منابع، تواناییهای اقتصادی، ظرفیت نظامی ومهارت و تبحر می باشد
آمریکا نیاز به فرصت داشت که این برجستگی ها را شکل دهد. خطر ی Kenneth P,131)
که متوجه بود با در نظر گرفتن شرا یط قاره ای وجهان ی از سو ی قدرتها ی اروپا یی و ی ا
اراضی اسپان یا بود . برای توسعه اراض ی داخل ی ومستح کم نمودن حق یقت در قاره و ا یجاد
حوزه نفوذ، رویارویی با قدرتها ی اروپا یی اجتناب پذ یر جلوه می کرد.براساس ا ین واقعی ات
بود که مطابقت فکری واقع گرایی تجاری هامیلتونی وصلح طلبی جفرسونی شکل گرفتند .
برای مدیریت خطری که متوجه منافع (Mead, Walter Russett, 1999/2000. P.6)
آمریکابود استراتژ ی انزواگرا یی در پ یش گرفته شد تا ازطرف ی ا ین فرصت ا یجاد شود که در
قاره موقع یت تقو یت شود واز سو یی د یگر حضور ک شورهای اروپا یی بااراض ی اسپان یا
کاهش یابد. در یک جهان چند قطب ی ا ین و یژگی جلوه دارد که عدم قطع ی ت در خصوص
تهدیدات به شدت وس یع است پس "ملت ها همیشه بای د در هراس باشند ک ه... افزا یش
قدرت د یگر ممال ک مم کن است منجر به تضع یف موقعی ت آنان گردد ک ه آنها به هر
آمریکا که (Morgenthav,197 & [1948] P. هزینه ای از وقوع آن باید جلوگیری کنند".( 215
به عنوان یک قدرت در یایی در طول قرن نوزدهم به مانند انگلستان نگاه مثبت به توازن قوا
داشت هر چند که دلا یل مختلف برا ی هر دو کشور جلوه داشت . آمریک ا خواهان ارتقاء
موقعیت ونفوذ خود در قاره به هز ینه قدرتها ی اروپا یی بخصوص اسپان یا بود در حال یک ه
انگلستان خواهان جلوگ یری از کاهش وتضع یف موقع یت خود در اروپا به جهت افزا یش
قدرت دیگر قدرتها ی اروپا یی در قاره آمر یکا بود . در قرن ب یستم بخصوص با ارتقاء آمر یکا
به جا یگاه رهبر ی جهان در کنار رقابت با اتحاد جماه یر شورو ی و ش کل گ ی ری نبرد
ایدئولوژیک، س یاستهای قاره ای به کنار گذاشته شد . استراتژ ی ک لان می بای ستی ماه یتی
جهانی با یبند. در حال یکه در قرن نوزدهم ا ین استراتژ ی کاملاَ خصلت ی قاره ای در بر داشت .
در عصر ا یدئولوژیک خطر ی که م توجه آمر یک ا بود از جانب اتحاد جماه یر شورو ی
برخاسته بود . آمریکا با یک رق یب جد ید ژئوپولت یک مواجه بود . واقع گرایی دفاع ی ک ه در
اساس آن د کترین ترو من ش کل گرفت برا ین مبناست که "بهتر ین استراتژ ی برا ی ک سب
با در نظرگرفتن (Lynn- Jones, Sean M. 1998 P. امنیت یک استراتژی دفاعی است".( 158
ظرفیت های نظا می شوروی، حضورسیاسی – نظا می در اروپا ی شرق ی و گستردگ ی ج هان ی
ایدئولوژی رهبران شورو ی گزیری جز ت کیه بر واقع گرایی دفاع ی برا ی مواجه با اصل ی تر ین
منبع خطر به منافع جهان ی آمر یکا یعنی شورو ی باق ی نگذاشت . بدین رو ی است ک ه تف ک ر
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 169
دفاعی است راتژی س د نفوذ ش کل گرفت . در نیمه اول ب یستم هدف س یاست توازن قوا به
وسیله آمر یکا ا ین بود که سرزم ین های ش کل دهند ة اورآس یا به وس یله یک قدرت بزرگ
تصرف نشود، اما به دنبال آغاز رو یارویی شورو ی آمر یک ا در دوران جنگ سرد س یاست
توازن قوا ی تمام جهان را در برگرفت . استراتژی س د نف وذ به معنا ی ا ی ن بود ک ه حوز ة
جغرافیایی س یاست خارج ی آمر یکا افزایش یافته است و تعداد "نقاطی "ک ه بای د از خوزه
نفوذ شورو ی دور بمانند وبه مثابه مناطق ح یاتی محسوب شوند افزا یش یافت و حاش یة
استرانژی سد نفوذ (Soloan, G.R.1988, P. اورآسیا نیز جزو حوزه ایستی قرار گرفت.( 132
برای چارچوب تئور یک براساس جوح کنان شگل گ رفت"ک ه فشار شورو ی با استفاد ة
ماهرانه و هوش یارانه از ضد ن یرو در یک سری ازنقاط سیاسی وژئوپولیتکی که متغیر هستند
(Kennan, . می بایستی سد شود که متناسب با دگرگونیها ومانورهای سیاست شوروی باشند
در ابتدا خطر شوروی می بایستی از سه منطقه دور بماند . بریتانی ای Geory, 1944, P.576)
کبیر، منطقه دره روهر وژاپن ،سه نقطه استراتژ یک ترس یم شدند، اما با توجه به افزا یش
تعدادکشورهای جهان سوم و تاث یر گذار ی وس یع آنها در س یاست ب ین الملل و افزا یش قدرت
نظامی وسیاسی شورو ی ا ین نگاه در ب ین رهبران آمر یکا قوت یافت ک ه خارج از اروپا ی
شرقی، رو یارویی به شورو ی در سرتاسر جهان اجتناب ناپذ یراست. تمامی جهان آس یب پذ یر
به نفوذ و توسعه طلب ی شورو ی از نظر رهبران آمر یکا بود و چون ا ی ن ک شورنقش جهان ی
برای خود متصور بود، بنابراین با خطر ی که از جانب رهبر جهان کمونی سم متوجه منافع
(Walt, Stephan . جهانی آمریکا که اولویت با اشاعه سرمایه داری بود می بایستی مقابله شود
در قرن نوزدهم در جهت اشاعه تجارت آزاد و تقو ی ت نظا می و M. 1985, PP.3-10)
را (Henrikson, 1986,P.261- اقتصادی آمریکا ،این کشور سیاست "دفاع نیم کره ای "( 290
دنبال کرد ودردوران جنگ سرد با توجه به انتقال محل خطربه مناقع آمر یکا س یاست دفاع
جهانی تحت لوا ی استراتژ ی س د نفوذ دنبال گشت . در طول دهه ها ا ی ن استراتژ ی ک ه
براساس دکترین تروم ن ترد ین ح یات یافته بود با توجه به دگرگون یهای جهان ی، تغ ییرات در
شوروی و تحولات در آمریکا به گونه ای متناسب قابل یت تطبی ق خود را نشان داد ک ه
دکترین های آینه نما در، کندی، جانسون، ن یکلول، فور د، ک ارتر و ر یگان آن را به نما یش
گذاشتند. با سقوط شورو ی خطر ی که منافع آمر یکا را ت هدید می ک رد تغ یی ر ما هی ت دارد
شوروی به عنوان یک باز یگر دولت ی آمر یکا را به چ الش ک شید ه بود ک ه نما ی شگر نظر
170 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
واقع گرایانه بود که س یاست ب ین الملل در واقع ح یات گرفته، تعاملات باز یگران بزرگ مطرح
است. تصمیم گیرندگان در صحن ة س یاست خارج ی آمر یکا که ا ین اعتقاد را معتقد بود ند، به
مانند واقع گرایان تأکید را "بر قدرت ،منافع وائتلاف به عنوان فاکتورهای اساس سیاست "
قراردادند خطری که امروزه منافع آمریکا در گستره جهان را تهدی د (Snyder,1991, P.19)
می کند ناش ی ازعمل کرد یک باز یگر دولت ی ن یست ب که ترور یسم به عنوان یک پد یده جهان ی
است. کشورهایی هستند که آمر یکا را دشمن فرض می کنندو خواهان به خطر انداختن منافع
آمریکا هستند، اما برد وحوزه توانا یی آنها ک املاَ منطقه ای است . اما ترور ی سم دارا ی
تأثیرگذاری جهان ی است وبه هم ین رو ی است که استراتژ ی مبارزه باترور یسم ش کل گرفت .
موقعیت های ج هانی آمر یکامتحول شده است و طب یعی است که خطر ی که ا ین موقع ی ت را
تهدید می کنند متناسب با آن گردد . مرکز ثقل س یاست خارج ی آمر یکادر دوران جنگ سرد
اروپا بود اما امروزه به جهت دگرگون ی در ماه یت خطر متوجه منافع آمر یکا مر ک ز ثقل به
خاورمیانه منتقل شد ه است . تفاوت ترور یستها با دولتها ا ین است که آنها " آدرس برگشت
ندارند" و ن می توان با استراتژ ی س د نفوذ و تکیه برس یاست های توازن قوا باآنهابه مقابله
پرداخت.گروههای غ یر دولت ی که منافع آمر یکا را هدف قرار داده اند از طرف آمر یک ا بن ی اد
گردانان خاورم یانه محسوب می شوند. از نظر بسیاری بنیادگرایی در یک سطح کلی"شورش
که آمریکا به عنوان رهبر جهان غرب پرواضح است (Bull,1984, P. علیه غرب است"( 21
که فزونتر ین خطررا از آن احساس می کند. این احساس خطر به وس یله نخبه گان آمر یکایی
سریعاَ به دنبال سقوط شورو ی احساس شده و درخصوص رو ی اروی بزرگ درپ یش رو
دلایلی که بنیاد گران آمریکا را هدف (Huntingon,1993,PP.22- صحبت شد.( 49
قرارگرفته اند محقاَ متفاوت و گوناگون هستند،اما آنچه پرواضح است ا ی ن می باشد ک ه
آمریکاییان منبع خطر را در حضور آنان می یابند. به هم ین رو ی است که آنچه مهم است
تفاوت در دلا یل بن یادگراها ن می باشند بل که ا ین ن کته است که همگ ی آمر یکا را هدف قرار
گرفته اند"...بنیادگرایی درنقاط مختلف خ یلی متفاوت است و مشخص نمودن یک علت
(Horsman Mathew and Andrew Marshall. . مشترک و اساسی برا ی آنها مش کل است
1994, P.255) بنیاد گرایان خطری برای منابع آمریکا محسوب می شوند چونکه آنان ازرشها
و سیاستهای آمر یکا را کاملاَدر تعارض با ارزشها و ایده آلها ی خود می یابند. ای ن نگاه در
(Bull, Hedley. " بین بنیادگرایان وجود دارد که به دنبال "یکپارچگ ی تکنولوژیک جهان
1977, P.273) که غرب موفق به انجام آن شده است ،حال آمریکا که فزونترین میزان قدرت
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 171
نظامی را دراخت یار دارد خواهان استفاده ازآن برا ی ا یجاد یکپارچگی ارزش ی درصحن ة جهان
است. چنین هدف ی به معنا ی آن است که ارزشها یی که ماه ی ت وبن ی ان غ ی ر غرب ی داردبه
ضرورت با ید نابود شوند واگر شانس با آنها باشدآنها به حاش یه رانده شوند ."نظم جد ی د
(juergensmeyer, " جهانی که جایگزین قدرتهای دوقطبی دوران جنگ سرد گشته است
Mark. 1993, P.1) ...آمریکارا درموقعیتی قرار داده است که به توسعه حوزه نفوذ از طر ی ق
اشاعه ل یبرالیسم بپردازد . اگر درقرن نوزدهم اولو یت با اشاعه تجارت آزاد بود ودرقرن
بیستم توجه معطوف به اشاعه سرما یه دار ی بود درقرن ب یست و یکم آمر یکا درصدد اشاعه
لیبرالیسم است چرا که ه یچ چالش نظا می ، س یاسی واز همه مهمترازرش ی به وس یلة قدرتها ی
برتر نظام بین الملل وجود ندارد . البته عده ای براین اعتقادهستند که برخلاف نظر تصم یم
گیرندگان آمر یکایی خطر ی که متوجه منافع آمر یکاست ناش ی از ترور یسم ن یست بلک ه سه
منازعات (Rotbery, خطر عمده" دولتهای ضعیف و شکست خورده،"( 2004
هستند. اما (Hampson, Fenosler) " و"مناقشات مزمن جهانی (Fukvyama, منطقه ای( 2004
این اجماع در ب ین نخبه گان آمر یکایی ح یات یافته است ک ه آنچه منافع آمر یک ایی را در
صحنه جهان ی تهدید می کند از جانب گروهها ی بن یاد گرامی باشد و به ضرورت بهتر ین همان
استراتژی مبارزه با تروریسم است. البته، تفاوت نظر درخصوص روشها والویتها
وجوددارند،اما اکثراَ بر سر استراتژی توافق دارند.
روشهای مبارزه با خطر واستراتژی کلان
کیفیت ساختارها ی س یاسی ،نظا می وارزشی درقرن نوزدهم برا ی رهبران ومردم ا ی ن
کشورمحرز ساخت که ضرو رت اساس ی برا ی توسعه همه جان به درح یطه های مطرح شده
وجود دارد. الزام برا ی ح یات دادن به یک اختصار صنعت ی، نهادینه ساختن بن یادهای س یاسی
و ا یجاد انسجام ارزش ی بوضوح پذیرفته شده بود . هدف اول یه تبد یل آمر یکا به یک ک شور
قدرتمند باتوجه به مؤلفه های نرم افزار ی و سخت افزاری قدرت و به تبع آن تبد یل آمر یک ا
به یک قدرت قاره ای بود. سیاست توسعه داخل ی وارتقا ء موقع یت قاره ای آمریک ا واشاعه
تجارت آزاد چارچوب عمل کردی را برا ی رهبران آمر یکا فراهم آورد . د کترین " سرنوشت
مختومه" که بر اساس نظرات فردر یک ج کسون تر نر تأث یر فراوان به عمل ک رد آمر یک ا در
داخل ودر سطح قار ه گذاشت به عنوان یک مفهوم ژئوپولت یک گر ی زی جز استراتژ ی
172 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
انزوا گرایی را دربرابر قرار نداد . دوری از صحنه جهان ی با ت کیه به جهانشمول جلوه دادن
سیاست توازن قوا ک ه مطلوب نظر برتر ین قدر ت در ی ایی یعن ی انگلستان بود برا ی
دولتمردان آمر یکاچارچوب تئور یک تضم ین منافع را ح ی ات داد . درداخل از طر ی ق بسط
نفوذ ح کومت در سرتاسر جامعه، از ب ین بردن بوم یان درراستا ی توسعه داخل ی، برپا ساختن
بنیادها ی اقتصاد سرما یه داری صنعت ی، براندازی ح کومت های قاره ای مخالف توسعه طلب ی
قاره ای آمریکا وحمایت از چارچوب های تجارت آزاد جهانی به وسیله دولتمردان آمریکایی
برای تأم ین منافع ، مطلوب تر ین روش ها و متدها به نظر آمدند . استراتژ ی انزواگرا یی
فرصت ضرور ی و لازم را برا ی تحق یق ا ین روشها در جهت رس یدن به اهداف ک ه دربستر
منافع مل ی ش کل گرفته بودند فراهم آورد . محدودیت منابع برا ی آمر یکا ضرور ی ساخت که
چارچوب استراتژی کی را انتخاب کنند که امکان پذیر سازد که روش هایمتناسب با منابع را
اختیار کندتا بتواند با خطراتی که تهدیدگر هستند مواجه شود . در چارچوب ا ین استراتژ ی
بود که برا ی بسط نفوذ قاره ای وتضعیف موقع یت کشور های استعمارگر از طر ی ق ا یجاد
دولتهای دوست آمر یکا به د یپلماسی ق ایق توپ دار متوسل شد تا با خطر ات ی ک ه منافع را
تهدید می کردند مقابله کند.
ارتقاء آمر یکا به یکی از دو قدرت برتر جهان منجر به ا ین گشت که خطرات ی که منافع
را تهد ید می کردند متفاوت شوند و در نتیجه روشها ی متم ایزی برا ی مقابله انتخاب شوند .
تفکرات دارون یسم اجتماع ی که درآمر یکا درقرن نوزدهم از اعتبار فراوان برخوردارشده
بودند، با رو در ر و قرار گرفتن شورو ی و آمریکا فرصت تجل ی یافتند." اگر ما [آمریک ا] از
رقابتهای مش کل که در آنها انسان با ید پ یروز شود کوتاه ب یاییم... منجر به ا ی ن می شود ک ه
برا ی (Roosevelt,1902,P. مردم قوی وجسورتر بر ما پیشی بگیرن د و برنده شوند ..( 20
مقابله با خطر ی که برا ی منافع آمر یکا از نقطه نظر این کشور پدید آورده بود در چارچوب
معطوف به ح یات وس یع تر به وابستگ ی متقابل اقتصاد از طر یق قراردادهای دو جانبه یا چند
جانبه شد. در بطن استراتژی سد نفوذ روشهای همزمان و توامان سیاسی، اقتصادی و نظامی
اختیار شدند تا با خطر ی که منافع را تهد ید می کرد برخورد شود . هردو حوزه جغراف ی ایی
آسیاو اروپا با اولو یت دهی به اروپا می بایستی دفاع شوند و س یاستها در ا ی ن رابطه مع ین
هدف س یاست از ا ین زمان به بعد بر قرار ی مجددتوازن قوا در هر دو حوزه اروپا و » . شدند
(Milles,P. آسیا است و تمامی اقدامات در چارچوب این هدف شکل خواهد گرفت .( 341
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 173
با افزا یش حوزه جغراف یایی که آمر یکا در آنها م ی بایستی باشد رو ی رویارویی کند، روشها
چارچوب های متفاوت برا ی برطرف کردن خطر را انتخاب ک رد. نظری ه لیبرال گسترش
وابستگی متقابل اقتصاد ی به کار گرفته شد . چرا که از ا ین د ید دولتها ی تجار ی برخلاف
دولتهای ارض ی که از در صدد توسعه نظا می هستند خواهان انباشت ثروت از طر یق تجارت
توسعه اقتصاد داخلی که از طریق بازار جهانی » می باشند و این دولت ها متوجه هستند که
«. برای کالاها و خدمات ، ب هتر تداوم می یابد تا اینکه متوسل به کشورگشایی شوند
بدین روی ضرورت دفاع و حمایت از سرمایه داری جهانی به (Rosecrance,1986,P.14)
رهبری آمریکا مستحکم می شود. با توجه به اینکه اشاعه سرمایه داری یکی از ستونهای
حیات دهنده منافع ملی آمریکا است پس طبیعی جلوه می کند که کشورهای دنیا به این سو
سوق داده شوند که به سیستم سرمایه داری کاملاً متصل شوند . این نیز باید توجه شود که
به دیگر حیطه هاست بالاخص گره های سیاسی « سرریز » وابستگی متقابل اقتصادی دارای
بین طرفین درگیر در تجارت می شود و محرک های مادی صلح طلبی و گریز از م خرب
با توجه به این دیدگاه که ارتباط اقتصادی (Hirsch man,1977, P. بودن افزایش می یابد.( 14
با کشو رهای غیرکمونیست از روش های تضعیف خطر شوروی می باشد یکی از علل و جود
(Price, Bayard Harry. « احیای سلامت و شور جامعه اروپایی » برنامه مارشال بود که برای
1955, P.22) طراحی گشت. ارزش دیگر لیبرال که به عنوان چارچوبی برای مبارزه با خطر
شوروی مطرح شد، ایجاد نهادهای بین المللی بود . دولتمردان آمریکایی بر این اعتقاد بودند
یک مجموعه مرتبط دائمی قوانین رسمی یا غیرسمی که تجویزگر » که نهادها به عنوان
(Keohqne, نقش های رفتاری، محدودکننده فعالیت و شکل دهنده انتظارات هستند، , 1989
این فرصت را به آمریکا می دهند که هزینه های مهار شوروی را با حیات دادن به P.163)
یک سری رویه های مشترک و همه گیر کاهش دهند و آن را ممکن سازند . نهادها درست
می شوند تا منافع اعضاء را تأمین کنند . آمریکائیان با آگ اهی به موقعیت جهانی خود و حجم
منابع در اختیار به این موضوع وقوف داشتند ک ه در هر نهادی آنان از موقعیت رهبری
برخوردار هستند ، پس نهادها بیشترین نفع را برای آنان خواهند داشت . نهادهای اصلی از
قبیل ناتو شکل گرفتند و آمریکا از ایجاد نهادهای دیگر بین المللی مانند سازمان ملل وگات
حمایت کرد . در کنار این ارزش های لیبرال، رهبران آمریکا درچارچوب نگاه واقع گرا که
174 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
توان نظامی نقش اساسی در عملکرد سیاست های بازیگران دارد به مؤلفه نظامی هم به
عنوان ابزاری برای رویارویی با خطر شوروی توجه کردند.
اگر روسها رو یارو با مشت آهنین و زبان قدرتمند نشوند، محققاً » این اعتقاد بود که
قراردادهای دوجانبه و چند جانبه (Truman,1955, P.551)«. جنگ دیگری در راه است
نظامی با کشورهای جهان و بالاخص کشورهای اطراف شوروی بسته شد . در کنار تقویت
هم در (Alperwovitz,1965)« دیپلماسی اتمی » ، روزافزون و مداوم نیروهای متعارف نظامی
چارچوب سیاست بازدارندگی برای مدیریت خطر شوروی اعمال شد، با در نظر گرفتن
نقش تعیین کننده نمایش قدرت در سطح جهان و توانایی در پیاده سازی سیاست ها در
صورت نیاز با استفاده از قدرت نظامی نقش اساسی در شکل دادن به اعتبار یک بازیگر
دارد، آمریکا ییان توجه فراوان به مقوله نظامی معطوف داشتند . از نظر رهبران آمریکا تداوم
(McMahon, «. اعتبار آمریکا در بین اساسی ترین اهداف سیاست خارجی باید قلمداد گردد »
1991, P.455) پایان جنگ سرد به یکباره آمریکا را به جهانی متفاوت و خطرات متفاوتی
روبه رو گرداند . در سه و نیم سال (از اواخر دهه 1980 تا اول دهه 1990 )، سیستم بین الملل
سیاست جهانی بطور بنیادی به دو شکل تغییر » . به شکلی که آن را می شناختیم دگرگون شد
یافته است . اول اینکه بطور اساسی در اطراف خطوط فرهنگی و تمدنی باز چینه بندی شده
است و دوم اینکه در سیاست بین الملل همیشه درباره قدرت است و امروزه روابط
این (Huntingon,P, 1999, P.35) «. بین الملل به موازات این بعد حیاتی در حال تغییر است
دگرگونی آمریکا را در شرایطی قرار داد که امکان انبساط نفوذ و قدرت آمریکا را بدون
مواجهه شدن با چالش جدی از سوی قدرتهای برتر فراهم آورد . سیاست توازن قوا که
اساس سیاست آمریکا در روال جنگ سرد بود نفی شد و اعلام شد که آمریکا خواهان
The National Security «. التفات به سوی آزادی انسان دارد » توازن قوایی است که
این پرواضح ساخت که آمریکا (Steategy of the United States of America. 2002, P.I)
اشاعه » برای مبا رزه با بنیادگرایی مطلوب ترین روش را تکیه بر اید ه آلیسم از طریق
قرار داده است. برای پیاده سازی اشاعه (Diamond, Larry, 1992, PP.25-46)« دموکراسی
لیبرالیسم به عنوان چارچوبی برای مبارزه با تروریسم به کار گرفته شده به وسیله
بنیادگرایان که تفکری لیبرال اس ت دولتمردان آمریکایی واقع گرایی تهاجمی را پیشه
که مبتنی بر افزایش وسیع قدرت نظامی است. برای آمریکا (Labs,1997, P.1- ساخته اند( 49
هدف ایجاد نظم لیبرال است تا از طریق آن فضای تنفسی برای بنیادگرایی محدود شود تا
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 175
به » اینکه به تدریج ریشه تروریسم برچیده شود . این همان سیاستی است که موسوم
می باشد. رهبران حاکم بر آمریکا (Zqkaria,2002, PP.72-81)« ویلونیسم همراه انتقام جویی
در راه مبارزه با ترویسم به اشاعه لیبرالیسم روی آورده اند که سیاستی لیبرال است اما
استراتژی آمریکا در قرن بیستم و (Rhodes,2003, P. براساس منطق امپراطوری است. ( 131
بیست و یکم ماهیتی کاملاً بین الملل گرا دارد که این طبیعی می سازد که در تعارض مداوم با
بازیگرانی باشد که قدرت آمریکا را خطری برای ارزش ها و منافع خود می یابند. تروریستی
که آمریکا با آن روبه رو است، کمترین هزینه ای است که این کشور در جهت اشاعه
(Walt, Stephan M. 2001/ os/ . لیبرالیسم و استحکام بخشی به منافع جهانی خود می پردازد
P.58) اشاعه لیرالیسم که امروزه آمریکا آن را اولویت در منافع ملی داده است مبتنی است
بر ایجاد فضای لازم برای دمکراتیزه کردن کشورهای غیرغربی است . از نظر دولتمردان
آمریکایی ا ستراتژی مبارزه با ترویسم می بایستی مبتنی بر اشاعه لیبرالیسم متکی به است فاده
از قدرت نظامی آمریکا هر کجا که ضروری باشد قرار بگیرد . این اعمال چیزی است که از
قملداد می شود. دولتمردان آمریکایی مبارزه با تروریسم « امپریالیسم نرم » نقطه نظر بسیاری
از طریق اشاعه ل یبرالیسم با تکیه بر قدرت نظامی را ضروری می یابند چرا که از نظر آنان در
یازده سپتامبر، تروریسم واقعیت بزرگتری برای امریکائیان گردید.
176 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
نتیجه گیری
از زمان تشکیل ایالات متحده آمریکا، رهبران این کشور در راستای ایجاد مصونیت
فیزیکی، اشاعه ارزش ها و سلامت اقتصادی کشور به طراحی استراتژی های متفاوتی اق دام
کرده اند (نمودار شماره 5) در قرن نوزدهم استراتژی خصلتی قاره ای و درون گرا داشت در
حالی که از قرن بیستم به بعد طبیعتی بین المللی یافته است . با توجه به ظرفیت های
اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی و جایگاه جهانی دولتمردا ن آمریکایی در جهت تأمین
منافع ملی خود استراتژی انزواگرایی را پیشه ساختند . به دنبال رویارویی مستقیم شوروی و
آمریکا به دنبال جابجایی مرکز ثقل قدرت، آمریکائیان با توجه به توانمندیهای داخلی و
نحوه توزیع قدرت در سطح سیستم بین الملل، استراتژی سد نفوذ را دنبال کر دند . در قرن
بیست و یکم به دلیل عدم وجود چالش مستقیم و خصمانه به وسیله قدرتهای برتر نظام
بین الملل و ماهیت قدرت آمریکا این کشور متوسل به استراتژی مبارزه با تروریسم گشته
است. بنابراین با تغییر در ویژگی های داخلی آمریکا و دگرگونی در الگوهای قدرت،
دولتمردان آم ریکایی جابجایی استراتژی های کلان را برای تأمین هر چه مطلوب تر منافع
ملی خود را انتخاب کرده اند.
نمودار شماره 5
استراتژی های آمریکا با توجه به نیازهای سه گانه امنیت ملی
قرن بیست و یکم قرن بیستم قرن نوزدهم
جهانی جهانی قاره ای
امنیت مطلق
مبارزه با
تروریسم
توازن قوا سد نفوذ
دفاع نیم کره ای
انزواگرایی
مصونیت
ارضی
دموکراسی ،آزاد
ی و اقتصاد
بازاری
ضدیت با
بنیادگرایی
اقتصاد بازار
ی وحقوق
بشر
ضدکمونیسم
بودن
دیپلماسی قایق
توپدار
سرمشق بودن اشاعه
ارزش
مناطق آزاد
References:
- Alperwovitz, Gar 1965. Atomic Diplomacy New York: Simon and Schvster.- Bull,
Hedley. "The Revolt Against West" in Hedley Bvll and Adam Watson, eds. The
Expansion of International Society. Oxford: Oxford University Perss, 1984.
- Bull, Hedley. 1977. The Ararchical society: A Study of order in world Politics.
New York: Columbia.
- Craiy, Gordon A."The United States and the Evropean Balana" Foreign Affairs
Vol 55, No.1, Oktober 1976.
- Diamond, Larry, "Promoting Democracy", Foreign Affairs, Vol.87, summer 1992.
- Dueck, Colin, "New Perspectives on American Grand Strategy", International
Security vol: 28, No,4, Spoing 2004.
- Ekrich, A.A.1966. Ideas, Ideals and American Diplomacy. NewYork Appleton-
Century- Crofts, P.20.
- Fairlier, H.1973. The Kennedy Promise. London: Eyre Methven.
- Fukvyama, Francis. 2004. State Building Governance and world order in the 21
th century. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.
- Gaddis/ John Lewis. "Introdvation: The Evolvtion or sontainment" in Terry
L.Deibel and john Lewis Gaddis. Eds. Containing the soviet union. Washington:
Pergamon- Brassy's 19871.
- Georg, Alexander L.and Richard Smoke, 1974. Deterrence in American Foreign
Policy: Theory and Practice. New York: Columbia University Press.
- Hampson, Fenosler, Pamela Allan and Chester A.crocker. 2005. Grasping the
Nettle: Analyzing Cases of Interactable confliuf. Washington D.C.: U.S. Institute
of Peace.
- Hartmann, Frederick H.1973. The Relations of Nations. NewYork: Macmillan.
- Healy, David, 1970, U.S.Expansionism: The Imperialist Urge in the 189os.
- Henrikson, Alan K., "East- West Rivalry in Lahin America: Between the Eayle
and the Bear", in Robert W.Clausen, ed.East- west Rivalry in the Third world:
Security issves and Reyional Perspectivs. Wilminyton, Del.: Scholarly Research,
1986.
178 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
- Hintze, Otto "Military organization and the organization of the state, in felix
Gilberted". The Historicol Essays of Otto Hintze. NewYork: Oxford University
Press, 1975.
- Hirsch man, Alberto. 1977. The Passion and Interests: Political Arguments for
Capitalism befor its Trivmph. Prinaton. N.J: Princeton Unversity Press.
- Horsman Mathew and Andrew Marshall. 1994. After the National State: Citizens,
Tribalism and th New world Disordr. London: Harper- Collins.
- Huntingon, Samvel P."The Lonely Super power", Fore: Jn Affairs vol.78, No.2.
March / April 1999.
- Huntingon, Samvel. P. "The clash of cinlization?" Fore: Jn Affaics, vol.72, No.3,
summer 1993.
- Huntington, Samuel p. "Transnatioalorganizations in world politics", World
politics, vol as, 1972.
- Jervis, Robert L. "the Snfrontation Between Iraq and the U.S.: Implication for
the Thory and practice of deterrence" Evropean Jovrnal of International Relations
vol.9, No.2, Jvne.
- Jervis, Robert, 1997. Systems Effects: Complexity in Political and Sucial Life.
Pcincetion, N.J.: Princeton University Press.
- Johnson, Chalmes, 2004. The Sorrows of Empire: Militarism / Secrecy and the
End of Republic. London, verso.
- Johnson, Chalmers, 2004, The sorrows of Empire: Militarism, secrecy and the End
of Republic. London, Verso.
- Juergensmeyer, Mark. 1993. The New cold war? Reliyiovs Nationalism
sonfronts the secvlar state. Berkeley, University of Californa Perss.
- Kagan, Robert. "Power and Weakness". Policy Review, No.113, June- july 2003.
- Keohqne, Robert. 1989. International Institutions and state Power: Essays in
International theory. Boulder, Co.: West view.
- Kennan, Geory, "The Sources or soviet snducf", Poreign Afforris, vol.25, July
1944.
- Khalilzard, Zalmay, "Losing the Moment? The United Stetes and the Word Afler
the Cold war." Washington Quarterly: Vol. 18, No.2, Spring 1995.
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 179
- Kissinger, Heny A.1981. For the Resrd: Selected Statements, 1977-1980. Boston:
Little, Brown.
- Kissinger, Henry A.1979. The White House Years. London! Weiden Feldanc
Nicolson.
-Kissinger, Henry A. 2001, Does America Need a Foreign Plicy? American Foreign
Policy in the Twenty Century. New York: Simon and Schuster.
-Kissinger, Henry A.1973. A World Restored: Metternich, Cast lereagh and the
Problems of Peace 1812. 1822. Boston Houghton Mifflin.
- Kissinger, Henry A. 1979, White House Years. Boston Little, Brown..
- Krauthammer, Charles, "The Unipolar Moment Revis: led", National Interest,
No,70, Winter 2002/ 03.
- Krauthammer, Charles "The Poverd/ of Realime/" The New Repvblic, Februray
16,1998.
- Kupchan, Charles A.2002. The End of the American Era: U.S.foreign Policy and
the Geopolitics of the Twenty- First Century NewYork: Alfred A.Knopf.
- Labs, Eric j."Beyond Victory: Offensive Realsim and the Expansion of war
Aimes" Security studig, vol.6, No.41 summer 1997.
- Lafeber, Walter., ed 1965. John Qvincy Adams and the American Contineted
Empire. Chicago! Times Books.
- Lasswell, Harold and Abraham Kaplan, 1950, Power and Society: A Framework
for Public Inquiry. New Haven, Conno: Yale University Prell.
- Leffler, Melvyn P.1992, A Preponderance of Power, National Security, The
Truman Administration, and the old war. Stanford, CA: Stanford University Press,
P.IX.
- Lind, Michael, 1992. The Next American Nation: The New Nationalism and the
Fourth. American Revolution. New York Press.
- Lippmann, Walter, 1943. U.S. Foreign Polic: Shield of the Republi. Boston' Little,
Brown..
- Ludlow, Peter, "Wanted": A Global Partner: The Washington Quarterly. Sumer
2001.
180 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
- Lynn- Jones, Sean M."Realism and American Rise", International Secrity, vol.23
No.2, Fall 1998.
- McMahon, Robert J."Credibility and world Power: Exploring the Psychological
Dimension in Postwar American Diplomcy" Diplomatic History vol. 15, No.4. Fall
1991.
- Mead, Walter Russett, "The Jacksonian Trade: Twny" National Interest, No.48,
Winter 1999/2000.
- Mearsheimer, John J. 2001. The Trayedy of Gread Power Politics. New York:
W.W. Norton.
- Mearsheimer, john J."Back to the future: Instability in Euroge aFter the cold
war," International security, Summer 1990, Vol.15. No,1.
- Milles, Walter. 1951. The Forrester Diaries. New York: Vikings.
- Morgenthav, Hans J. 197 & [1948] Politics. Amony nations, 5th ed. NewYork:
Knopf.
- Nvechterlein: Donald E.America overcommitted: United states National Interests
in the 1980s. Lexinyton/ Ky: University Press of Kentuchy. 1085
- Nye, josephs. 2000. Understanding International on Flicf: An Introdvction to
Theory and History, 3d ed. NewYork: Long man.
- Nye, Russel, 1966. This Almost Chosen People: Essay in the History of American
Ideas. East Lansing: Michiyan state university Press..
- Posen, Barry R.1984. The Sources of Military Doctrine: Frane, Britain and
Germany Between the World Wars. I thaca: cornell University Poess.
- Prestowitz, Clyde, 2003, Rovge Nations: American unilateralism and the Foilvre
of Good intention. New York: Basic Books.
- Price, Bayard Harry. 1955. The Marshal Plan and its Meaning. Ithaca, N.Y:
Corner university press.
- Rhodes, Edward, "The Imperial Logic of Bush's Liberal Agenda" Survival. Vol.
45, No.1, spring 2003.
- Rotbery, Robert: ed. 2004. When states Fail: causes and conseqvencs.
Princeton, N.J.: Princeton university press.
- Roosevelt, Theodor, 1902. The strenuous Life London: Grant Richard.
سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385 / آمریکا و دگرگونی در استراتژی کلان / 181
- Rosecrance, Richard 1986. The Rise of Trading State: Commerce and conquesr in
the Modern world New York: Basic Book.
- Rosenbery, Dovglas, "Arms and the American way" in Bruce M. Russett and
Alfred Stephens, eds. Military force and American Society, NewYork: Harper and
Row.
- Russett, Bruce M. and Elicabeth C. Hanson, 1975. Interest and Idelogy: The
foreign policy Belicfs of American Free mand and smpany.
- Schlesinger, Arthur Jr. 1986. The Cycle of American History. Boston: Houghton
Mifflin.
- Scottr james B.ed. 1998. President Wilsons's foreign policy: Messayes, Addresses,
Papers. NewYork: Oxford University Press.
- Sheehan, Michael, 1006. Balance of Power: History and Theory. New York:
Routledge.
- Snyder, Jackl. 1991. Myth of Empire: Domestic Politics and International
Ambition Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.
- Soloan, G.R.1988. Geopolitics in United stotes Strategic Policy, 1890-1987.
.Sussex; Wheatsheaf Books
- Strong, T.B., "Taking the Rank With what is ours". In R.Newberg,ed, The Politics
of Human Rights. NewYork: New York University Press, 1980.
- Truman, Harry S.1955. Memoirs: Year of Decisions. New York: Doubleday.
- Tugwell, Maurice "The war of ideas and Ideals" in Geoffrey Stewart- Smity, ed.
Global Collecton security in the 1980s. London: Foreign Affairs Research Institute
1982.
- Tuker, Roberts. "Isolation and Intervention" National Interest, No.1, Fall 1985.
- Walt, Stephan M. "Beyond Bin Laden: Reshaping V.S. Foreign Policy"
International Security vol.26. No.3. Winter 2001/ os/.
- Walt, Stephan M. "Alliance Formation and the world Balance of Power"
international security vol.9, No.4, Spring 1985.
- Waltz, Kenneth N.1979. Theory of International Politics. Reading, Mass.:
Addison- Wesley.
182 / پژوهش حقوق و سیاست / سال هشتم شماره 21 پاییز و زمستان 1385
- Waltz, Kenneth N."Evalvating Theories" American Political Science Review, Vol.
91, December 1997.
- Wattz, Kenneth N. 1979, Theory of International Politics. Readingo Mass:
Addison- Wesley.
- Weber, Martin, "The Critical Social Theory of Frankfurt School and the Social
Turn in IR", Review of International studies, vol.31/No.2. 2005.
- Weber, Martin, "The Critical Social Theory of Frankfurt School and the social
Turn in IR", Review of International Studies, vol, 31, No.2, 2005.
- Wight, Martin, 1988. Power Publics, 2nd ed. Harmonds Worth, UK: Pengvin
Books.
- Williams, W.A, Opcit.
- Williams. W.A. 1980 Empire as a way of Life. NewYork: Oxford University
Press.
- Vorys, Karl von. 1990. American National Interests: Virtue and Power in Foreign
Plicy. West Prt, Conn.: Praeger.
- Zqkaria, Fareed, "Our way" the New Yorker, 14 and 21 October 2002.
)