نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

سالانه­بودن و فراسالانه­بودن از اصول حقوقی هستند که بر قوانین بودجه­ای و فرآیند بودجه­ریزی اعمال می­شوند. این دسته از بایسته­های حقوقی پس از پیدایش پارلمانتاریزم در اروپا و با هدف تعیین قلمرو اختیارات بودجه­ای دولت و پارلمان پایه­گذاری شده­اند.در این نوشتار، که هدف­ آنارزیابی سیستم بودجه­بندی ایران در پرتو اصول حقوقی است، نخست نگاهی گذرا به بایسته­های بودجه­ای شده و پس از آن پیدایش و دگرگونی یکی از مهمترین و نخستین اصول یعنی اصل سالانه­بودن و به­دنبال آن چندسالانه­بودن بودجه بررسی می‌شود که از آغاز بودجه­بندی در حقوق مالی ایران نیز وجود داشته­اند. در این بررسی حقوقی، که بر دیدگاه تحلیلی- انتقادی استوار است، مشاهده می‌شود که سالانه­بودن، به‌خاطر تصویب قوانین بودجه­ای از سوی قانونگذار، اهمیت سیاسی خود را حفظ کرده است، اما ناکارآمدی آن از دیدگاه اقتصادی، یعنی ناهماهنگی آن با چرخه اقتصادی، زمینه­ساز پیدایش اصل دیگری به نام چندسالانه­بودن شده ­است. از آنجا که قوانین برنامه پنج­ساله توسعه اقتصادی، قانون بودجه­ای به­شمار نمی­روند، در این نوشتار بررسی نمی‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The principle of annual nature of budget and perennial budgeting

نویسنده [English]

  • Saïd Shojaei Arani

Shahid Beheshti University

چکیده [English]

The Legal nature of budgetary laws and the competence of Parliament and Government in budgeting process are major topics that researchers in public finance study in each country. What binds these subjects together are legal principles governing the budget acts and budgeting processes which are aimed at establishing the budgetary authority of the Executive and the Legislative. The importance of these legal imperatives lies in the historic campaign that led to their creation on the one hand, and their effectiveness on the other. Obviously, all these principles are subject to exceptions or have changed over time. In this paper, firstly we study the legal notion and nature of these rules briefly. Then, the emergence and transformation of annual and perennial nature of budget especially in Iranian context (1906 to 2016) will be examined. It is deduced that annual principle is politically still important but, economically its dysfunction has contributed to the emergence of perennial budgeting principle.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Budget Act
  • Annual Budgeting
  • Perennial budgeting
  • Fiscal Rules
  • Budget Reform
الف) فارسی
کتاب‌ها
-         شبیری نژاد، علی­اکبر، (1375)، گستره مالی و ساختار بودجه ای ایران، الگوی منابع و مصارف، تهران: نشر نی.
-         شبیری نژاد، علی­اکبر، (1378)، بودجه­ریزی در ایران، بودجه و پارلمان، مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1387.
-         مصدق، محمد، (1377)، اصول و قواعد و قوانین مالیه در ممالک خارج و ایران، محل نشر؟ تهران: فروزان.
 
مقاله‌ها
-         باباخانی، جعفر، (1371)، «سیر تطور حسابداری دولتی در ایران در چهارچوب قانون محاسبات عمومی»، فصلنامه حسابدار، شماره 87-88.
-         فرزیب، علیرضا، (1386)، «اصول بودجه و سنجش قوانین و مقررات مالی ایران با آنها»، مالیه، شماره 1.
-         شجاعی ارانی، سعید، (1395)، «بررسی لزوم و چگونگی ارتباط میان برنامه­های توسعه و بودجه سالانه»، همایش نقد و تحلیل قوانین برنامه پنج­ساله از منظر حقوق اقتصادی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، اردیبهشت 1395.
 
قوانین
-         قانون اساسی مشروطه، 8 دی 1285.
-         متمم قانون اساسی، 14 مهر 1286.
-         قانون محاسبات عمومی، 2 اسفند 1289.
-         قانون محاسبات عمومی، ‌10 اسفند 1312.
-         ‌قانون محاسبات عمومی، ‌15 دی ماه 1349.
-         قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، 12 آذر 1358.
-         قانون تفریغ بودجه سال‌های پس ازانقلاب 22 تیر 1365.
-         آیین­نامه اجرایی قانون تفریغ بودجه سال­های پساز انقلاب، مصوب 13 اردیبهشت 1366 هیات دولت.
-         قانون محاسبات عمومی ‌کشور،یکم شهریور 1366.
 
ب)انگلیسی و فرانسوی
-          Albert, Jean-Luc, (2008), “Les principes en droit financier”,in Sylvie Caudal, Les principes en droit, Economica.
-          Alland, Denis et Rials, Stéphane, (2007), Dictionnaire de la culture juridique, Quadrige PUF, 2e éd.
-          Auger, (1788), Traité sur les tailles et les tribunaux qui connoissent de cette imposition, Partie 1, Tome 1, Éd. Barrois, Paris.
-          Bénéteau, Julien, (2008), La remise en cause du principe de l’annualité budgétaire, Aix-Marseille Université.
-          Cornu, Gérard, (2007), Vocabulaire juridique, Quadrige PUF, 8e éd.
-          D'Oliveira Martins, Guilherme et Tavares,Jean-François, (2007), “Portugal”, in Gilbert Orsoni, Les finances publiques en Europe, Economica.
-          Guigue, Alexandre, (2005), Les origines et l’évolution du vote du budget de l’Etat en France et en Angleterre, Thèse, Université de Savoie.
-          Guigue, Alexandre, (2007), “Royaume-Uni”, in Gilbert Orsoni, Les finances publiques en Europe, Economica.
-          Johnston, Nail, (2007), Financial Oversight: A Handbook for Parliamentarians, World Bank Institute.
-          Kahn, Aman and Hildreth, W.Bartley, (2002), Budget Theory in the Public Sector, Quorum Books.
-          Landbeck, Dominique, (2001), Les principes budgétaires locaux, Thèse, Université Jean-Moulin, PUAM.
-          Littré, Émile, (2000), Dictionnaire de la langue française, Hachette.
-          Martinez, Jean-Claude et Di Malta, Pierre, (1999), Droit budgétaire, Litec, 3e éd.
-          Maulin, Éric,(2008), “L’invention des principes”, inSylvie Caudal, Les principes en droit, Economica.
-          Orsoni, Gilbert, (2005), Science et législation financières. Budgets publics et lois de finances, Coll. Corpus, Economica.
-          Papadopoulos, Tiphaine, (2009), Les principes budgétaires de l’État. Réflexion sur la permanence et les mutations du droit budgétaire contemporain, Université de Toulouse I.
-          Philip, Loïc, (1991), “Principes budgétaires”, in Loïc Philip, Dictionnaire encyclopédique de finances publiques, Economica.
-          Robert, Paul, (1995), Dictionnaire de la langue française.
-          Severino, Caterina, (2007), « Italie », in G. Orsoni, Les finances publiques en Europe, Economica, 2007.
-          Shojaei-Arani, Saïd, (2013), L’efficacité du contrôle parlementaire du budget exécuté en France sous la Cinquième République, Thèse, Aix-Marseille Université.
-          Verlaque, Raoul, (1943), Les Etats Généraux et le droit d'imposer, Thèse Droit, Aix-Marseille Université.
Laws & Jurisprudence
-          The Magna Carta 1215.
-          Bill of Rights 1689.
-          Décret impérial du 31 mai 1862 portant règlement général sur la comptabilité publique, Recueil Duvergier, p. 310.
-          Loi organique relative aux lois de finances du 1er août 2001, Journal officiel n°277 du 29 novembre 2001, p. 18960.
-          Conseil constitutionnel, Décision n° 448 DC du 25 juillet 2001, Loi organique relative aux lois de finances, Journal officiel du 2 août 2001, p. 12490.