نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران
2 دانشیار گروه عمومی و بین‌الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران
چکیده
تعیین صلاحیت‌های متعدد برای «ریاست قوه مقننه» در قوانین و مقررات مختلف و لزوم حضور وی در شوراها و مجامع مختلف، ضرورت تعیین مصداق این مقام را روشن می‌سازد. بنابراین پرسش اصلی مقاله آن است که عنوان «رئیس قوه مقننه» قابل تطبیق بر چه مقامی است؟ در پاسخ به این پرسش و با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، می‌توان گفت با توجه به عبث بودن وضع این تأسیس در صورت عدم وجود مصداق بیرونی و با لحاظ صلاحیت‌های مختلفی که در قوانین مختلف برای رئیس مجلس شورای اسلامی برشمرده شده و با عنایت به اینکه این صلاحیت‌ها فراتر از اداره مجلس است و با توجه به نقش قابل توجه مجلس در فرایند قانون‌گذاری در مقایسه با نقش شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، می‌توان گفت که عنوان رئیس قوه مقننه قابل انطباق بر «رئیس مجلس شورای اسلامی» است. البته می‌توان تفاوت در این دو تعبیر را ناشی از جایگاه درون‌قوه‌ای و فراقوه‌ای رئیس قوه مقننه دانست زیرا اگر نسبت رئیس قوه مقننه با مجلس و نمایندگان آن در نظر گرفته شود، از تعبیر رئیس مجلس شورای اسلامی و اگر نسبت وی با نهادها و مقاماتی خارج از قوه مقننه سنجیده شود، از تعبیر رئیس قوه مقننه استفاده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی
- رئیس قوه مقننه
- رئیس مجلس شورای اسلامی
- شورای نگهبان
- قانونگذار اساسی
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Rereading the Position of the Head of the Legislature in Iran's Constitutional Law System
نویسندگان [English]
- Ahmad Taghizadeh 1
- Ahmad Habibnejhad 2
1 Ph.D, Public Law. Faculty of Law, Faculty of Law, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of International and Public Law, Faculty of Law, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran
چکیده [English]
Assignment of the multiple competencies to the "Speaker of the Legislature" in various laws and regulations, and the necessity for his presence in various councils and assemblies, make clear the necessity for his appointment. So, the main question in this article is, what title is applied to the head of the legislature? In answer to this question, by using the analytical-descriptive method, it can be said that in the absence of external evidence and in terms of the different qualifications enumerated in different laws for the President of the Islamic Consultative Assembly as well as absurdity of this establishment, these powers are beyond the control of the Majlis and also, given the significant role of the Majlis in the legislative process compared to the role of the Guardian Council and the Expediency Council, it can be said that the title of the legislature is applicable to the "Speaker of the Parliament". If the relation of the head of the legislature with the parliament and its representatives is taken into account, then the Speaker of the parliament would be used and if his/her relation is compared with institutions and authorities outside the parliament, then the term Legislature would be proper to be applied.
کلیدواژه‌ها [English]
- Internal Rules of Procedure of the Islamic Consultative Assembly
- Head of the Legislature
- Speaker of the Islamic Consultative Assembly
- Guardian Council
- Legislature
- اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران جلدهای 1و2و3 (تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی و اداره تبلیغات و انتشارات مجلس شورای اسلامی، 1380).
- اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1364).
- عمید زنجانی، عباسعلی، کلیات حقوق اساسی ایران (تهران: مجد، 1387).
- فتحی، محمد، کوهی اصفهانی کاظم، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به همراه نظرات تفسیری، مشورتی و ... شورای نگهبان (1396- 1359) (تهران: پژوهشکده شورای نگهبان، 1396).
- مرکز تحقیقات شورای نگهبان، مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی (دوره اول) (تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1390).
- مرکز تحقیقات شورای نگهبان، مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی (دوره دوم) (تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1389).
- مرکز تحقیقات شورای نگهبان، مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی (دوره ششم) (تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1391).
- مرکز تحقیقات شورای نگهبان، مجموعه نظریات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی (دوره پنجم) (تهران: دادگستر، 1385).
- موسی‌زاده، ابراهیم، جستارهایی در حقوق عمومی (تهران: خرسندی، 1393).
- هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد 2 (تهران: میزان، 1385).
احکام
- احکام انتصاب اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی سیدعلی خامنه‌ای، ر. ک:
http://farsi.khamenei.ir/message-content? .(تاریخ مشاهده: 01/10/1401)
- حکم انتصاب اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی سیدعلی خامنه‌ای، ر. ک:
- http://farsi.khamenei.ir/message-content?.(تاریخ مشاهده: 01/10/1401)
- قوانین فاقد اعلام نظر از سوی شورای نگهبان، سامانه جامع نظرات شورای نگهبان، ر. ک:
https://b2n.ir/a32250.(تاریخ مشاهده: 01/10/1401)
مقاله
- جلالی، محمد و محمد مهاجری، «تحلیل تطبیقی صلاحیت‌های درون‌قوه‌ای رئیس مجلس در نظام حقوقی ایران، بریتانیا و فرانسه»، مطالعات حقوق تطبیقی، شماره 2، (1394).
پ- گزارش‌های پژوهشی
- بهادری جهرمی، محمد، درویشوند، ابوالفضل، جواهری، محمد، بهادری، علی، علم‌الهدی، سید حجت الله، راجی، سید محمد هادی، گزارش پژوهشی بررسی ماهیت و حدود نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1389)، شماره مسلسل: 1- 8982.
- بهنیا، مسیح، گزارش پژوهشی وظایف و اختیارات رئیس مجلس شورای اسلامی در مجموعه قوانین و مقررات کشور، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1385)، شماره مسلسل: 7756.
- حسینی، سید حسین، گزارش پژوهشی دیپلماسی پارلمانی (12)؛ اتحادیه مجالس کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، پارلمان عرب و مجمع پارلمانی ناتو، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1395)، شماره مسلسل: 14889.
- درویش متولی، میثم، گزارش پژوهشی جایگاه مجلس شورای اسلامی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران با نگاه تطبیقی به نظام حقوقی آمریکا و انگلیس، مرکز تحقیقات شورای نگهبان، (1392)، شماره مسلسل: 13920093.
- فردی پور، سعید [الف]. گزارش پژوهشی دیپلماسی پارلمانی (7)؛ چهارمین کنفرانس رؤسای پارلمان‌های دنیا، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1394)، شماره مسلسل: 14440.
- فردی‌پور، سعید [ب]. گزارش پژوهشی سازمان‌های بین‌المجالس منطقه‌ای، فرامنطقه‌ای و جهانی (1)؛ اتحادیه بین‌المجالس، کنفرانس رؤسای پارلمان‌های دنیا، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1394)، شماره مسلسل: 14366.
References
Books [In Persian]
- The General Directorate of Cultural Affairs and Public Relations of the Islamic Council, The Detailed Report of the Deliberations of the Council for Revision of the Constitution of the Islamic Republic of Iran (Sessions 1 to 14), c 1 (Tehran: The General Department of Cultural Affairs and Public Relations and the Publicity and Publication Department of the Islamic Council, 1380).
- The General Department of Cultural Affairs and Public Relations of the Islamic Council, the detailed report of the deliberations of the Constitutional Review Council of the Islamic Republic of Iran (sessions 15 to 28), c 2 (Tehran: The General Department of Cultural Affairs and Public Relations and the Department of Publicity and Publications of the Islamic Council, 1380).
- The General Directorate of Cultural Affairs and Public Relations of the Islamic Council, the detailed report of the deliberations of the Constitutional Review Council of the Islamic Republic of Iran (sessions 29 to 41), c 3 (Tehran: The General Department of Cultural Affairs and Public Relations and the Publicity and Publications Department of the Islamic Council, 2019).
- The General Department of Cultural Affairs and Public Relations of the Islamic Council of Iran, the annotated report of the deliberations of the Parliament of the Final Review of the Constitution of the Islamic Republic of Iran (sessions 1 to 31), Volume 1 (Tehran, General Department of Cultural Affairs and Public Relations of the Islamic Council of Iran, 1364).
- The General Directorate of Cultural Affairs and Public Relations of the Islamic Council, Annotated report of the deliberations of the Parliament of the Final Review of the Constitution of the Islamic Republic of Iran (Sessions 32 to 50), Volume 2 (Tehran: General Department of Cultural Affairs and Public Relations of the Islamic Council, 1364).
- Omid Zanjani, Abbas Ali, Fundamental Laws of Iran (Tehran: Majd, 2007).
- Fathi, Mohammad, Kohi Esfahani, Kazem, The Constitution of the Islamic Republic of Iran Along with Interpretative, Advisory Opinions and... Guardian Council (1359-1396), (Tehran: Research Institute of the Guardian Council, 1396).
- Guardian Council Research Center, Collection of Opinions of the Guardian Council on the approvals of the Islamic Council (First Period) (Tehran: Vice President for Drafting, Revising and Publishing Laws and Regulations of the Presidential Legal Vice, 2019).
- Guardian Council Research Center, Collection of Opinions of the Guardian Council on the approvals of the Islamic Council (Second Period) (Tehran: Vice President for Drafting, Revising and Publishing Laws and Regulations of the Presidential Legal Vice, 2019).
- Guardian Council Research Center, Collection of Opinions of the Guardian Council on the Approvals of the Islamic Council (6th Period) (Tehran: Vice President of Legal Affairs, 2013).
- Guardian Council Research Center, Collection of Opinions of the Guardian Council on the Approvals of the Islamic Council (Fifth Term) (Tehran: Dadgstar, 2015).
- Mousazadeh, Ebrahim, Essays in Public Law (Tehran: Khorsandi, 2013).
- Hashemi, Seyyed Mohammad, Fundamental Rights of the Islamic Republic of Iran, V 2 (Tehran: Mizan, 1385).
Articles [In Persian]
- Conference of Speakers of the World Parliaments, https://www.ipu.org/event/fifth-world-conference-speakers-parliament-preceded-fourth-and-final-meeting-preparatory-committee (View Date: 01/10/1401).
- Jalali, Mohammad & Mohammad Mohajeri, “Comparative Analysis of the Powers of the Speaker of the Parliament in the Legal System of Iran, Britain and France”, Comparative Law Studies, Vol. 2, (2014), pp. 469-490.
- The Decree Appointing the Members of the Supreme Council of Cultural Revolution in 1375, The Information Base of the Office of Preservation and Publication of the Works of Grand Ayatollah Seyed Ali Khamenei, r. K: http:// farsi. khamenei. ir/ message-content? id= 4797 (View Date: 01/10/1401).
- The Decree Appointing the Members of the Expediency Council in 1368, The Information Base of the Office for the Preservation and Publication of the Works of Grand Ayatollah Seyed Ali Khamenei, r. K: http:// farsi. khamenei. ir/ message- content? id=341 (View Date: 01/10/1401).
- Laws without declaration of opinion by the Guardian Council, Comprehensive System of Opinions of the Guardian Council, See K: https://b2n.ir/a32250 (view date: 01/10/1401).
Research Reports in Persian
- Bahadri Jahormi, Mohammad, Darvishund, Abolfazl, Javaheri, Mohammad, Bahadri, Ali, Alam Elhadi, Sayyed Hojatullah, Raji, Sayed Mohammad Hadi, Research Report Investigating the Nature and Limits of Monitoring the Good Implementation of the General Policies of the System, Islamic Council Research Center, (1389), Machine Gun Number: 8982-1.
- Bahnia, Masih, Research Report on the Duties and Powers of the President of the Islamic Council in the Collection of Laws and Regulations of the Country, Research Center of the Islamic Council, (2015), Serial Number: 7756.
- Hosseini, Seyed Hossein, Parliamentary Diplomacy Research Report (12); Union of Parliaments of Organization of Islamic Cooperation Member States, Arab Parliament and NATO Parliamentary Assembly, Research Center of Islamic Council, (2015), Serial Number: 14889.
- Darvish Mutoli, Maitham, Research Report on the Position of the Islamic Council in the Legal System of the Islamic Republic of Iran with a Comparative View of the American and British Legal Systems, Guardian Council Research Center, (2012), Serial Number: 13920093.
- Fardipour, Saeed [A], Parliamentary Diplomacy Research Report (7); The 4th Conference of Speakers of the World Parliaments, Research Center of the Islamic Council, (2014), Serial Number: 14440.
- Fardipour, Saeed [b]. Research Report of Regional, Extra-regional and Global Inter-Parliamentary Organizations (1); Inter-Majlis Union, Conference of Speakers of World Parliaments, Research Center of the Islamic Council, (2014), Serial Number: 14366.
)