نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی، دانشگاه مازندران، مازندران، بابلسر، ایران
2 استادیار، گروه حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
پیشرفتهای زیست پزشکی در دهه های گذشته منجر به شکل گیری و گسترش بانکهای زیستی به عنوان منابع نگهداری نمونه ها و داده های ژنتیکی افراد در راستای بکارگیری در پژوهشهای زیستی و شناخت انواع بیماریهای ژنتیکی و راهکارهای درمان آنها شده است. آنچه از نظرگاه حقوق عمومی اهمیت دارد، چگونگی مواجهه دولت با چالشهای برآمده از زیست بانکها و تعیین چارچوب مقررات گذاری بایسته برای آنهاست. بررسی برخی از پیشروترین نظامهای حقوقی در این حوزه نمایانگر وجود الگوهای متفاوتِ حکمرانی زیست بانک‌هاست؛ در تعدادی از نظامهای حقوقی، قوانین خاصی در حوزه مربوطه وضع شده است؛ حال‌آنکه در برخی کشورها الگوی خودتنظیمی درکنار مقررات عام دولتی مشاهده میشود. ازسوی دیگر به نظر میرسد با گسترش زیست بانکها، شکل نوینی از حاکمیت درحال شکل گیری است که در آن زیست بانکها بر نحوه کنشهای سیاسی اثرگذارند. نوشتار حاضر، به دنبال بررسی نحوه مواجهه نظام حقوقی ایران با پدیده یادشده است. فقدان قانون جامع، تعدد و پراکندگی هنجارهای تنظیم گر درکنار وجود نهادهای تنظیم کننده متعدد ازجمله مهمترین ویژگیهای حکمرانی زیست بانکی درایران هستند که میتواند شفافیت، کارایی و پاسخگویی این نظام حکمرانی و تعیین سازوکارهای روشن درجمع آوری، دسترسی به نمونه ها ونگهداری از داده ها را با دشواری مواجه نماید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
An Introduction to the Regulation of Human Biobanks by Looking at the Legal System of Iran
نویسندگان [English]
- mahdi moradi berelian 1
- Mohammad Ghsem Tangestani 2
1 Law Dept., Faculty of Law and Political Science, University of Mazandaran, Mazandaran, Babolsar, Iran
2 Assistant Professor, International Law Dept., Faculty of Law and Political Science, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
In recent years, biomedicine has made great strides, leading to the creation of biobanks as storage facilities for individual samples used in biological research to identify genetic diseases and develop appropriate treatments. However, a key issue in public law is how governments tackle the challenges posed by biobanks and establish necessary regulatory frameworks. Various legal systems have different models of biobank governance, with some passing relevant laws and others adopting self-regulation alongside government regulations. As biobanks continue to expand, a new form of governance is emerging, with biobanks influencing political actions. This article uses the analytical descriptive method and a comparative study to examine how Iran's legal system regulates biobanks and the challenges it faces, such as the lack of a comprehensive act and the multiplicity of regulatory norms and bodies. These characteristics have impacted transparency, efficiency, accountability, and the establishment of definite mechanisms for sample collection, sample access, and data protection.
کلیدواژه‌ها [English]
- Governance
- Biotechnology
- Self-Regulation
- Biological Samples
- Genetic Resources
)