نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه تهران
2 استادیار حقوق بین الملل دانشگاه تهران
چکیده
در دنیای کنونی بینالمللی، ارتکاب اعمال متخلفانهای که بیشاز یکبازیگر در آن نقش دارند
افزایشیافته است. ازاینرو، طرح 2001 کمیسیون حقوق بینالملل در خصوص مسئولیت بینالمللی
دولت و طرح 2011 این نهاد در خصوص مسئولیت سازمانهای بینالمللی، به مسئولیت در ارتباط با
عمل غیر، که از آن به مسئولیتاشتقاقی یاد شده است، توجه داشته و نیز محاکم بینالمللی و در رأس
آنها دیوان بینالمللی دادگستری به اقتضای قضایای مطروح، آن را تأیید کردهاند.
نقش آمریکا در کمک به عراق، طی جنگ علیه ایران، در بهکارگیری سلاحهای شیمیایی،
مجال خوبی برای اعمال مسئولیت اشتقاقی فراهم ساخته است. پرسشاصلی این مقاله آن است که
آیا در پهنه مسئولیت بینالمللی دولت، میتوان آمریکا را از باب کمک و تجهیز عراق در
بهکارگیری تسلیحات شیمیایی علیه ایران، مسئول دانست؟ آگاهی آمریکا از حملات شیمیایی
عراق علیه ایران و تعهد هر دو کشور، بهطور مثال به پروتکل 1925 ژنو موجب میشود تا کمک
آمریکا به عراق، مسئولیتاین کشور را به دنبال داشته باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Iraq’s Use of Chemical Weapons in Iraq-Iran War: U.S. Derivative Responsibility
نویسندگان [English]
- Mohammad Setayeshpoor 1
- Abdollah Abedini 2
- تیمرمن، کنت آر، ( 1373 )، سوداگری مرگ، غرب چگونه عراق را مسلح کرد، ترجمه
احمد تدین، چاپ اول، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
- زرنشان، شهرام، ( 1392 )، شکلگیری و شناسایی حقوق بینالملل عرفی، چاپ اول،
تهران: گنج دانش.
زمانی، سیدقاسم،( 1376 )، حقوق بینالملل و کاربرد سلاحهای شیمیایی در جنگ تحمیلی
عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع
مقدس- مدیریتادبیات و انتشارات.
- زرنشان، شهرام، ( 1380 )، تأملی بر رعایت حقوق بیطرفی در جنگ تحمیلی عراق علیه
ایران، چاپ اول، تهران: شهر دانش.
- زرنشان، شهرام، ( 1381 )، حقوق بشردوستانه بینالمللی، اشغال سرزمینهای ایران در
جنگتحمیلی، چاپ اول، تهران: شهر دانش.
- ضیائی بیگدلی، محمدرضا، ( 1392 )، حقوق بینالملل بشردوستانه، چاپ دوم، تهران: گنج دانش.
- علایی، حسین و خواجه کاووسی، بابک، ( 1371 )، صنایع، تسلیحات و خلع سلاح
شیمیایی، چاپ دوم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
- فلک، دیتر، ( 1392 )، حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه، ترجمه سیدقاسم زمانی و
نادر ساعد، چاپ سوم، تهران: شهر دانش.
- مستقیمی، بهرام و طارمسری، مسعود، زیر نظر جمشید ممتاز، ( 1377 )، مسئولیت بینالمللی
دولت با توجه به تجاوز عراق به ایران، چاپ اول، تهران: مجد.
- ممتاز، جمشید و رنجبریان، امیرحسین، ( 1387 )، حقوق بینالملل بشردوستانه: مخاصمات
مسلحانه داخلی، چاپ سوم، تهران: میزان.
- وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، ( 1361 )، تحلیلی بر جنگ تحمیلی رژیم
عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات دفتر حقوقی وزارت امور خارجه.
- هدایتی خمینی، عباس،( 1370 )، شورای امنیت و جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری
اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
164 فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، شماره 50 ، بهار 95
اهداف عراق از تجاوز به ایران، بازشناسی جنبههای » ،( - جعفری ولدانی، اصغر، ( 1367
مجموعه مقالات کنفرانس بینالملل تجاوز و دفاع، جلددوم، دبیرخانه کنفرانس ،« تجاوز و دفاع بینالمللی تجاوز و دفاع.
،« علل تهاجم و توقف اولیه عراق: بررسی نظریههای موجود » ،( - درودیان، محمد، ( 1375
. مجله سیاستدفاعی پژوهشکده علوم دفاعی دانشگاه امام حسین (ع)، شمارههای 15 و 16
( تأملی بر حکم دادگاه استیناف شهر لاهه (مورخ 9 مه 2007 » ،( - زمانی، سیدقاسم، ( 1386
. مجله حقوقی بینالمللی، شماره 37 ،« درمورد معاونتدر کابرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق
مفهوم و ماهیت اصول حقوقی بیطرفی در جنگهای » ،( - کاظمی، سیدعلی اصغر، ( 1370
مجموعه مقالات اولین سمینار بررسی تحول مفاهیم، دفتر مطالعات سیاسی و ،« امروزی
بینالمللی.
- ستایشپور، محمد، ( 1394 )، مسئولیت اشتقاقی در نظام مسئولیت بینالمللی، با تأکید بر
طرح 2001 مسئولیت بینالمللی دولتها و طرح 2011 مسئولیت بینالمللی سازمانهای
بینالمللی، پایاننامه کارشناسی ارشد، پردیسفارابی دانشگاه تهران.
.1364/12/ - خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، لندن، 1
.1984/3/ - روزنامه الخمینیه داخبلاد، 7
.1368/5/ - روزنامه رسالت، 14
- Brownlie, Ian, (2008), Principles of Public International Law, Oxford,
7thedn, Oxford University Press.
- Crawford, James, (2013), State Responsibility: General Part, New
York, Cambridge University Press.
- Fry, James, (2014), Attribution of Responsibility, in Nollkaemper,
André. Plakokefalos, Ilias., Principles of Shared Responsibility in
استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی علیه ایران در جنگ تحمیلی ... 165
International Law: An Appraisal of the State of the Art, Cambridge,
Cambridge University Press.
- Goldblat, Joe, (1995), The 1993 Chemical Weapons Convention: A
Significant Step in the Process of Multilateral Disarmament, in Bardonnet,
Daniel, (ed), The Convention on the Prohibition and Elimination of Chemical
Weapons: A Breakthrough in Multilateral Disarmament, RCADI, Workshop
Martinus Nijhuff.
- Henckaerts, Jean-Marie; Doswald-Beck, Louise, (2005), Customary
International Humanitarian Law, Vol, I: Rules, Cambridge, Cambridge
University Press, Reprinted with Corrections 2009.
- Lanovoy, Vladysslav, (2014), Complicity in an Internationally Wrongful
Act, in Nollkaemper, André; Plakokefalos, Ilias, Principles of Shared
Responsibility in International Law: An Appraisal of the State of the Art,
Cambridge, Cambridge University Press.
- Nollkaemper, André (2011), Issues of Shared Responsibility before the
International Court of Justice, in Rieter, Eva; Waele, Henri de, eds, Evolving
Principles of International Law: Studies in Honour of Karel Wellens,
Leiden- Boston, Martinus Nijhoff Publishers.
- Pellet, Allen, (2012), “Article 38”, in A. Zimmermann et al, The Statute
of the International Court of Justice: A Commentary, 2nd edition, Oxford,
Oxford University Press.
- Stockholm International Peace Research Institute, (1974),The problem
of Chemical and Biological Warfare, Vol. III, CBW and the Law of War.
- Talmon, Stefan, (2008), A Plurality of Responsible Actors: International
Responsibility for Acts of the Coalition Provisional Authority in Iraq, in
Shiner, Phil; Williams, Andrew, (ed), The Iraq War and International Law,
Oxford, Hart Publishing, at: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?
abstract_id=1018172.
Articles:
- Agence France Presse, (2013), “US Gave Iraq Intel, Ignored Chemical
Attacks in 1980s”, Report Says, The Huffington Post at:
http://www.huffingtonpost.com/2013/08/26/us-gave-iraq-intel-ignoredchemical-
attacks_n_3817868.html
- D’Aspremont, Jean, (2007), “Abuse of the Legal Personality of
International Organizations”, International Organizations Law Review, 4.
- Fry, James, (2007), “Coercion, Causation, and the Fictional Elements of
Indirect State Responsibility”, Vanderbilt Journal of Transnational Law, 40.
- Harries, Shane; Aid, Mathew, (2013), “Exclusive: CIA Files Prove
American Helped Saddam as he Gassed Iran”, The Foreign Policy Group, at:
http://foreignpolicy.com/2013/08/26/exclusive-cia-files-prove-americahelped-
saddam-as-he-gassed-iran/
- Quigley, John, (1986), “Complicity in International Law: A New
Direction in the Law of State Responsibility”, BYIl, 57.
- Nollkaemper, André; Jacobs, Dov, (2013), “Shared Responsibility in
International Law: A Conceptual Framework”, Michigan Journal of
International Law, 34.
- Reinisch, August, (2010), “Aid or Assistance and Direction and Control
between States and International Organizations”, International Organizations
Law Review, 7.
- Simma, Bruno, (24.5.2012), “Presentation of Joint Responsibility in
International Law: Revisiting the Oil Platforms Case”, in Nollkaemper, A.
The intricacies of joint and several responsibility. University of Amsterdam -
Faculty of Law, at: http://www.sharesproject.nl/?s=joint+responsibility
- Stein, Torsten, (1989), “Chemical Warfare”, American Society of
International Law (ASIL).
- Shalom, Stephen, The United States and the Iran-Iraq War 1980-1988, at:
http://www.iranchamber.com/history/articles/united_states_iran_iraq_war1.php
- The Research Unit for Political Economy (RUPE), “The Iran-Iraq War:
Serving American Interests,” at: http://www.iranchamber.com/ history/
articles/iran_iraq_war_american_interest.php
Documents
- A/CN.4/SR.3132, (2012)
- A/CN.4/663, (2013)
- A/CN.4/672, (2014)
- A/RES/2162, (XXI) A (1966)
- A/RES/55/33, (2001)
- A/RES/57/62, (2002)
- A/RES/59/70, (2004)
- A/RES/61/61, (2007)
- A/RES/63/53, (2009)
- A/RES/65/51, (2011)
- A/RES/67/35, (2013)
- Geneva Protocol, (1925)
- Hague Regulations, (1907)
- ICJ Statute
- ILC Report on the Work of its Sixty-Third Session, UNGAOR 66thSess.,
Supp No 10, UN Doc A/66/10, (2011).
- ILC Yearbook, (1978), Vol II, part 2
- ILC Yearbook, (1979), Vol II, Part 2
- ILC Yearbook (2001),Vol II, part 2
Cases
- ECHR, (1989), Soering v. the United Kingdom, Ser A, No 161.
- ECHR, (1991),Varas, Cruz, and Others v. Sweden,Ser. A, No. 201
- ECHR, (1991),Vilvarajah, Nadarajah, and Others v. the United
Kingdom, Ser A, No 215.
- ICJ, (1949) ,Corfu Channel (United Kingdom of Great Britain and
Northern Ireland v. Albania).
- ICJ, (1969), North Sea Continental Shelf Cases (Federal Republic of
Germany/Denmark; Federal Republic of Germany/Netherlands).
- ICJ, (1984), Military and Paramilitary Activities in and against
Nicaragua (Nicaragua v. United States of America).
- ICJ, (1988), Border and Transborder Armed Actions (Nicaragua v. Costa
Rica).
- ICJ, (1988), Border and Transborder Armed Actions
(Nicaragua v. Honduras).
- ICJ, (1992), Certain Phosphate Lands in Nauru (Nauru v. Australia).
- ICJ, (1995), East Timor (Portugal v. Australia).
- ICJ, (2003), Case concerning Oil Platforms (Islamic Republic of Iran v.
United States of America).
- ICJ, (2007), Case concerning Application of the Convention on the
Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, (Bosnia and
Herzegovina v. Serbia and Montenegro).
- ICJ, (2012), Jurisdictional Immunities of the State (Germany v. Italy:
Greece intervening).
- PCIJ, (1927), Ser A, No 9, Factory at Chorzów (Jurisdiction)
News Agencies
- The New York Times, 1984.3.6.
- The New York Times, 1998.8.26.
- The New York Times, 1984.3.5.
- The New York Times, 2002.8.18.
- The Washington Times, 2002.12.16.
Internet Resources
- http://www.iadllaw.org/en/campaigns/Vietnamese+victims+of+Agent+
Orange (2015.4.21)
- http://www.icj-cij.org/docket/index.php?p1=3&p2=2
- https://www.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/home(2015.04.21)
- http://www.nytimes.com(2015.04.21)
- http://www.sharesproject.nl/(2015.04.21)
- http://www.un.org/en/index.html(2015.04.21)
- http://www.vn-agentorange.org/(2015.04.21)
- http://www.washtimes.com(2015.04.21)
)