نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل دانشگاه قم

چکیده

ابهام در خصوص مفهوم مدنظر اعضای شورای بازنگری از به کار بردن اصطلاح «فرمان همه‌پرسی» در بند «3» اصل 110 منجر شده تا نقش واقعی مقام رهبری در فرآیند همه‌پرسی و حوزه شمول این صلاحیت نسبت به اقسام همه‌پرسی همواره در میان حقوقدانان محل تردید و اختلاف باشد. در این پژوهش تلاش شد تا مبتنی بر رویکردی قصدگرایانه و در قالب مطالعاتی توصیفی تحلیلی، مفهوم اصطلاح «فرمان همه‌پرسی» تبیین شود تا به تبع آن بتوان حدود صلاحیت مقام رهبری در فرآیند همه‌پرسی‌های اساسی و تقنینی را تبیین کرد. با تحلیل مذاکرات اعضای شورای بازنگری تا زمان تصویب بند «3» اصل 110 و با عطف توجه به سایر قرائن مربوطه می‌توان گفت که اصطلاح «فرمان همه‌پرسی» به منظور شناسایی اقدام عملی حضرت امام خمینی (ره) در صدور فرمان آغاز فرآیند «همه‌پرسی بازنگری در قانون اساسی» پیش‌بینی شد و باید آن را تکرار حکم صدر اصل 177 دانست. لذا این صلاحیت مقام رهبری به همه‌پرسی موضوع اصل 59 قانون اساسی تسری پیدا نمی‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Intentionalist Interpretation of the Supreme Leader’s Authority in Issuing Referendum: The Subject of Article 110(3) of Iran’s Constitution

نویسندگان [English]

  • mohammad amin abrishami rad 1
  • Hamed Nikoonahad 2

1 tehran university

2 Assistant Professor of Department of Public Law and International University of Qom

چکیده [English]

The ambiguity regarding the concept considered by the members of the Review Council of the term "issuing referendum" in Article 110(3), has led to this fact that the real role of the Leader in referendum process and the scope of his authority over the types of referenda has remained vague. In this research, it was attempted to explain the concept of the term "issuing of the referendum" based on an intentionalist approach and in the form of descriptive-analytic studies, in order to explain the authority of the Supreme Leader in the process of substantive and legislative referenda. Analyzing the discussions of the members of the Review Council and considering other relevant indications, it could be argued that the term "issuing of the referendum" was intended to identify the practical action of Imam Khomeini in issuing the decree on the beginning of the process of the "Constitutional Revision Referendum" and it should be considered as the Replica of the first sentence of Article 177. Therefore, this authority of the Supreme Leader does not extend to referendum subject to Article 59 of the Constitution.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Article 110 of the Constitution
  • issuing referendum
  • the Supreme Leader
  • the legislative referendum
  • the referendum on the constitutional revision
الف- فارسی
کتاب‌ها
-                       اباذری فومشی، منصور، ترمینولوژی حقوق نوین، جلد سوم (تهران: انتشارات شهید داریوش نوراللهی، 1392).
-                       اداره تبلیغات و انتشارات، راهنمای استفاده از صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران همراه با معرفی مجلس و اعضای خبرگان، جلد چهارم (تهران: اداره‌کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1368).
-                       اداره‌کل قوانین، اداره تندنویسی، صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد سوم، چاپ دوم (تهران: اداره‌کل امور فرهنگی و روابط عمومی، اداره تبلیغات و انتشارات، 1380).
-                       اداره‌کل قوانین، اداره تندنویسی، صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، چاپ دوم (تهران: اداره‌کل امور فرهنگی و روابط عمومی، اداره تبلیغات و انتشارات، 1381).
-                       امام خمینی(ره)، روح‌الله، صحیفه‌امام، جلد بیست‌و‌یکم (تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1378).
-                       بوشهری، جعفر،‌ حقوق اساسی تطبیقی (تهران:‌ شرکت سهامی انتشار، 1384).
-                       بوشهری، جعفر، حقوق اساسی حکومت (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1385).
-                       جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد چهارم، چاپ سوم (تهران: کتابخانه گنج ‌دانش، 1386).
-           دهخدا، علی‌اکبر، فرهنگ متوسط دهخدا، جلدهای اول و دوم (تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1385).
-           طباطبایی ‌مؤتمنی، منوچهر، حقوق اساسی، چاپ چهاردهم (تهران: نشر میزان، 1390).
-           عمیدزنجانی، عباسعلی، درآمدی بر فقه سیاسی (مروری بر کلیات و مبانی حقوق‌اساسی) (تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1383).
-           قاضی شریعت‌پناهی، سید ابوالفضل، حقوق‌اساسی و نهادهای‌ سیاسی، چاپ دوازدهم (تهران: نشر میزان، 1383).
-           محسنی، فرید، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (تهران: دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام)، 1395).
-                       مهرپور، حسین، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (تهران: مؤسسه انتشارات دادگستر، 1387).
-           هاشمی، سیدمحمد، حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی (تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1390).
-           هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، چاپ بیستم (تهران: نشر میزان، 1387).
-           یزدی، محمد، قانون اساسی برای همه (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1375).
 
مقاله
-           واعظی، مجتبی، «ارزش حقوقی مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی»، نشریه حقوق اساسی، شماره 3، (1383).
 
ب- عربی
- آخوند خراسانى، محمدکاظم‌بن‌حسین، کفایه‌الاصول (قم: طبع‌ آل‌البیت، 1409 ه.ق).
- مظفر، شیخ محمدرضا، اصول‌الفقه، جلد اول، چاپ دوم (نجف: انتشارات جهان، 1386 ه.ق).
 
پ- انگلیسی
Books
-            Curzon, L.B, Dictionary of Law, Sixth Edition (Longman: 2002).
 -            H. De Vreese, Claes, Semetko, Holli A, Political Campaigning in Referendums (Framing the Referendum Issue) (Routledge London and New York, 2004).
 -            Hornby, A.S, Oxford Advanced Learners Dictionary of Current English, Sixth Edition, Edited by Sally Wehmeier (London: Oxford University Press, 2001).
 -             Longman, Longman, Dictionary of Contemporary English, Third Edition (Longman, 2001).
 -            Mendelsohn, Matthew, Parkin, Andrew, Referendum Democracy (Palgrave, 2000).
 -            Setala, Maija, Referendums and Democratic Government (London: Palgrave Macmillan, 1999).
 
Article
Ellis, Andrew, “The Use and Design of Referundums”, 2007. Visible on:  https://www.idea.int/sites/default/files/speeches/The-Use-and-Design-of-Referendums.pdf, last seen: 13 April 2019.
 
Documents
-            Spanish Constitution, Visible on: http:// www. congreso. es/ portal/ page/ portal/ Congreso/ Congreso/ Hist_Normas/Norm/const_espa_texto_ingles_pdf, last seen: 13 April 2019.
 -            The United States Constitution, Visible on: https:// www. constituteproject. org/ constitution/ United_States_of_America_1992, pdf, last seen: 13 April 2019.
 -            Constitution of Italy, Visible on: https:// www. constituteproject. org/ constitution/ Italy_2012, pdf?lang=en, last seen: 13 April 2019.
 -            The Turkmenistan Constitution, Visible on: https:// www. constituteproject. org/ constitution/ Turkmenistan_2008,pdf?lang=en, last seen: 13 April 2019.
 -            The Constitution of the Republic of Korea, Visible on: https:// www. constituteproject. org/ constitution/Republic_of_Korea_1987, pdf?lang=en, last seen: 13 April 2019.
 -            The Constitution of Denmark, Visible on: https:// www. constituteproject. org/ constitution/ Denmark_1953, pdf?lang=en, last seen: 13 April 2019.