نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

با توسعه حقوق بشر در تمام ابعاد زندگی بشریت نمی‌توان تأثیر آنرا بر حقوق خصوصی (رابطه افقی) و در نتیجه بر حقوق قراردادی نفی کرد. کرامت انسانی با توجه به تبع و ماهیت انسان دارای دو وجه فردی و اجتماعی است. کرامت اجتماعی انسان سر منشأ حق‌هایی من جمله آزادی اشتغال، آزادی تحصیل، آزادی بیان، آزادی مذهب و آزادی دسترسی به اطلاعات است که لازمه زندگی اجتماعی در یک جامعه دموکراتیک است. پرسش این است این حقوق صرفنظر از اینکه نسل چندم از حقوق بشر است، چطور در روابط قراردادی قابل اعمال بوده و آیا انصراف یا نقض هر یک از حق‌های برشمرده از طریق قرارداد امکانپذیر است؟ در این زمینه ضمن تحلیل آرای مختلف در رویه برخی کشورهای اروپا و دادگاه حقوق بشر اروپایی، می‌توان گفت در حقوق ایران حق‌‌های مزبور از جمله حق‌های کلی مدنی هستند که با قرارداد ولو به‌طور جزئی هم قابل اسقاط نمی‌باشند و ضمانت اجرای نقض حقوق مذکور بطلان تمام یا قسمتی از عمل حقوقی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Human Rights Based on Social Dignity on Contract Law in Iranian Law and European Case Law

نویسندگان [English]

  • Iraj Babaei 1
  • Morteza Torabi 2

1 Associate Professor, Private Law, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

2 Ph.D, Private Law, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

With the development of human rights in all aspects of human life, its impact on private law (horizontal relationship) and consequently on contract law cannot be denied. Human dignity has two individual and social aspects according to human nature. Human social dignity expresses rights such as freedom of employment, freedom of education, freedom of expression, freedom of religion and freedom of access to information that are necessary for social life in a democratic society. Regardless of which generation of human rights these rights are, the main question is how these rights apply in contractual relations and whether it is possible to waive or violate any of the rights enumerated through the contract. In this regard, while analyzing different opinions in the case of some European countries and the European Court of Human Rights, it can be said that in Iranian law, these rights are among the general civil rights that cannot be revoked by contract, even in part, and in case of violation of the mentioned rights, the result will be the annulment of all or part of the contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitutionalisation of Fundamental Rights
  • Human Dignity
  • Contractual Freedom
  • Human Rights
کتاب‌ها
- امیری قائم­مقامی، عبدالمجید، حقوق تعهدات: اعمال حقوقی-تشکیل قرارداد، جلد دوم، چاپ دوم (تهران: میزان، 1393).
- صفائی سیدحسین و قاسم­زاده سیدمرتضی، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، چاپ چهارم (تهران: سمت، 1378).
- عباسی ­لاهیجی، بیژن، حقوق بشر و آزادی­های بنیادین سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایران و اسناد بین­المللی و منطقه­ای (تهران: دادگستر، 1390).
- قاری سیدفاطمی، سید محمد، حقوق بشر در جهان معاصر: جستارهایی تحلیلی از حق­ها و آزادی­ها، جلد دوم، چاپ دوم (تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوی شهر دانش، 1389).
- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ پنجم (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1380).
- طباطبایی موتمنی، منوچهر، بررسی و تحلیل حقوق شهروندی و حقوق بشر آزادی­های عمومی و حقوق بشر، چاپ چهارم (تهران: موسسه دانشگاه تهران، 1388).
- هاشمی، سیدمحمد، حقوق بشر و آزادی­های اساسی، چاپ سوم (تهران: میزان، 1393).
پایاننامه
- مسلم­زاده، محمد، تأثیر حقوق اساسی بر حقوق خصوصی، رساله دکتری دانشگاه تهران، (1394).
مقاله‌ها
- ایمانیان، فریبرز و شمس، عبدالله و تفرشی، محمدعیسی، «تفسیر حقوق مدنی در قانون مدنی»، مجله مدرس علوم انسانی، بهار، دوره 7، شماره 1، (1382).
- رحمتی­فر، سمانه و شهابی، مهدی و گرجی­ازندریانی، علی­اکبر، «اساسی شدن حقوق به مثابه به دلیل مشروطه‌گرایی در دوران جهانی شدن»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، زمستان، دوره 8، شماره 4، (1395).
- رهبری، ابراهیم و کاظمی آهوئی،  نجمه، «انحلال و تعدیل قرارداد عدم رقابت (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، آمریکا و کشورهای اتحادیه اروپا)»، مجله پژوهش‌های حقوق تطبیقی، تابستان، شماره 6، (1391).
- شهیدی، مهدی و باریکلو، علیرضا، «قرارداد عدم تجارت»، مجله دوماهنامه مفید، بهار، دوره 8، شماره 29، (1381).
- شهیدی، مهدی، «رابطه انسان با حقوق کلی مدنی و حق کلی اجرای حقوق»، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، پائیز و زمستان، شماره 8، (1369).
- طجرلو، رضا، «برداشت تئوریک بر دخالت دولت در محدود کردن آزادی قراردادها (با رجوع به سیستم حقوقی انگلیس)»، فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، دوره 38، شماره 3، پاییز، (1387).
- قنواتی، جلیل و جاور، حسین، «حریم خصوصی؛ حق یا حکم»، مجله حقوق اسلامی، سال 8، شماره 31، (1390).
- مولائی، یوسف و شعاریان، ابراهیم، «نفوذ حقوق بشر در حقوق قراردادها در پرتو رویه قضایی اروپایی»، مجله فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، بهار، سال 15، شماره 42، (1393).
References
Books
- Brownsword, Roger, The Law of Contract (LexisNexis: (UK RELX Limited), 6th Ed, 2017).
- Busch, Christophe, Fundamental Rights and Private Law in the EU Member States, in EU Compendium Fundamental Rights and Private Law: A Practical Tool for Judges, (Munich: European Law Publisher, University of Osnabruck, 2011).
- Colombi Ciacchi, Aurelia, Social Rights, Human Dignity and European Contract Law, in Constitutional Values and European Contract Law (Netherlands: Wolsters Kluwer Law & Business (Kluwer Law International BV), 2008).
- Flessner, Alex, Freedom of Contract and Constitutional Law in Germany, In Freedom of Contract and Constitutional Law: General Report, In Freedom of Contract and Constitutional Law, Edited by Alfredo Mordechai Rabello and Petar Sarcevic (Israel: The Harry and Michael Sacher Institute for Legislative Research and Cooperative Law, The Hebrew University of Jerusalem, Hamaccabi Press, 1998).
- Hager, Johannes, Fundamental Rights in National (Namely German) Contract Law, In Constitutional Values and European Contract Law (Netherlands: Wolsters Kluwer Law & Business (Kluwer Law International BV), 2008).
- Herres Thal, Carsten, Constitutionalisation of Freedom of Contract in European Union Law, In Current Problems in The Protection of Human Rights, Edited by Katjas Zieglen and Peter M Huber, (Oregon: Oxford and Portland (Hart Publishing Ltd in UK), 2013).
- Mak, Chantal, Fundamental Rights in European Contract Law: A Comparison of the Impact of Fundamental Rights on Contractual Relationships in Germany, the Netherlands, Italy and England (Netherland: Kluwer Law International, 2008).
- Marella, Rosaria Maria, Human Dignity in a Different light: European Contract Law, Social Dignity and The Retreat of The Welfar State, in Constitutional Values and European Contract Law, (Netherlands: Wolsters Kluwer Law & Business (Kluwer Law International BV), 2008).
-  Sieburgh, Carla, The Priciple of Social Conformity: Society as a Third Party in The Law of Contract, Edited by Boele-Woelki & Grosheide, The Future of European Contract Law (New York: Wolters Kluwer Law International, 2007).
- Smits, Jan, Private Law and Fundamental Rights: A Sceptical View, In Constitutionalisation of Private Law, Edited by Barkhuysen & Lindenbergh, Tom & Siewert, Martinus Nijhoff Publishers (Boston: Leiden, 2006).
- Trstenjak & Weingerl, Verica & Petra, The Influence of Human Rights and Basic Rights in Private Law (Cham Heidelberg and New York and Dordrecht and London: Springer International Publishing Switzerland, 2016).
- Walkila, Sonya, Horizontal Effect of Fundamental Rights in EU Law (Amsterdam: Europa Law Publication, 2016).
- Wielsch, Dan, Responsible Contracting: The Requirements of EU Fundamental Rights on Private Law Regimes, In European Contract Law and Charter of Fundamental Rights, Edited by Hugh Collins, Vol. 2 (Cambridge: United Kingdoms, Itersentia, Cambridge-Antwerp-Portland, 2017).
 
Articles
- Barak, Justice Aharon, “Constitutional Human Rights and Private Law”, Yale Law School Faculty Scholarship Review of Constitutional Studies, Vol. III, Review of Constitutional Studies, No. 2, (1996).
- Cherednychenko, Olha, “Fundamental Rights and Private Law: A Relationship of Subordination or Complementarity?”, Utrecht Law Review: Igitur, December, Vol. 3, Issue 2, (2007).
- Cirtautiene, Solveiga, “Impact of Human Rights on Private Law in Lithuania and Other European Countries: Problematic Aspects”, Jurisprudence, No. 20 (1), (2013).
- Collins, Hugh, “On the (In)compatibility of Human Rights Discourse and Private Law”, LSE Law, Society and Economy Working Papers London School of Economics and Political Science Law Department, Vol. 7, (2012).
-  Kennedy, Duncan, “Form and Substance in Private Law Adjudication”, Harvard Law Review, No. 89, (1976). 
- Rold, Florian, “Fundamental Rights, Private Law, and Societal Constitution: On the Logic of the So-Called Horizontal Effect”, Indiana Journal of Global Legal Studies, Vol. 20: 2, (2013).
- Schwartz & Scott, Alan & Robert E., “Contract Theory and the Limits of Contract Law, John M. Olin Center for Studies in Law, Economics, and Public Policy Working Papers”, Yale Law School Other Scholarship, Vol. 113: 541, (2003).
- Weber, David P., “Restricting the Freedom of Contract: A Fundamental Prohibition”, Yale Human Rights and Development Journal, Vol. 16, Iss. 1, (2013).
- Zhou, Qi, “Limits of Mandatory Rules in Contract Law: An Example in Agency Law”, Ir. Legal Q. 357, No. 65, (2014).