نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار حقوق عمومی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
چکیده
مسئله این پژوهش نمایاندن ریشه‌های حقوق عمومی در مشروطیت است که مقدمات محق و سهیم شدن افراد اهالی مملکت در امور عمومی فراهم و مبادی تدوین مفهوم مشارکت سیاسی، در آن مهیا شد. این تحقیق چنین موضوعی را در آثار یکی از فقهای نامور این دوره بررسی می‌کند. مفهوم مشارکت سیاسی می‌بایست با تقیید و تحدید دو مدعی و مانع عرض اندام می‌کرد. نخست باید سلطنت مستقل را مشروط می‌کرد که مملکت و مافیها را ملکِ طلقِ خود می‌دانست و سپس ولایتی برای عموم در امور عامه می‌شناخت که این حوزه پیش از آن در صلاحیت فقها بود. هر دو این موانع به مدد مفهوم برابری سیاسی از میان برداشته شد. سال‌ها بود که در کارگاه اندیشه مشروطه‌خواهی مفاهیمی برای خلق برابریِ نوع تدارک می‌شد. حتی مفهومی مانند نمایندگی از آثار و نتایج مفهوم برابری سیاسی بود. در اندرون مفاهیمی مانند «خانه مشترک»، «سی کرور» و «امور عموم» فکر برابری سیاسی اهالی مملکت خانه کرده بود و به مدد چنین بنیادی، اندیشیدن درباره چنان مفاهیمی ممکن می‌شد. این پژوهش نشان می‌دهد که پدیدار شدن این مفاهیم نشانه دگرگونی بنیادینی در مبنای حاکمیت و انتقال آن از شاه به افراد اهالی مملکت از یک سو و استقرار شعبه‌ای از ولایت عموم از سوی دیگر بود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Mohammad-Hossein Naini and Exploration of Common Denominator among the Public
نویسنده [English]
- Seyed Naser Soltani
Assistant Professor, Public Law, Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran
چکیده [English]
This research aims to indicate the roots of public law in the Constitutionalism in which the prerequisites for the citizens of the country to participate in public affairs as well as the basis for developing the concept of political participation were provided. This study examines the topic in the works of one of the famous jurists of this era. The concept of political participation should be developed by restricting both claims and obstacles. First, it had to constitutionalize the independent monarchy that it considered the whole country as its absolute property, and then recognized an authority for the public in public affairs, which was previously under the authority of the jurists. Both of these obstacles were removed through the concept of political equality. It was for years that concepts were being prepared in the workshop of Constitutionalism to create equality of humankind. Even a concept like representation was the result and implication of the concept of political equality. Within concepts such as "common house", "thirty crores" and "public affairs", the notion of political equality of the people of the country was developed and with the help of such foundation, thinking about such concepts was made possible. The present paper indicates that the emergence of these concepts was a sign of a fundamental change in the basis of sovereignty and its transfer from the king to the people on the one hand and the establishment of a kind of the public authority on the other hand.
کلیدواژه‌ها [English]
- Common Denominator
- Political Equality
- Participation Right
- Public Authority
- Public Affairs
- آدمیت، فریدون، اندیشه ترقی و حکومت قانون (تهران: خوارزمی، 1392).
- ارسطو، سیاست، ترجمه حمید عنایت، چاپ سوم (تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1371).
- ثبوت، اکبر، آزادی و استبداد از نگاه آخوند خراسانی (تهران: نشر وایا، 1395).
- خراسانی، محمدکاظم، سیاستنامه، به‌کوشش محسن کدیور، چاپ اول (تهران: کویر، 1385).
- روزنامه اختر، چاپ اول (تهران: سازمان اسناد ملی ایران، 1383).
- روزنامه انجمن تبریز، 2 جلد (تهران: کتابخانه ملی، 1374).
- زرگری نژاد، غلامحسین، رسایل مشروطیت (18 رساله و لایحه درباره مشروطیت) (تهران: کویر، 1374).
- شیخ محمود شبستری، گلشن راز، به‌کوشش شهربانو بهجت، چاپ چهارم (تهران: صدای معاصر، 1396).
- شریف کاشانی، محمدمهدی، واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، چاپ اول (تهران: نشر تاریخ ایران، 1362).
- شیرازی، سید محمد، الوصول فی کفایه الاصول، ج 3، چاپ سوم (قم: دار الحکمه، ۱۴۲۶ ق).
- کرمانی، ناظم الاسلام، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی (تهران: بنیاد فرهنگ ایران و آگاه، 1362).
- طباطبایی، سید جواد، نظامهای نوآیین در اندیشه سیاسی، چاپ اول (تهران: مینوی خرد، 1393).
- طباطبایی، سید جواد، نظریه حکومت قانون در ایران، بخش دوم: مبانی نظری مشروطه‌خواهی، چاپ دوم (تهران: مینوی خرد، 1395).
- طهرانی، محمد محسن آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعه: نقباءالبشر فی القرن الرابع العشر، ج2، ویراستار محمد طباطبایی بهبهانی، چاپ اول (مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مجلس شورای اسلامی، موزه و مرکز اسناد، 1396).
- قاری سید فاطمی، سید محمد، نشست «رابطه حقوق شهروندی با قوه قضاییه»، پژوهشکده حقوق عمومی و بینالملل، (تهران: پژوهشگاه قوه قضاییه، 1394) 28/11/94.
- قافی، حسین و شریعتی، سعید، اصول فقه کاربردی، جلد اول، چاپ یازدهم (تهران: انتشارات حوزه و دانشگاه و سمت، 1393).
- مستشارالدوله، میرزا صادق، یادداشتهای تاریخی؛ خاطرات و اسناد مستشارالدوله صادق، به کوشش ایرج افشار (تهران: فردوسی، 1361).
- مطهری، مرتضی، نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، چاپ چهل نهم (تهران: انتشارات صدرا، 1394).
- نایینی، محمدحسین، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح سیدجواد ورعی، چاپ سوم (قم: بوستان کتاب، 1393).
مقاله‌ها
- سلطانی، سیدناصر، «مشروطیت و جدال فقیهان در مفهوم نمایندگی»، مجله مطالعات حقوقی، بهار و تابستان، سال دوم، شماره یک، (1389).
- سلطانی، سیدناصر، «مفهوم برابری در مقابل قانون در متمم قانون اساسی مشروطیت»، مجله مطالعات حقوقی، دوره 4، زمستان، شماره 2، (1391).
References
Books
- Adamiyt, Fereydoun, The Idea of Progress and the Rule of Law (Tehran: Khwarazmi, 2012). [In Persian]
- Akhtar Newspaper, First Edition (Tehran: National Records Organization of Iran, 1383).
- Aristotle, Politics, Translated by Hamid Enayat, 3rd Edition (Tehran: Islamic Revolution Publications and Education, 1371).
- Ghafi, Hossein and Shariati, Saeed, Principles of Practical Jurisprudence, First Volume, 11th Edition (Tehran: Hozha and University and Samit Publications, 2013). [In Persian]
- Hobbs, Thomas, Leviathan, Edited and Abridged with an Introduction by John Plamentaz (London: Collins, 1962).
- Jaume, Lucien, Hobbes et Etat représentatif moderne (Paris: PUF, 1986).
- Kermani, Nazim al-Islam, History of Iranian Awakening, By Ali Akbar Saeedi Sirjani (Tehran: Farhang Iran and Aaghah Foundation, 1362). [In Persian]
- Khorasani, Mohammad Kazem, Politics, By Mohsen Kadivar, First Edition (Tehran, First Edition, 1385). [In Persian]
- Mostashar al-Doulah, Mirza Sadegh, Historical Notes; Memoirs and Documents of Mostashar al-Doulah Sadegh, by the Efforts of Iraj Afshar (Tehran: Ferdowsi, 1361). [In Persian].
- Motahari, Morteza, Islamic Movements in the Last Hundred Years, 49th Edition (Tehran: Sadra Publications, 2014). [In Persian]
- Nayini, Mohammad Hossein, Tanbiyeh al-Uma and Tanzih al-Mellah, Revised by Seyed Javad Varei, Third Edition (Qom: Bostan Kitab, 2013). [In Persian]
- Pasquino, Pascal, Sieyès et l’invention de la constitution en France (Paris: Odile Jacob, 1998).
- Qari Seyed Fatemi, Seyed Mohammad, Meeting “Citizenship Rights Relationship with Judiciary”, Public and International Law Research Institute, (Tehran: Judiciary Research Institute, 1394) 11/28/94. [In Persian]
- Rousseau, Jean-Jacques, Contra Social et autres œuvres politiques (Paris: Garnier Fréres, 1975).
- Schmitt, Carl, La Théorie de la Constitution (Paris: Léviathan, PUF, 1995).
- Sharif Kashani, Mohammad Mahdi, Incidents of the Times, By Mansoureh Otabieh and Sirus Saadoundian, First Edition (Tehran: Tarikh Iran Publishing House, 2012). [In Persian]
- Sheikh Mahmoud Shabastri, Gulshan Raz, Shahrbanu Behjat's Effort, 4th Edition (Tehran: Contemporary Voice, 2016). [In Persian]
- Shirazi, Seyyed Muhammad, Al-Vosol fi Kefayeh al-Asul, Vol. 3, Third Edition (Qom: Dar al-Hakma, 1426 AH). [In Arabe]
- Sieyès, Emanuel-Joseph, Qu'est-ce que le Tiers état (Paris: édition de Boucher, 2002).
- Sobot, Akbar, Freedom and Tyranny from the Perspective of Akhund Khorasani, (Tehran: Nash Vaya, 2015). [In Persian]
- Tabatabai, Seyyed Javad, Modern Systems in Political Thought, First Edition (Tehran: Minooy-e Kherad, 2013). [In Persian]
- Tabatabai, Seyyed Javad, Theory of the Rule of Law in Iran, Part II: Theoretical Foundations of Constitutionalism, Second Edition (Tehran: Minooy-e Kherad, 2015). [In Persian]
- Tabriz Association Newspaper, 2 Volumes (Tehran: National Library, 2014).[In Persian]
- Tehrani, Mohammad Mohsen Agha Bozorg, Tabaqat Al-Shia: Naqba-ul-Bashar fi qarn iv al-ashar, 2, Edited by Mohammad Tabatabai Behbahani, First Edition (Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation, Islamic Council, Museum and Center Documents, 2016). [In Arabe]
- Zargarinejad, Gholamhossein, Constitutionalism Letters (18 Treatises and Bills about Constitutionalism) (Tehran: Kavir, 1374). [In Persian]
Articles
- Soltani, Seyed Nasser, “Constitutionalism and the Conflict of Juristconsults in the Concept of Representation”, Shiraz University Legal Studies Journal, Spring and Summer, Second Year, Number one, (2009). [In Persian]
- Soltani, Seyed Nasser, “The Concept of Equality before the Law in the Constitutional Amendment”, Journal of Legal Studies, Shiraz University, Volume 4, Winter, Number. 2, (2011). [In Persian]
)