نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی

2 استادیار حقوق عمومی دنشگاه علامه طباطبایی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق تجارت بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

امکان اِعمال شرط داوری نسبت به دعاوی مالیاتیِ بین‌المللی، همواره مورد مناقشه بوده است. سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی (OECD) در سال 2008 و سازمان ملل متحد (UN) در سال 2011، شرط داوری را در معاهدات نمونۀ خود گنجاندند. لیکن تردید نسبت به داوری‌پذیر بودنِ دعاوی بین‌المللی مالیاتی به علت ارتباط با حقوق حاکمیتی دولت‌ها سبب شده است که تا کنون کشورهای اندکی اقدام به درج شرط داوری در معاهدات مالیاتی نمایند. در این مقاله ضمن برشمردن کاستی‌هایی که در روش فعلیِ رسیدگی به اختلافات مالیاتی (آیین توافق دوجانبه) در موافقت‌نامه‌های اجتناب از اخذ مالیات مضاعف وجود دارد، مزایای درج شرط داوری و سازوکار مناسب برای اعمال آن تبیین شده و امکان کاربست این روش در حل‌وفصل دعاوی مالیاتی بین‌المللی ایران بررسی گردیده است. با توجه به ماهیت دعاوی احتمالی که در بستر این معاهدات بروز می‌یابند، اصولی از قانون اساسی می‌توانند موانعی برای اعمال مؤثر شرط داوری بواسطه لزوم اخذ مجوز قوه مقننه در هر مورد پدید ‌آورند که نیاز به اصلاح موافقتنامه‌های موجود یا تصویب قانون مستقل در این رابطه را برجسته می‌نماید. برای تدوین و درج شرط داوریِ مناسب در معاهدات موجود نیز کاربرد یکی از دو شرط نمونۀ OECD یا UN، با اصلاحات لازم توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Arbitrability of International Tax Disputes

نویسندگان [English]

  • Naeem Noorbakhsh 1
  • Hassan Vakilian 2
  • Javid Laknahur 3

2 Assistant Professor of Public Law, Allameh Tabataba’i University

3 MSc. Student of International Trade Law, Allameh Tabataba’i University

چکیده [English]

Over the past years, "arbitration" as a means of settling international disputes has gained popularity, but compared to international tax disputes, the possibility of applying the arbitration clause is disputed. After the successful use of arbitration to resolve tax disputes in EU arbitration convention, The Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) in 2008 and the United Nations (UN) in 2011 were convinced to insert an arbitration clause in their model treaties. Skepticism to Arbitrability of international tax disputes due to its link to the sovereignty rights of states, resulted in utilizing such clauses by few countries in their tax treaties. Shortcomings in current methods of dealing with disputes between Contracting states (bilateral agreement procedure) on avoidance of double taxation agreements and lack of a binding mechanism for resolving disputes through direct negotiations between the two countries, has justified the need for an arbitration clause in these treaties. Regarding the nature of possible disputes arising from double taxation treaties, seems there’s no obstacle to use arbitration clause in Iran’s bilateral tax treaties and in order to draft a proper clause, it is recommended to use one of the model clauses of UN or OECD.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Double Taxation Treaties
  • Arbitrability
  • Mutual Agreement Procedure
  • Tax Disputes
  • Sovereignty Right
الف) فارسی
کتاب‌ها
-           رنجبری، ابوالفضل و بادامچی، علی، (1393)، حقوق مالی و مالیه عمومی، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات مجد.
-           سیدی، جواد، (1392)، درآمدی بر قابلیت ارجاع در داوری‌های تجاری بین‌المللی، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل، جاودانه.
-           شیروی، عبدالحسین، (1391)، داوری تجاری بین‌المللی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
-           صفایی، سیدحسین و قاسم‌زاده، سیدمرتضی، (1392)، حقوق مدنی-اشخاص و محجورین، ویراست 4، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات سمت.
-           عسکری، پوریا، (1391)، حقوق سرمایه‌گذاری خارجی در رویه داوری بین‌المللی، چاپ اول، تهران: انتشارات شهر دانش.
-           لیو دی. ام.، جولیان و میستلیس، لوکاس ای. و کرول، استفان ام، (1391)، داوری تجاری بین‌المللی تطبیقی، ترجمۀ محمد حبیبی مجنده، چاپ اول، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
-           نیک‌بخت، حمیدرضا، (1390)، داوری تجاری بین‌المللی «آیین داوری»، چاپ دوم، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
 
مقالـه‌ها
-           اسکینی، ربیعا، (1369)، «اختیار دولت‌ها و سازمان‌های دولتی در مراجعه به داوری تجاری بین‌المللی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 25.
-           باقری، محمود، (1387)، «قابلیت داوری اختلافات ناشی از حقوق اقتصادی: ناکامی قراردادی در رجوع به داوری در دعاوی حقوق رقابت و حقوق بازار بورس»، مجله تحقیقات حقوقی، شمارۀ 48.
-           حدادی، مهدی، (1394)، «نظارت مراکز داوری بر رأی داوری»، دوفصلنامۀ دانش حقوق مدنی، سال 4، شمارۀ 1.
-           خزاعی، حسین، (1388)، «خصوصی و محرمانه بودن داوری در حقوق تجارت داخلی و بین‌المللی»، فصلنامه حقوق، دورۀ 39، شمارۀ 3.
-           خضری، سید مرتضی، (1391)، «مصونیت دولت از نگاه حقوق بین‌الملل»، پژوهشنامه اندیشه‌های حقوقی، سال اول، شماره 3.
-           رستمی، ولی، (1387)، «اقتدارات و اختیارات دستگاه مالیاتی در حقوق مالیاتی ایران»، فصلنامۀ حقوق ، دورۀ 38، شمارۀ 3.
-           رستمی، ولی و رنجبر، احمد، (1390)، «ابعاد حقوقی بین‌المللی مالیات بر درآمد و دارایی»، فصلنامه پژوهش حقوق، سال سیزدهم، شمارۀ 34.
-           طباطبائی‌نژاد، سیدمحمد، (1394)، «داوری تجاری بین‌المللی و چالش اعمال قواعد آمره»، مطالعۀ موردی داوری در حقوق رقابت، فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 6، شمارۀ 1.
-           عرب­مازار، علی اکبر، (1385)، «صلاحیت مراجع فراملیتی برای رسیدگی به اختلافات مالیاتی»، فصلنامه تخصصی مالیات، سال چهاردهم، شمارۀ مسلسل 43.
-           عرب­مازار، علی اکبر، (1380)، «پیشنهاد اتاق بازرگانی بین­المللی: قبول داوری در مورد مسائل مالیاتی بین­المللی»، فصلنامه تخصصی مالیات، سال نهم، شمارۀ 33.
-           کاویانی، کورش، (1380)، «اصل 139 قانون اساسی و شرط داوری در قراردادهای مصوب مجلس شورای اسلامی»، مجلۀ پژوهش حقوق و سیاست، سال سوم، شمارۀ 5.
-           کریمی، عباس و پرتو، حمیدرضا، (1391)، «داوری‌پذیری دعاوی مربوط به اموال عمومی و دولتی»، فصلنامه پژوهش حقوق، سال چهاردهم، شمارۀ 36.
-           میرعباسی، سیدباقر، (1377)، «مسأله قراردادهای بین‌المللی موضوع اصل 77 و 139 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره42، شماره0.
-           نوربخش، نعیـم و فیضی‌چکاب، غلام‌نبی، (1395)، «تعیین حوزه صالح مالیاتی در معاهدات مالیاتی دوجانبه و مقابله با سوءاستفاده از مفهوم مقر دائمی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، شماره 50.
 
پایان‌نامه‌ها
-           رضایی‌مقدم، ابوالفضل، (1392)، مقایسه شیوه‎های حل‌و‌فصل اختلافات مالیاتی در موافقتنامه‌های بین‌المللی اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
-           نوربخش، نعیم، (1394)، مبانی و موانع حقوقی مالیا­تستانی از شعب و نمایندگیهای شرکتهای خارجی در ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، تهران، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
 
 
ب) انگلیسی
Books
-            Avi-Yonah, Reuven S, (2007), International Tax as International Law – An Analysis of the International Tax Regime, United Kingdom, Cambridge University Press.
 
-            Blackaby, Nigel & Partasides, Constantine & With Alan Redfern and Martin Hunter, (2009), Redfern & Hunter on International Arbitration-Student Version, Fifth Edition, Oxford University Press.
 
-            Harris, Peter & Oliver, David, (2010), International Commercial Tax, United Kingdom, Cambridge University Press.
-            Kobetsky, Michael, (2011), International Taxation of Permanent Establishments-Principles and policy, United Kingdom, Cambridge University Press.
 
-            Lang, Michael, (2010), Introduction to the Law of Double Taxation Conventions, Wien, Linde Verlag.
 
-            Noussia, Kyriaki, (2010), Confidentiality in International Commercial Arbitration: A Comparative Analysis of the Position under English, US, German and French Law, Germany, Springer.
 
-            Rovine, Arthure W, (Ed.), (2008), Contemporary Issues in International Arbitration and Mediation: The Fordham Papers (2007), Martinus Nijhoff Publishers.
 
-            Rubino-Sammartano, Mauro, (2001), International Arbitration Law, Second Edition, The Hague, Kluwer Law International.
 
Articles
-            Ault, Hugh, (2013), “Dispute Resolution: the Mutual Agreement Procedure”, Papers on Selected Topics in Administration of Tax Treaties for Developing Countries, Paper No. 8-A, May, New York, United Nations.
 
-            Avi-Yonah, Reuven S. and Xu, Haiyan, (2016), “Evaluating BEPS”, University of Michigan Public Law Research Paper No. 493, Available at SSRN: http://ssrn.com/ abstract= 2716125 or http://dx.doi. org/ 10.2139/ssrn. 2716125 (Accessed March 10, 2016).
 
-            Bantekas, Ilias, (2008), “The Mutual Agreement Procedure and Arbitration of Double Taxation Disputes”, ACDI-Anuario Colombiano de Derecho Internacional, No. 1.
 
-            Bantekas, Ilias, (2008), “Foundations of Arbitrability in International Commercial Arbitration”, Australian Year Book of International Law, Volume 27.
 
-            Christians, Allison, (2007), “Hard Law & Soft Law in International Taxation”, University of Wisconsin Law School, Legal Studies Research Paper Series, Paper No. 1049.
 
-            Carbonneau, Thomas E., & Janson, Francois, (1994), “Cartesian Logic and Frontier Politics: French and American Concepts of Arbitrability”, Tulane Journal of International & Comparative Law, 2.
 
-            Cruz, Quinones Natalia, (2008), “International Tax Arbitration and the Sovereignty Objection: The South American Perspective”, Tax Notes International, Volume 51, Number. 6.
-            Farah, Ehab, (2009), “Mandatory Arbitration on International Tax Disputes: a Solution in Search of a Problem”, Florida Tax Review, Volume 9.
 
-            Ganguly, Maya, (2011), “Tribunals and Taxation: An Investigation of Arbitration in Recent US Tax Conventions”, Wisconsin International Law Journal, Volume 29, Number 4.
 
-            Irish, Charles R. (2011). “Private and Public Dispute Resolution in International Taxation”, Contemporary Asia Arbitration Journal, Volume 4, Issue 2.
 
-            Kollman, Jasmin & Koch, Petra & Majdanska, Alicja & Turcan, Laura, (2015), “Arbitration in International Tax Matters”, Tax Notes International, Volume 77, Number. 13.
 
-            Lindencrona, Gustaf & Mattson, Nils, (1982), “Arbitration in Taxation”, intertax Journal, Volume 10, Issue 3.
 
-            Wittman, Donald, (1986), “Final-offer Arbitration”, Management Science Journal, Volume 32, Issue 12.
 
-            Bernath, Andreas, (2006), Implications of the Arbitration Convention; A Step Back for the European Community or a Step Forward for Elimination of Transfer Pricing Related Double Taxation?, Master’s Thesis in International Tax Law, Jönköping International Business School, Jönköping University.
-             
-            Brazier, Lauren Waveney, (2013), The Arbitrability of Investor-State Taxation Disputes in International Commercial Arbitration, Victoria University of Wellington, Faculty of Law, Submitted for the LLB (Honours) Degree.
 
 
منابع اینترنتی
-            Chetcuti, Jean-Philippe, (2001), “Tax Dispute Resolution: Arbitration in International Tax Dispute Resolution”, Available at: http://www.cc-advocates.com/ publications/articles/tax-arbitration.htm (Accessed March 12, 2016).
 
-            European Commission (EC) (2005), “EU Joint Transfer Pricing Forum, Report on the Re-Entry into Force of the Arbitration Convention”, DOC. JTPF/019/REV5/2004/EN, Brussels, 30 May 2005. Available at: http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/taxation/company_tax/transfer_pricing/arbitration_convention/report_jtpf_en.pdf (Accessed March 21, 2016).
 
-            Gildemeister, A.E. (2007), “Arbitration of Tax Treaty Disputes - The 2008 OECD Model for Income Tax Treaties will Contain an Arbitration Clause”, TDM 5, Available at: www.transnational-dispute-management.com/article.asp? key=1143 (Accessed March 14, 2016).
 
-            ICC Commission on Taxation (2015). Comments to the OECD Discussion Draft on BEPS Action 14: “Make Dispute Resolution Mechanisms More Effective”, Submitted to the OECD on 16 January 2015, Document No. 180-542, Available at: http://www.iccwbo.org/Data/Policies/2015/ICC-comments-on-the-OECD-DiscussionDraft-on-BEPS-Action-14-Make-Dispute-Resolution-Mechanisms-More-Effective-(2015)/ (Accessed February 26, 2016).
 
-            ICC Commission on Taxation, (2000), “Arbitration in International Tax Matters, Policy Statement”, Available at: http: //www.iccwbo.org /Data/ Policies/ 2000/ Arbitration-in-international-tax-matters.
-             
-            OECD, (2010), “Commentaries on the Articles of the Model Tax Convention”, (Condensed Version), Available at: http: //www.oecd.org/ berlin/publikationen/ 43324465.pdf (Accessed March 3, 2016).
 
-            OECD, (2015), “Comments Received on Public Discussion Draft-BEPS ACTION 14: Make Dispute Resolution Mechanisms More Effective”, Available at: http://www.oecd.org/tax/dispute/public-comments-action-14-make-dispute-resolution-mechanisms-more-effective.pdf (Accessed March16, 2016).
 
-            OECD Report (2007), “Improving the Resolution of Tax Treaty Disputes”, Available at http://www.oecd.org/ctp/dispute/38055311.pdf,   (Accessed March 4, 2016).
 
-            PwC, Tax Controversy and Dispute Resolution Alert, (August 25, 2011), “Dispute Resolution- the rise of treaty arbitration clauses”, Available at: https://www.pwc.com/gx/en/tax/newsletters/tax-controversy-dispute-resolution/assets/pwc-treaty-arbitration-clauses.pdf (Accessed March 13, 2016).
 
-            Ring, Diane (2009). “Democracy, Sovereignty and Tax Competition: The Role of Tax Sovereignty in Shaping Tax Cooperation”, Boston College Law School, Legal Studies Research Paper Series, Research Paper 171. Available at: http://ssrn.com/abstract=1334212 (Accessed March 24, 2016).
 
-            UN, Ad Hoc Group of Experts on International Cooperation in Tax Matters, Tenth meeting (2001). “Arbitration in International Tax Matters”, ST/SG/AC.8/2001/CRP.15, prepared by the Commission on Taxation, International Chamber of Commerce, Paris, France. Available at: http://unpan1.un.org /intradoc/groups/public/documents/un/unpan004398.pdf (Accessed March 13, 2016).