نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه سمنان

2 دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

بازار برق ایران در دهه­ دوم فعالیت خود قرار دارد و نیل به اهداف مورد نظر در آن منوط به وجود فرآیندی به نام «رقابت» است تا از این حیث، ساز وکارهای مناسب رشد و پویایی اقتصادی فراهم گردد. پرواضح است که دستیابی به این مهم مستلزم وجود تشکیلاتی منظم و حقوقی بوده تا با تدوین قواعد رفتاری و فراهم آوردن محیط رقابت موجبات افزایش کارایی و کیفیت خدمات را فراهم نماید. "هیأت تنظیم بازار برق" نهاد اصلی تنظیم­گر بازار برق ایران است. این پژوهش در پی بررسی وجوه تشابه و تمایز ساختار، وظایف و عملکرد این نهاد و نهاد مشابه آن در آمریکا با روشی تطبیقی است تا امتیازات و خلاءهای کنونی نهادها تبیین شود. نتایج حاصله نشان می‌دهد با توجه به نظام‌های حقوقی، سیاسی و اقتصادی حاکم در دو کشور، نهاد تنظیمی بازار برق در آمریکا از لحاظ ساختار و عملکرد از کارایی و عملکرد مناسب‌تری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Regulatory Agencies on Electricity Market in the Law of Iran and the United States of America

چکیده [English]

Iran's electricity market is passing its second decade of activity and achieving the goals of this market depends on the existence of a process called "competition" to provide suitable structures for economic growth and development. Achieving this, requires an ordered and legal organization which formulates behavioral rules, provides the competition environment and eliminates monopoly to increase efficiency and quality of the service. "Regulation Board of Electricity Market" is the main regulatory agency in electricity market in Iran. This paper aims to investigate the similarities and differences of this organization and similar organizations in the United States of America comparatively to specify the advantages, disadvantages and the current shortcomings of both organizations. The results show that considering the legal, political and economic systems of both countries, the regulatory agency of electricity market in the United States of America has better efficiency and performance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monopoly
  • competition
  • Federal Energy Regulatory Commission
  • regulatory agencies
  • Regulation Board of Electricity Market
       الف- فارسی
     کتاب­ها
     - افشار، کریم؛ ریاحی، رضا، (1388)، تجدید ساختار در صنعت برق و گذری بر بازار برق ایران، چاپ اول، تهران: شرکت مدیریت شبکه برق ایران، دفتر روابط عمومی و امور بین‌الملل.
   -  شرکت مهندسین مشاور موننکو ایران، (1392)، تجدید ساختار در صنعت برق با مروری بر ساختار صنعت برق ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات شیوه.
  -  شمس قارونه، ناصر؛ کیانیان، فهیمه، (1393)، مروری بر صنعت برق ایران و جایگاه آن در بورس انرژی، چاپ اول، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر.
-  هادی فر، داود، (1389)، نهادهای حقوقی تنظیم مقررات؛ ساختار و سازوکار اجرایی، چاپ اول، تهران: انتشارات عترت نو.
-  هفرون، رافائل. ج، (1394)، مقدمه‌ای بر حقوق انرژی، مترجم علی اکبر سیاپوش، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
 
 مقاله­ها
-  امامی میبدی، علی، (1378)، «روش قیمت‌گذاری برق بر مبنای ساختار صنعت برق کشور»، مجله برنامه ‌و بودجه، شماره 37.
- دشت بزرگ، محمود؛ علی آبادی، حسن، (1393)، «تجدید ساختار و ایجاد رقابت در صنعت برق؛ مطالعه موردی، بازار برق ایران»، هفتمین کنفرانس نیروگاه های برق، بندرعباس، شرکت مدیریت تولید برق هرمزگان.
- زارعی، محمدحسین؛ شمس، عرفان، (1392)، «درآمدی بر مفاهیم و نظریه‌های مقررات‌گذاری اقتصادی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 62.
- شمس، عرفان، (1392)، «نقش نهادهای مقررات‌گذاری در تنظیم خدمات عمومی»، فصلنامه اطلاع رسانی حقوقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 6، شماره‌های 19 و 20.
  -  منظور، داود؛ عسکری آزاد، حمید، (1388)، «ارزیابی الگوی اصلاحات صنعت برق در ایران»، اقتصاد انرژی، شماره 122 و 123.
-  نجفی، غلامعلی؛ مهرآزما، روزبه؛ مهرآزما، ایرج؛ خلیل زاده، قاسم، (1393)، «نظام رگولاتوری»، نشریه ره شهر، شماره 146.
- هداوند، مهدی، (1386)، «درآمدی بر مقررات گذاری اقتصادی»، مجلس و پژوهش، سال 14، شماره 56.
- یاوری، اسدالله، (1393)، «درآمدی بر مفهوم تنظیم‌گری حقوقی»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 5، شماره 2.
 
پایان‌نامه‌ها و سایر اسناد‌ 
- اصغرنیا، مرتضی، (1389)، بررسی حقوقی نهاد تنظیم‌کننده مقررات بخشی (Regulatory) در صنعت برق ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
- عطازندی، غلامرضا، (1383)، بررسی تجدید ساختار در صنعت برق، پایان نامه کارشناسی مهندسی برق، دانشگاه سمنان.
-  گزارش سالیانه دبیرخانه هیأت تنظیم بازار برق ایران، 1393
-  کریمی، محمدجواد، (1395)، رئیس گروه پایایی و امنیت شبکه برق کشور، تهران، وزارت نیرو، مصاحبه، اردیبهشت.
 
 قوانین و مقررات
-  آئین نامه اجرایی هیأت تنظیم بازار برق ایران مصوب 1384
-  آیین‌نامه تعیین شرایط و روش خرید و فروش برق در شبکه برق کشور مصوب 1384
قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
-  قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب 1379
-  قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب 1384
-  قانون بودجه سال 1383.
 
ب- انگلیسی
Books
-  Blackman, Colin & Srivastava, Lara, (2011), Telecommunications Regulation Handbook, the World Bank, Tenth Anniversary Edition.
 
- Baldwin, Robert & Cave, Martin & Lodge,  Martin, (2012), Understanding Regulation Theory, Strategy, and Practice, Oxford University Press.
 
- Breger, Marshall J & Edles, Gary J, (2015), Independent Agencies in the United States: Law, Structure, and Politics, 65 Cath. U. L. Rev. 873 (2016), Oxford University Press.
 
-  Harris, Chris, (2006), Electricity Markets Pricing, Structures and Economics, England, John Wiley & Sons Ltd.
 
-  Intven, Hank & Tetrault, Maccarthy, (2000), Telecommunications Regulation Handbook, Washington, D.C., The World Bank.
 
 - Jordana, Jacint & Levi-Faur, David, (2004), The Politics of Regulation; Institutions and Regulatory Reforms for the Age of Governance, Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA, Edward Elgar.
 
-  McGrew, James H, (2009), FERC: Federal Energy Regulatory Commission, Second Edition, American Bar Association.
 
-  Philipson, Lorrin & Willis, H. Lee, (2006), Understanding Electric Utilities and De-Regulation, Second Edition, CRC Press.
 
 - Pérez-Arriaga, Ignacio J, (2013), Regulation of the Power Sector, London: Springer.
 
Articles
-  Gregory, Dempster.&  Justin, Isaacs. & Narin, Smith, (2008), “Price Discovery in Restructured Electricity Markets”, Resource and Energy Economics, Volume 30, Issue 2.
 
-  Majone, G. D, (1997), “From the Positive to the Regulatory State: Causes and Consequences of hanges in the Mode of Governance”, Journal of Public Policy, Vol. 17, No. 2.
 
-  Norton, Philip, (2004), “Regulating the Regulatory State”, Parliamentary Affairs Government, Vol. 57, No. 4.
 
- Scholten, Miroslava, (2011), “Independent, hence unaccountable?”, Review of European Administrative Law, Vol 4, No.1.
 
ج) فرانسه
- Conseil d’État, France, (2001), Les autorités administratives indépendantes, Editeur:La Documentation française, Rapport public.
 
- Frison-Roche, Marie-Anne, (2001), “Le droit de la regulation, Chron, p.610-616.
 
سایت‌های اینترنتی
 - https://www.ferc.gov/about/offices.asp  Accsesd: 21/3/1395.
- https://www.ferc.gov/legal/adr/continuum.asp Accsesd: 21/3/1395 .