نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

2 عضو هیأت علمی دانشگاه قم

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه قم

چکیده

حق فراموش شدن، مفهوم نسبتاً جدیدی است که در اتحادیه­ اروپایی و ایالات متحده­ آمریکا مطرح شده است. این حق به اشخاص امکان درخواست حذف اطلاعات و داده‌هایی را می‌دهد که با رضایت آن­ها یا توسط اشخاص ثالث بر روی صفحه‌های اینترنت منتشر شده است؛ در نتیجه­ اِعمال این حق، دیگران نمی‌توانند آن­ها را از طریق نتایج موتورهای جست و جو مورد ردیابی قرار دهند و با گذشت زمان مورد برچسب­های مختلف اجتماعی قرار نمی گیرند. حق فراموش شدن حق مطلقی نیست و باید در تعامل با سایر حقوق مثل حق آزادی بیان و آزادی‌های رسانه‌ای در نظر گرفته شود. بنابراین با توجه به اوضاع و احوال خاص هر پرونده باید مشخص شود که آیا تقاضای حذف اطلاعات، موجه است یا خیر. جستار حاضر به روش تحلیلی-توصیفی، موضوع را در نظام­های حقوقی اتحادیه­ اروپایی، ایالات متحده­ آمریکا، فقه امامیه و حقوق ایران بررسی کرده و در نهایت به این نتیجه رسیده است که در ایران، چنین حقی به طور صریح وجود ندارد و شناسایی قانونی این حق ضروری به نظر می­رسد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Right to Be Forgotten Evaluated: A Necessity Caused by Virtual World or a Threat to the Freedom of Expression!?

چکیده [English]

The right to be forgotten is a relatively recent concept raised in the European Union and the United States. This right authorizes people to require deletion of information and data published on internet with their consent or by third parties; if a person applies this right, the others may not follow them via search engines and with the passage of time, different social stigma are not affixed to them. This right is not absolute and must be considered in conjunction with other rights such as freedom of expression and media freedom. Therefore, it is necessary, based on specific circumstances of each case, to determine, whether a deletion request is justified. This article, through a descriptive-analytic method, has studied this issue in the legal systems of the European Union, the United States, Iran and Imamia jurisprudence and concluded that in Iran, such right does not clearly exist and its legal recognition is necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the right to be forgotten
  • privacy
  • freedom of expression
  • Human dignity
  • La Zarar rule
الف- فارسی و عربی
کتاب
-            آخوند خراسانى، محمد کاظم، ( 1409ق)، کفایة الأصول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
-            ________، (1406 ق )، حاشیة المکاسب، تهران: وزارة الارشاد الاسلامی. 
-            آشتیانى، میرزا محمد حسن بن جعفر، (1403ق)، بحر الفوائد، 2 جلد، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
-            اصفهانى، فتح اللّه بن محمد جواد (شیخ الشریعة)، (1410ق)،  قاعدة لا ضرر، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-            انصاری، مرتضی، ( 1415ق)،  المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری.
-            انصاری، مسعود، طاهری، محمدعلی،(1384ش)،  مجموعه دانشنامه حقوق ( دانشنامه حقوق خصوصی )، تهران: انتشارات محراب فکر.
-  حرعاملی، محمد بن حسن، (1409ق)، وسایل الشیعه، قم: مؤسسة آل البیت.
-  _______، محمد بن حسن، ( 1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعه، قم: موسسه آل ‏البیت لإحیاء التراث.
-            حسینی مراغی، میر عبد الفتاح، (1417ق)، العناوین الفقهیة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
-            خمینی، سید روح الله، ( بی‌تا)،  الرسائل، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان.
-            _______، (1415ق)،  المکاسب المحرمة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
-            _______، ( 1415ق)، بدائع الدرر فی قاعده نفی الضرر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
-            _______، کتاب البیع، قم: مؤسسة اسماعیلیان، 1410ق.
-            ذوالمجدین، زین العابدین، ( 1326ش)،  فقه و تجارت، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-            سیستانى، سید على حسینى، ( 1414ق.)،  قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم: دفتر آیة الله سیستانى.
-            طوسی، محمد بن‏ حسین، ( 1407ق)، الخلاف، قم: موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت.
-            عراقى، آقا ضیاء الدین، ( 1418ق)،  قاعدة لا ضرر، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
-            _______، (1420ق)، مقالات الأصول، قم: مجمع الفکر الإسلامی.
-            فیروزآبادى، سید مرتضى، ( 1400ق)، عنایة الأصول، قم: کتابفروشى فیروزآبادى.
-            کلینی، محمد بن یعقوبف ( 1365ش)، الکافی، قم: دارالکتب الاسلامیه.
-            مجلسی، محمد باقر، ( 1403ق)، بحارالانوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-            محقق داماد، سید مصطفی و دیگران، ( 1379ش)، حقوق قراردادها در فقه امامیه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها ( سمت ).
-            مروج جزائرى، سید محمد جعفر، ( 1415ق)، منتهى الدرایة، قم: مؤسسة دار الکتاب.
-            مشکینى اردبیلی، میرزا على، ( 1413ق)،  قاعدة المیسور و نفی الضرر و الاجتهاد و التقلید، قم: کتاب‌فروشى لقمان.
-            مظفر، شیخ محمدرضا، ( 1370ش)، اصول الفقه، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
-            مکارم شیرازى، ( 1411ق)، القواعد الفقهیة، قم: مدرسه امام امیر المؤمنین - علیه السلام.
-            _______، (1413ق)،  انوار الفقاهة (کتاب البیع )، قم: موسسة الامام امیرالمؤمنین (ع).
-            منتظرى نجف‌آبادى، حسین على، ( 1415ق)، دراسات فی المکاسب المحرمة، قم: نشر تفکر.
-            موسوی بجنوردی، سید حسن، ( 1419ق)،  القواعد الفقهیة، قم: نشر الهادی.
-            نائینی، میرزا محمد حسین، ( 1418ق)، منیة الطالب فی شرح المکاسب، قم: موسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین‌.
-            نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، ( 1417ق)، عوائد الأیام، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
-            نوری طبرسی، میرزا حسین، ( 1408ق)،  مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: موسسة آل البیت (ع) لاحیاء التراث.
-             هاشمی، محمد، ( 1384ش)، حقوق بشر و آزادی­های اساسی، تهران: نشر میزان.
 
مقاله
-            زرکلام، ستار، (1386)، «حریم خصوصی ارتباطات اینترنتی، (مطالعه در حقوق ایران و اتحادیه اروپا)»، معارفاسلامیوحقوق، سال هشتم، شماره 1.
 
قانون
-            قانون اساسی 1358.
-            قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات 1388.
-            قانون تجارت الکترونیکی 1382.
-            قانون جرایم رایانه­ای 1388.
-            قانون مجازات اسلامی 1392.
 
ب- انگلیسی
 
Books
-            Gutwirth, S. et al, (2011), Computers, Privacy and Data Protection: an Element of Choice, Springer.
 
-            Palfrey, John, Gasser, URS, (2008), Born Digital: Understanding the First Generation of Digital Natives, New York, Basic Books.
 
-            Pino, G., (2000), The Right to Personal Identity in Italian Private Law: Constitutional Interpretation and Judge-Made Rights, in: M. Van Hoecke; F. Ost (eds.), The Harmonization of Private Law in Europe, Oxford: Hart Publishing, pp. 225-237, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1737392, last visited: 6/7/2018.
 
-             Stupariu, Ioana, (2015), Defining the Right to be Forgotten. A comparative Study between the EU and the US, LL.M. Short Thesis, Central European University.
 
-            Werro, Franz, (2009), The Right to Inform v. the Right to be Forgotten: A Transatlantic Crash, in: Liability in the Third Millennium, Baden-Baden, Nomos Verlagsgesellschaft.
 
 
Articles
-             Antani, Ravi, (2015), “The Resistance of Memory: Could the European Union’s Right to be Forgotten Exist in the United States”? Berkeley Technology Law Journal, Vol. 30, Issue. 4.
 
-            Brookman, Justin, (2010), “Europe Revisiting Privacy Law is Opportunity, not Catastrophe”, available at http://cdt.org/blogs/justinbrookman/europe-revisiting-privacy-laws-opportunity-not-catastrophe, Last Visited: 25/4/2016.
 
-            Crovitz, Gordon, L, (2014), Forget any 'Right to Be Forgotten Don't count on government to censor information about you online, available at: https:// www. wsj. com/ articles/ SB10001424052748704658204575610771677242174, Last Visited: 6/5/2018.
 
-            Daly, Seaton, (2011), “Le Droit a L’oubli—Can We Achieve “Oblivion” on the Internet”?, available at: https:// emergingbusinessadvocate. wordpress. com/ 2011/ 03/ 15/ le-doit-a-loubli-can-we-achieve-oblivion-on-the-internet/, Last Visited: 7/4/2016.
 
-            Fiveash, Kelly, (2011), “Facebook Tells Privacy Advocates not to, “Shoot The Messenger:”, You Have no Right to be Forgotten, Argues Big IT”, The Register,  available at: http://wwwtheregister.co.uk/2011/03/23/facebook_shoot_messenger/,  last visited: 7/6/2016.
 
-            Fleischer, Peter, (2011), “Foggy thinking about the Right to Oblivion”, available at: peterfleischer.blogspot.com/2011/03/foggy-thinking-about-right-to-oblivion.html, last visited: 3/9/2016.
 
-            Giovanni Sartor, (2015), “The Right to be Forgotten in the Draft Data Protection Regulation”, International Data Privacy Law, Vol. 5 No.1.
 
-            Hoboken, JVJ, Van, (2013),  “The Proposed Right to be Forgotten Seen from the Perspective of Our Right to Remember, Freedom of Expression Safeguards in a Converging Information Environment”, available at: http:// www. law. nyu. edu/ sites/default/files/upload_documents/VanHoboken_RightTo%20Be%20Forgotten_Manuscript_2013, pdf, Last Visited: 5/5/2016.
 
-            Koops, Bert-Jaap, (2011), “Forgetting Footprints, Shunning Shadows: A Critical Analysis of the 'Right to Be Forgotten' in Big Data Practice”, SCRIPTed, Vol. 8, No 3.
 
-            Lee, Edward, (2015), “The Right to Be Forgotten v. Free Speech”, I/S: A Journal of Law and Policy for the Information Society, Vol.12, No.1.
 
-             Mantelero, Alessandro, (2013), “The EU Proposal for a General Data Protection Regulation and the Roots of the 'Right to be Forgotten'”, Computer Law & Security Review,  Vol. 29, Issue 3.
 
-            Nurullaev, Ruslan, (2015), “The Right to Be Forgotten in the European Union and Russia: Comparison and Criticsm”, Higher School of Economics Research Paper No. WP BRP 54/LAW/2015. Available at SSRN: https://ssrn.com/ abstract= 2669344, Last Visited: 9/7/2016.
 
-            Owings, Lisa, (2015), “The Right to be Forgotten”, Akron Intellectual Property Journal, Vol. 9, Issue 1.
 
-            Pop, Valentina (2010), “EU to Press for Right to be Forgotten Online”, available at: http://euobserver.com/851/31200, Last Visited: 5/6/2018.
 
-            Ryan, Timothy, (2011), “The Right to be Forgotten: Questioning the Nature of Online Privacy”, http:// www.psfk.com /2011/05/the-right-to-be-forgotten-questioningthe-nature-of-online-privacy.html., Last Visited: 3/4/2016.
 
-            Reding, Viviane, (2012) , “The EU Data Protection Reform 2012: Making Europe the Standard Setter for Modern Data Protection Rules in the Digital Age, Speech at the Conference Digital, Life, Design Munich”, available at: http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-12-26_de.html, Last Visited: 25/4/2016.
 
-            Sterling, Greg, (2011), “Google Confront Spain’s “Right to be Forgotten”, https://searchengineland.com/google-confronting-spains-right-to-be-forgotten-67440, last visited: 29/4/2016.
 
-            Solove, Daniel J, (2003), “The Virtues of Knowing Less: Justifying Privacy Protections against Disclosure”, Duke Law Journal, Vol. 53, No. 3.
 
-            Tessa, Mayes, (2014), “We have no Right to be Forgotten Online”, available at: https://www.theguardian.com/commentisfree/libertycentral/2011/mar/ 18/forgotten-online-european-union-law-internet, Last Visited: 6/6/2016.
                                             
-            Voss, W. Gregory, (2014), “The Right to be Forgotten in the European Union: Enforcement in the Court of Justice and Amendment to the Proposed General Data Protection Regulation”, Journal of Internet Law, Vol. 18, No. 1.
 
-            Weber, Rolf, H., (2011), “The Right to be Forgotten. More than a Pandora’s Box?”, JIPITEC, Vol. 2, No.2.
 
-            Waldkirch, Peter, (2016) “France and the Right to Forget”, available at: http:// www.iposgoode.ca/2010/01/france-and-the-right-to-forget, last visited: 12/4/2016.
 
-            Whitman, James, Q, (2004), “The two Western Cultures of Privacy: Dignity Versus Liberty”, Yale Law Journal, Vol. 113.
 
Laws and Regulations
-          Directive 95/46/EC of the European Parliament and of the Council of 24 October 1995 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data.
 
 Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46/EC (General Data Protection Regul