نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشیارگروه حقوق عمومی دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

مناطق ویژه اقتصادی در ایران با رویکرد تسهیل مبادلات بازرگانی و ترویج سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی برای رشد و رونق اقتصادی مناطق و کشور تشکیل شدند. از جمله مهمترین مسائل حقوقی در ارتباط با این مناطق، وضعیت مالیاتی آن‌هاست که با ترویج و جذب سرمایه­گذاری و تقویت ویژگی­های اختصاصی این مناطق برای رونق اقتصادی ارتباط مستقیمی دارد و لذا می­بایست تحت نظام حقوقی خاص ضوابط مالیاتی قرار بگیرد. در این پژوهش، تلاش می­شود تا ضمن بررسی دقیق نظام مالیاتی حاکم بر این مناطق از رهگذر مطالعه مبنایی و تطبیقی با مداقه بر قوانین کشور، فعالیت­های مشمول مالیات و معافیت­های آن تبیین ارزیابی مناسبی درباره آن شود. در این پژوهش این نتیجه حاصله شد که معافیت­های مالیاتی مناطق، در بیشتر موارد نسبت به مالیات­های غیرمستقیم ـ به ویژه فعالیت­های اقتصادی فراملی ـ بر قرار است و فقدان چشمگیر معافیت­ و امتیازات نسبت به مالیات­های مستقیم و نیز مالیات غیرمستقیم در ارتباط با مبادلات بازرگانی با قلمرو گمرکی کشور از یک‌سو و پراکنده بودن ضوابط و احکام قانونی مالیاتی از سوی دیگر، از اهم اشکالات نظام مالیاتی ایران در این مورد به نظر می­رسد که نوعاً ضوابط بازدارنده برای سرمایه­گذاران تلقی می‌شوند.  

تازه های تحقیق

Articles

-          Curran James, (1993), “The Location of Small and New Economic policies”, WorldEmployment Program Research, No.3.

 

-          Dolli S. V., T. R. Jeyaraaj and N. Malathi, (2012), “Role of Government on Special Economic Zone” in Development of Special Economic Zones in India: Policies and issues, by Mookkiah Soundarapandian.

 

-          Ding Daniel, Dail Fields & Syed Akhtar, (1997), “An Empirical Study of Human Resource Management Policies and Practices in Foreign-Invested Enterprises in China: The Case of Shenzen Special Economic Zone”, The International Journal of Human Resource Management, Volume 8, Issue 5.

 

-          Guedry l., (1997), “Employment Impacts of Rural Industrialization LaSalle Parish Louisiana”, Louisiana Rural Economist, Vol.39, No.3.

 

-          Jordana j., (2011), “The Global Diffusion of Regulatory Agencies Channels of Transfer and Stages of Diffusion”, Comparative political studies journal, Vol.44. No.1.

 

-          Jothi s.Natchathira, (2012), “Impact of Special Economic Zones on Employment in India”, in Development of Special Economic Zones in India: Policies and issues by Mookkiah Soundarapandian, Concept Publishing Company.

 

-          Krusekopf Charles, (2010), “Special Economic Zones and Improved Enviromental Management in China”, in Special Economic Zones in Asian Market Economies by Connie Carter and Andrew Harding, Routledge.

 

-          Lodge M., (2009), “High Quality Regulation: It’s Popularity, It’s Tolls and it’s Futures”, Public Money and Management Journal, Vol. 29, No.3.

 

-          Nallathiga R., (2008), “The Role of Special Economic Zones in Regional and National Development”, in Special Economic Zones: Issues, Laws and Procedures, by Ed. K.R. Gupta, Atlantic Publishers & Dist, Volume 2.

 

-          Rizwanul Islam, (1994), “Rural Industrialization: An Engine of Prosperity in Poster from Rural china”, World Development, Vol. 22, No.11.

 

-          Safari, Masoud & others, (2011), “Contribution of the Cooperatives in Industrialization of Rural Iranian Regions with Particular Reference to Lavasan Region”, International Journal of Academic Research, Vol. 3, No.2.

 

-          Reddy A. R., (2012), “Special Economic Zones: A Step for Quality Industrialization”, in Development of Special Economic Zones in India: Policies and Issues, by Mookkiah Soundarapandian.

 

-          Semai W. B., (1979), “Prospects for Rural Industrialization in Ethiopia”, Ethiopia Journal of DevelopmentResearch, Vol. 3, No.2.

 

-          Xiaozi Liu and others, (2007), “Interactions between Economic Growth and Environmental Quality in Shenzhen, China's First Special Economic Zone”, Ecological Economics, Volume 62, Issues 3–4.

 

-          Zeng Douglas Zhihua, (2015), “Global Experiences with Special Economic Zones: With a Focus on China and Africa”, The World Bank Trade and Competitiveness Global Practice.

 

-          Zhu Jieming, (1994), “Changing Land Policy and its Impact on Local Growth: The Experience of the Shenzhen Special Economic Zone, China, in the 1980s”, Urban Study, Vol. 31, No. 10.

 

الف- فارسی

کتاب‌ها

-         ابراهیمی، محمد، (1391)، نظام حقوقی حاکم بر وضع مالیات بر ارزش‌افزوده در ایران، تهران:  جاودانه.

-         امامی، محمد، (1391)، حقوق مالیه عمومی، ج چهارم، تهران: میزان.

-         توکلی، احمد، (1390)، مالیه عمومی، تهران: سمت.

-         دربان، آستانه، علیرضا، (1383)، مفاهیمومبانیساماندهیصنایعدرنواحیروستایی، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.

-         رستمی، ولی، (1390)، مالیه عمومی، تهران: میزان.

-         ریچارد، پگی و ماسگریو، (1373)، مالیه عمومی در تئوری و عمل، ترجمه مسعود محمدی و یدالله ابراهیمی­فر، ج2، تهران: سازمان برنامه و بودجه.

-         ساگدان، ر.و، ویلیامز آ، (1998)، مبانی تحلیل هزینه- فایده عملی، ترجمه منصور خلیلی عراقی، تهران: دانشگاه تهران.

-         عزیزی، غلامرضا، (1390)، مالیه عمومی و خط و مشی مالی دولت، چ دوم، تهران: کوهسار.

-         کمیجانی، اکبر، (1374)، تحلیلی بر مالیات بر ارزش‌افزوده و بررسی مقدمات اجرای آن در اقتصاد ایران، تهران: انتشارات معاونت اقتصادی وزارت دارایی.

-         ماستری فراهانی، مجید، (1383)، تأثیرایجادشهرک­هایصنعتیونقشآندرتحولنواحیروستایی، نمونةموردیشهرکصنعتیابیکآباداراک، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس.

-         موسی­زاده، رضا، (1389)، مالیه عمومی، چ هشتم، تهران: میزان.

-         نادران، الیاس، (1384)، تخمین طرفیت مالیاتی ناشی از اجرای لایحه مالیات بر ارزش‌افزوده در ایران، تهران: انتشارات دفتر طرح مالیات بر ارزش‌افزوده.

 

مقاله‌ها

-         بذرافشان، جواد و طیبه محمد نیا، (1392)، «تحلیل پیامدهای ایجاد مناطق ویژة اقتصادی بر توسعة اقتصادی روستاها مورد شناسی: بخش عسلویه شهرستان کنگان»، جغرافیاوآمایششهری-منطقه‌ای، شماره 6.

-         پتفت، آرین، مومنی راد، احمد، (1394)، «سیر تحول نحوه مداخله دولت در اقتصاد از منظر حقوق عمومی: از دولت رفاه تا دولت فراتنظیمی»، پژوهش­ حقوق عمومی، سال 17، شماره 47.

-         سیدنورایی، سیدمحمدرضا و فاطمه عزیزخانی، (1385)، «بررسی تأثیر متقابل اقتصاد زیرزمینی و مالیات بر ارزش‌افزوده»، مجلس و پژوهش، شماره 51.

-         طاهرخانی، مهدی، (1380)، «نقش نواحی صنعتی در توسعة مناطق روستایی، مطالعة موردی:  نواحی صنعتی و روستایی استان مرکزی»، فصلنامةپژوهش­های جغرافیایی، شماره 40.

-         نادران، الیاس، (1380)، «مالیات بر ارزش ‌افزوده، روش­ها و آثار»، پژوهشنامه اقتصادی، پژوهشکده امور اقتصادی، شماره 1.

 

اسناد حقوقی

-         رأی هیات عمومی دیوان عدالت اداری؛ شماره دادنامه: 612 تاریخ 04/09/1392. کلاسه پرونده: 92/298.

-         قانون مالیات بر ارزش‌افزوده مصوب 1387.

-         قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384.

-         قانون مقررات صادرات و واردات ایران مصوب 1372.

-         قانون برنامه پنج­ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1369.

-         قانون برنامه پنج­ساله دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1374.

-         قانون برنامه پنج­ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1390.

-         قانون معافیت صادرات کالاوخدمات ازپرداخت عوارض مصوب 1379.

-         قانون رفع موانع تولید رقابت­پذیر و ارتقای نظام مالی کشورمصوب 1394.

-         آئین نامه اجرائی قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1386.

 

ب- انگلیسی

Books

-          Baldwin Robert, Martin Cave, Martin Lodge, (2012), Understanding Regulation: Theory, Strategy, and Practice, OUP: Oxford.

 

-          Brent R., (1997), Applied Cost-Benefit Analysis, UK, EE.

 

-          Farole Thomas, Gokhan Akinci, (2012), Special Economic Zones: Progress, Emerging Challenges, and Future Directions, World Bank Publications.

 

-          Farole Thomas, (2011), Special Economic Zones in Africa, World Bank Publications.

 

-          Gupta Ed. K.R., (2008), Special Economic Zones: Issues, Laws and Procedures, Volume 2, Atlantic Publishers & Dist.

 

-          Hare D.M., (1992), Rural Non- agricultural Employment, Earnings, and in Come: Evidence from farm Households in Southern China. Stanford University Publication.

 

-          IBP: International Business Publications, (2014), Philippines Business Law Handbook: Strategic Information and Laws, USA.

 

-          Majumdar Arjya B, (2009), Special Economic Zones: Policy and Procedure, CCH India: Wolters Kluwer.

 

-          Misra R.p & Achyuta R.N, (1990), Micro-level Rural Planning: Principle, Methods and Case Study, Concept Publishing Company, New Delhi.

 

-          Pak Chŏng-dong, (1997), The Special Economic Zones of China and Their Impact on Its Economic Development, Greenwood Publishing Group.

 

-          Samuelson P.A. & Nordhaus W.D, (1998), Economics, 6thed, USA, McGraw-Hill.

 

-          Shah S, (2008), Special Economic Zone in South Asia: A Comparative Analysis of Bangladesh, Sri Lanka, and India, Harvard University.

 

-          Trebilcock Michael, Robert Howse, Antonia Eliason, (2014), The Regulation of International Trade, 4th Edition, Routledge.

 

-          Tantri Malini, (2016), Special Economic Zones in India: Policy, Performance and Prospects, Cambridge University Press.

 

-          Warr Peter and Jayant Menon, (2015), Cambodia’s Special Economic Zones, ADB Economics Working Paper Series.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Consideration and analysis of the Special Economic Zone financial condition in the Islamic Republic of Iran legal system

چکیده [English]

Special Economic Zones (SEZs) in Iran are founded with a view to facilitate trade and promote domestic and foreign investment for economic growth and prosperity in the region and the country.  Among the most important legal issues are raised in relation to these areas, is their tax status that is related directly to promote and attract investment and strengthen the specific characteristics of these areas for economic prosperity which must be placed under the legal system of specific tax regulations. This paper scrutinizes the tax system ruling in these areas through the basic and comparative study, considering the laws of the country, its taxable and deductible activities as well as appropriate evaluations to be taken. This paper clarifies that SEZ tax exemptions in Iran are dedicated to indirect taxes related to transnational economic activities. The lack of exemptions and privileges for direct taxes as well as indirect taxes relating to commercial exchanges within the customs territory of the country, on the one hand, and dispersal of tax rules and regulations on the other, - which are typically regarded as deterrent to investors – are the most important challenges of Iran’s tax system.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Special Economic Zone
  • Direct taxes
  • Indirect taxes
  • Tax exemption
  • Tax regulation
الف- فارسی
کتاب‌ها
-         ابراهیمی، محمد، (1391)، نظام حقوقی حاکم بر وضع مالیات بر ارزش‌افزوده در ایران، تهران:  جاودانه.
-         امامی، محمد، (1391)، حقوق مالیه عمومی، ج چهارم، تهران: میزان.
-         توکلی، احمد، (1390)، مالیه عمومی، تهران: سمت.
-         دربان، آستانه، علیرضا، (1383)، مفاهیمومبانیساماندهیصنایعدرنواحیروستایی، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
-         رستمی، ولی، (1390)، مالیه عمومی، تهران: میزان.
-         ریچارد، پگی و ماسگریو، (1373)، مالیه عمومی در تئوری و عمل، ترجمه مسعود محمدی و یدالله ابراهیمی­فر، ج2، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
-         ساگدان، ر.و، ویلیامز آ، (1998)، مبانی تحلیل هزینه- فایده عملی، ترجمه منصور خلیلی عراقی، تهران: دانشگاه تهران.
-         عزیزی، غلامرضا، (1390)، مالیه عمومی و خط و مشی مالی دولت، چ دوم، تهران: کوهسار.
-         کمیجانی، اکبر، (1374)، تحلیلی بر مالیات بر ارزش‌افزوده و بررسی مقدمات اجرای آن در اقتصاد ایران، تهران: انتشارات معاونت اقتصادی وزارت دارایی.
-         ماستری فراهانی، مجید، (1383)، تأثیرایجادشهرک­هایصنعتیونقشآندرتحولنواحیروستایی، نمونةموردیشهرکصنعتیابیکآباداراک، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس.
-         موسی­زاده، رضا، (1389)، مالیه عمومی، چ هشتم، تهران: میزان.
-         نادران، الیاس، (1384)، تخمین طرفیت مالیاتی ناشی از اجرای لایحه مالیات بر ارزش‌افزوده در ایران، تهران: انتشارات دفتر طرح مالیات بر ارزش‌افزوده.
 
مقاله‌ها
-         بذرافشان، جواد و طیبه محمد نیا، (1392)، «تحلیل پیامدهای ایجاد مناطق ویژة اقتصادی بر توسعة اقتصادی روستاها مورد شناسی: بخش عسلویه شهرستان کنگان»، جغرافیاوآمایششهری-منطقه‌ای، شماره 6.
-         پتفت، آرین، مومنی راد، احمد، (1394)، «سیر تحول نحوه مداخله دولت در اقتصاد از منظر حقوق عمومی: از دولت رفاه تا دولت فراتنظیمی»، پژوهش­ حقوق عمومی، سال 17، شماره 47.
-         سیدنورایی، سیدمحمدرضا و فاطمه عزیزخانی، (1385)، «بررسی تأثیر متقابل اقتصاد زیرزمینی و مالیات بر ارزش‌افزوده»، مجلس و پژوهش، شماره 51.
-         طاهرخانی، مهدی، (1380)، «نقش نواحی صنعتی در توسعة مناطق روستایی، مطالعة موردی:  نواحی صنعتی و روستایی استان مرکزی»، فصلنامةپژوهش­های جغرافیایی، شماره 40.
-         نادران، الیاس، (1380)، «مالیات بر ارزش ‌افزوده، روش­ها و آثار»، پژوهشنامه اقتصادی، پژوهشکده امور اقتصادی، شماره 1.
 
اسناد حقوقی
-         رأی هیات عمومی دیوان عدالت اداری؛ شماره دادنامه: 612 تاریخ 04/09/1392. کلاسه پرونده: 92/298.
-         قانون مالیات بر ارزش‌افزوده مصوب 1387.
-         قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384.
-         قانون مقررات صادرات و واردات ایران مصوب 1372.
-         قانون برنامه پنج­ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1369.
-         قانون برنامه پنج­ساله دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1374.
-         قانون برنامه پنج­ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1390.
-         قانون معافیت صادرات کالاوخدمات ازپرداخت عوارض مصوب 1379.
-         قانون رفع موانع تولید رقابت­پذیر و ارتقای نظام مالی کشورمصوب 1394.
-         آئین نامه اجرائی قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1386.
 
ب- انگلیسی
Books
-          Baldwin Robert, Martin Cave, Martin Lodge, (2012), Understanding Regulation: Theory, Strategy, and Practice, OUP: Oxford.
 
-          Brent R., (1997), Applied Cost-Benefit Analysis, UK, EE.
 
-          Farole Thomas, Gokhan Akinci, (2012), Special Economic Zones: Progress, Emerging Challenges, and Future Directions, World Bank Publications.
 
-          Farole Thomas, (2011), Special Economic Zones in Africa, World Bank Publications.
 
-          Gupta Ed. K.R., (2008), Special Economic Zones: Issues, Laws and Procedures, Volume 2, Atlantic Publishers & Dist.
 
-          Hare D.M., (1992), Rural Non- agricultural Employment, Earnings, and in Come: Evidence from farm Households in Southern China. Stanford University Publication.
 
-          IBP: International Business Publications, (2014), Philippines Business Law Handbook: Strategic Information and Laws, USA.
 
-          Majumdar Arjya B, (2009), Special Economic Zones: Policy and Procedure, CCH India: Wolters Kluwer.
 
-          Misra R.p & Achyuta R.N, (1990), Micro-level Rural Planning: Principle, Methods and Case Study, Concept Publishing Company, New Delhi.
 
-          Pak Chŏng-dong, (1997), The Special Economic Zones of China and Their Impact on Its Economic Development, Greenwood Publishing Group.
 
-          Samuelson P.A. & Nordhaus W.D, (1998), Economics, 6thed, USA, McGraw-Hill.
 
-          Shah S, (2008), Special Economic Zone in South Asia: A Comparative Analysis of Bangladesh, Sri Lanka, and India, Harvard University.
 
-          Trebilcock Michael, Robert Howse, Antonia Eliason, (2014), The Regulation of International Trade, 4th Edition, Routledge.
 
-          Tantri Malini, (2016), Special Economic Zones in India: Policy, Performance and Prospects, Cambridge University Press.
 
-          Warr Peter and Jayant Menon, (2015), Cambodia’s Special Economic Zones, ADB Economics Working Paper Series.
 
 
Articles
-          Curran James, (1993), “The Location of Small and New Economic policies”, WorldEmployment Program Research, No.3.
 
-          Dolli S. V., T. R. Jeyaraaj and N. Malathi, (2012), “Role of Government on Special Economic Zone” in Development of Special Economic Zones in India: Policies and issues, by Mookkiah Soundarapandian.
 
-          Ding Daniel, Dail Fields & Syed Akhtar, (1997), “An Empirical Study of Human Resource Management Policies and Practices in Foreign-Invested Enterprises in China: The Case of Shenzen Special Economic Zone”, The International Journal of Human Resource Management, Volume 8, Issue 5.
 
-          Guedry l., (1997), “Employment Impacts of Rural Industrialization LaSalle Parish Louisiana”, Louisiana Rural Economist, Vol.39, No.3.
 
-          Jordana j., (2011), “The Global Diffusion of Regulatory Agencies Channels of Transfer and Stages of Diffusion”, Comparative political studies journal, Vol.44. No.1.
 
-          Jothi s.Natchathira, (2012), “Impact of Special Economic Zones on Employment in India”, in Development of Special Economic Zones in India: Policies and issues by Mookkiah Soundarapandian, Concept Publishing Company.
 
-          Krusekopf Charles, (2010), “Special Economic Zones and Improved Enviromental Management in China”, in Special Economic Zones in Asian Market Economies by Connie Carter and Andrew Harding, Routledge.
 
-          Lodge M., (2009), “High Quality Regulation: It’s Popularity, It’s Tolls and it’s Futures”, Public Money and Management Journal, Vol. 29, No.3.
 
-          Nallathiga R., (2008), “The Role of Special Economic Zones in Regional and National Development”, in Special Economic Zones: Issues, Laws and Procedures, by Ed. K.R. Gupta, Atlantic Publishers & Dist, Volume 2.
 
-          Rizwanul Islam, (1994), “Rural Industrialization: An Engine of Prosperity in Poster from Rural china”, World Development, Vol. 22, No.11.
 
-          Safari, Masoud & others, (2011), “Contribution of the Cooperatives in Industrialization of Rural Iranian Regions with Particular Reference to Lavasan Region”, International Journal of Academic Research, Vol. 3, No.2.
 
-          Reddy A. R., (2012), “Special Economic Zones: A Step for Quality Industrialization”, in Development of Special Economic Zones in India: Policies and Issues, by Mookkiah Soundarapandian.
 
-          Semai W. B., (1979), “Prospects for Rural Industrialization in Ethiopia”, Ethiopia Journal of DevelopmentResearch, Vol. 3, No.2.
 
-          Xiaozi Liu and others, (2007), “Interactions between Economic Growth and Environmental Quality in Shenzhen, China's First Special Economic Zone”, Ecological Economics, Volume 62, Issues 3–4.
 
-          Zeng Douglas Zhihua, (2015), “Global Experiences with Special Economic Zones: With a Focus on China and Africa”, The World Bank Trade and Competitiveness Global Practice.
 
-          Zhu Jieming, (1994), “Changing Land Policy and its Impact on Local Growth: The Experience of the Shenzhen Special Economic Zone, China, in the 1980s”, Urban Study, Vol. 31, No. 10.