نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
در مقالة حاضر بر آن هستیم که چیستی اصل غیر عقلایی بودن به عنوان یکی از جهات نظارت قضایی در نظام کامن لا و اعمال آن را در آرای دیوان عدالت اداری بررسی کنیم. در این راه با توجه به پرونده‌های مرجع، به مفهوم این اصل، برداشت‌های دوگانه از آن و انواع تصمیم‌هایی که در رویة قضایی انگلستان غیر عقلایی اعلام شده‌اند، می‌پردازیم. همچنین آن دسته از آرای دیوان عدالت اداری که قابلیت تفسیر در پرتو اصل غیر عقلایی بودن را دارند، بیان می‌شوند. در آرای هیئت عمومی دیوان، می‌توان مواردی را یافت که در قلمرو اصل غیر عقلایی بودن در معنای عام می‌گنجند. مواردی از قبیل نقض اصل برابری و منع تبعیض، عقلانیت و لزوم برقراری تعادل منصفانه میان ملاحظات مرتبط، ابتنای تصمیم بر ملاحظات غیر مرتبط و تصمیم‌های ظالمانه و محدود کنندة حقوق شهروندان مانند سلب مالکیت مشروع، نقض حق دادخواهی و رجوع به مراجع صالح دادگستری.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Principle of Unreasonableness in Administrative Law and its Reflection on the Jurisprudence of the Administrative Justice Court
نویسندگان [English]
- Mohammad Hossein Zareei
- Khadijeh Shojaeian
چکیده [English]
In this article, we want to analyze the essence of the principle of unreasonableness as a judicial review ground in common law and its application in the jurisprudence of the Administrative Justice court. For this purpose, its concept, the twofold conception and categories of unreasonable decisions in UK case law are examined. Also, cases of Administrative Justice Court are expressed that could be construed in the light of unreasonableness.
There are cases in jurisprudence of Administrative Justice Court that are included in expansive reading of unreasonableness for example reversal of principle of equality and non-discrimination, rationality and flaws in logic and reasoning, fair balance between relevant considerations, the failure of a public authority to have regard to a relevant consideration and taking into account of a legally irrelevant consideration, mistake of fact and oppressive decisions for example a gratuitous interference with the rights of the occupier and preventing to access to court.
کلیدواژه‌ها [English]
- Unreasonableness
- Rationality
- Unreasonable Process
- Oppressive Decisions
- Rule of law
- اصغری، محمد، ( 1386 )، عدالت و عقلانیت، تهران: انتشارات اطلاعات.
- بیکس، برایان، ( 1389 )، فرهنگ نظریه حقوقی،ترجمه محمد راسخ، تهران: نشر نی.
- رالز، جان، ( 1392 )، لیبرالیسم سیاسی، ترجمه موسی اکرمی، تهران: نشر ثالت.
- شیرزاد، امید، ( 1392 )، دلایل ابطال مصوبات دولتی در دیوان عدالت اداری، تهران: نشر جنگل.
- هداوند، مهدی، مشهدی، علی، ( 1391 )، اصول حقوق اداری (در پرتو آراء دیوا ن عدالت
اداری)، چاپ دوم، تهران: خرسندی.
، مجلس و پژوهش، سال 14 ،« امنیت قضایی بهمثابۀ حق » ،( - زارعی، محمدحسین، ( 1387
. شماره 56
نامه ،« حاکمیت قانون در اندیشه های سیاسی و حقوقی » ،( - زارعی، محمدحسین، ( 1380
. مفید، شماره 26
نشریه حقوق ،« مفهوم اصل برابری در حقوق عمومی نوین » ،( - ویژه، محمدرضا، ( 1383
. اساسی، سال 2، شماره 2 رسالهها
- فنازاد، رضا، ( 1391 )، صلاحیت اختیاری و حاکمیت قانون، رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی.
- نجابت خواه، مرتضی، ( 1391 )، روشهای جبران قضایی در حقوق اداری ایران و
انگلستان، رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی.1378 در مورد ابطال مصوبه هشتاد و /8/ - رأی شماره 297 الی 300 هیئت عمومی مورخ 9
1377 شورای /12/ 1365 و چهارصد و سی و نهمین جلسه مورخ 25 /6/ سومین جلسه مورخ 11
عالی انقلاب فرهنگی.
اصل غیر عقلایی بودن در حقوق اداری و انعکاس آن در آرای دیوان عدالت اداری 125
13 86 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال /7/ - رأی شماره 529 مورخ 22
1384 اداره کل امور مالیاتی اصفهان. /9/ 3 مورخ 24 / آییننامه شماره 15032
1382 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال /1/ - رأی شماره 16 مورخ 24
1369 وزارت فرهنگ و آموزش عالی. /7/ بخشنامه مورخ 2
1386 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال /3/ - رأی شماره 172 مورخ 20
13 81 سازمان تأمین اجتماعی. /2/ 1100 مورخ 25 / مصوبه 31543
1386 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال /6/ - رأی شماره 423 مورخ 18
.1378/7/ 402 مورخ 25 /01/111/5/ آییننامه شماره 9
- رأی شماره 240 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص استخدام کارمندان
.1377/11/ قراردادی وزارت امور اقتصادی و دارایی مورخ 10
1383 به خواسته ابطال قسمتی از بند /8/ - رأی شماره 379 هیئت عمومی دیوان مورخ 10
.1382/11/ یک مصوبه شماره 59962 /ت 30051 هیئت وزیران مورخ 18
1372 در خصوص /12/ - رأی شماره 210 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مورخ 14
ابطال مصوبه طرح جامع شهر تبریز مبنی بر وقف نمودن 5 تا 10 % از زمین متقاضی تفکیک
زمین به شهرداری.
1389 با موضوع سلب /10/ - رأی شماره 470 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مورخ 27
مالکیت مشروع اشخاص و یا الزام آنان به واگذاری قسمتی از زمین به طور رایگان و یا
پرداخت قیمت معادل آن به منظور تفکیک آنها.
83 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال /11/ - رأی شماره 561 مورخ 11
قسمت ششم از بند پ ماده 4 فصل دوم و مواد 22 و 26 تصویب نامه شماره 14404 /ت 3203
.1371/5/ مورخ 21
1379 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال /7/ - رأی شماره 220 مورخ 10
.1369/12/ تصویبنامه شماره 150544 /ت 531 ه مورخ 28
1389 در خصوص شکایت /6/ - رأی شماره 21197 شعبه 13 دیوان عدالت اداری مورخ 31
82/815/5693/10/ شاکی علیه گمرک ایران به خواسته اعتراض به حکم اداری به شماره 59572
1389 صادره از مد یرکل امور اداری گمرک ایران مبنی بر تغییر محل جغرافیایی /3/ مورخ 22
خدمت و تقاضای ابطال آن.
1363 در خصوص اعتراض به /2/ - رأی شماره 186 شعبه اول دیوان عدالت اداری مورخ 30
حکم بازخریدی.
126 فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال شانزدهم، شماره 45 ، زمستان 93
13 79 در اعلام تعارض از /2/ - رأی وحدت رویه شماره 54 دیوان عدالت اداری مورخ 18
. آراء صادره از شعب 17 و 14
1368 در مورد مستدل /10/ - رأی وحدت رویه شماره 101 دیوان عدالت اداری مورخ 28
بودن آراء صادره از شعب دیوان.
ب) انگلیسی
a) Books
- Bellamy, Richard, (2007), Political Constitutionalism: A Republican
Defence of the Constitutionality of Democracy, Cambridge, Cambridge
University Press.
- Carroll, Alex, (2009), Constitutional and Administrative Law, 4th Ed,
London, Pearson.
- Collins COBUILD Advanced Learner's English Dictionary, (2006), 5th ed,
New York, Harpercollins Publishers.
- Craig, Paul, (2003), Administrative Law, 5th ed, London, Sweet & Maxwell.
- Dicey, Albert Venn, (1915), The Law of the Constitution, 8th ed. London:
Macmillan.
- Kunnecke, Martina, (2007), Tradition and Change in Administrative
Law:An Anglo-German Comparison, New York, Springer.
- Locke, John, (1996), An Essay Concerning Human Understanding, New
York, Prometheus Books.
- Oxford Advanced Learner's Dictionary, Available at:
http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com/dictionary/reasonableness.
- Raz, Joseph, (2009), The Authority of Law, 2nd edn, London, Oxford,
Oxford University Press.
- Vincent, Nicholas, (2012), Magna Carta: A Very Short Introduction,
Oxford, Oxford University Press.
- Wade, William & Forsyth, Christopher, (2004), Administrative Law, 9 th
ed, Oxford, Oxford, University Press.
- Woolf, Harry; Jowell, Jeffrey; Le Sueur, Andrew; Hare, Ivan; Donnelly,
Catherine, (2007), De Smith's Judicial Review, 6 th Ed, London, Sweet &
Maxwell.
b) Articles
- Airo Farulla, Geoff, (2007), “Reaasonableness, Rationality and
Proportionality”, Australian Administrative Law, Fundamentals, Principles and
Doctrines, edited by Matthew Groves & H P Lee, Cambridge University Press.
- Alexy, Robert, (2009), “The Reasonableness of Law”, in Reasonableness &
Law, edited by Bongiovanni, Giorgio, Sartor, Giovanni & Valentini, Chiara,
Springer.
- Craig, Paul, (2013), “the Nature of Reasonableness Review”, Current Legal
Problems.
- Fordham, Michael, (2007), “Wednesbury”, Judicial Review, Volume 12,
Issue 4.
- Ip, Eric C, (2014), “Taking a Hard Look at Irrationality: Substantive
Review of Administrative Discretion in the US and UK Supreme Courts”,
Oxford Journal of Legal Studies, Volume 34, Issue 1.
- Jowell, Jeffrey, (2013), “Proportionality, Unreasonableness and Other
General Principles”, The Citizen’s Rights Protection Against Public Power The
Italian and British Experiences: A Comparison, Meeting of the Consiglio Di
Stato, the Bingham Centre for the Rule of Law and the UK Supreme Court,
Available at: http://www.giustizia-amministrativa.it/documentazione/ studi_
contributi/ Sir_Jeffrey_Jowell_QC_Proportionality_etc.htm
- Jowell, Jeffrey, & Lester, Anthony, (1988), “Beyond Wednesbury:
Substantive Principles of Administrative Law”, Commonwealth Law Bulletin,
Volume 14, Issue 2.
- Knight, Dean R, (2010), Judicial Review: Practical Lessons, Insights and
Forcasts, Working Paper VUW-NZCPL-002, Wellington.
- Laws, John, (1998), “Wednesbury”, in The Golden Metwand and the
Crooked Cord: Essays on Public Law in Honour of Sir William Wade QC,
edited by Forsyth, Christopher & Hare, Ivan, Oxford University Press.
- MacCormick, Neil, (1999), “Reasonableness and Objectivity”, Notre Dame
Law Review, Volume 74, Issue 5, p. 1577
- Moules, Richard, (2007), “Uncertainty as a Ground for judicial Review,
Judicial Review”, Volume 12.
- Peiris, G. L, (1987), “Wednesbury Unreasonableness: The Expanding
Canvas”, Cambridge Law Journal, Vol.46, Number 1.
- Sartor, Giovanni, (2009), “A sufficientist Approach to Reasonableness in
Legal Decision – Making and Judicial Review”, Reasonableness & Law, edited
by Bongiovanni, Giorgio, Sartor, Giovanni & Valentini, Chiara, Springer.
- Schultz Bressman, Lisa, (2003), Beyond Accountability: Arbitrariness and
Legitimacy in the Administrative State, Vanderbilt Public Law Research Paper,
No. 02-06
- Sidebotham BA, Naomi, (2001), “Judicial Review: Is There Still A Role
For Unreasonableness?”, Murdoch University Electronic Journal of
Law,Volume 8, Number, available at: https://www.murdoch.edu.au/elaw/issues/
v8n1/sidebotham81_text.html
c) Thesis
- Phadime Nchabeleng, Charles, (2007), Unreasonableness As A Ground For
Judicial Review In The South African Administrative Law, Dissertation
Submitted to the University Of Limpope, for The Degree of Masters of Laws,,
South Africa, 2007.
- Pillay, Anashri, (2011), Reinventing Reasonableness: the Adjudication of
Social and Economic Rights in South Africa, India and the United Kingdom,
Thesis Submitted to the University College London, for The Degree of Ph.D in
the Faculty of Laws.
d) Cases
- Associated Provincial Picture Houses Ltd v. Wednesbury Corporation,
(1948), 1 KB 223.
- Bizony v. Secretary of State for the Environment, (1976), 239 E.G. 281.
- Brown v. Secretary of State for the Environment, (1978), 40 P. & C.R 285.
- Cannock Chase District Council v. Kelly, [1978], 1 WLR 1.
- Council of Civil Service Unions v. Minister for the Civil Service, (1985),
AC 374.
- Fawcett Properties Ltd v. Buckingham CC, (1961), A.C. 636.
- Hall v. Shoreham-by-Sea UDC, (1964), 1 W.L.R 240.
- Hall & Co. Ltd v. Shoreham-by-Sea UDC, (1964), 1 W.L.R 240.
- Lonrho Plc v. Secretary of State for Trade and Industry, (1989), 1 W.L.R.
-McEldowney v. Forde, (1971), A.C. 632.
-Mixnam’s Properties Ltd v. Chertsey UDC, [1964], 1 Q.B. 214, [1965],
A.C. 735.
- Padfield v. Minister of Agriculture Fisheries and Food, [1968], A.C. 997.
- Percy v. Hall, [1997], Q.B. 924
- R v. Chief Constable of Sussex. ex p International Trader's Ferry Ltd,
[1999], 1 All ER 129.
-R v. Secretary of State for Home Department, ex p. Brind, [1991], 1 AC
696.-
R v. secretary of state for Foreign and Commonwealth Affairs ex p. World
Development Movement Ltd, [1995], 1 WLR 386.
- R(Bancoult) v. Secretary of State for Foreign and Commonwealth Affairs
[2008] UKHL 61.
-R v. Secretary of State for Health, ex p. Wagstaff, [2001], 1 WLR 292.
-R (O) v. London Borough of Hammersmith and Fulham, [2011], EWHC
679.
-R v. Lord Saville of Newdigate, ex p. A, [1999], 4 ALL ER 860.
-R (L (A Child)) v. J School Governors, [2003], UKHL 9.
-R (AA(Afghanistan)) v. Secretary of State for the Home Department,
[2006], EWCA Civ. 1550.
- R v. East Sussex County Court ex p. Tandy, [1998].
- R v. Lambeth LBC Ex p. Ashley, [1997], 29 H.L.R 385.
- R v. Islington LBC Ex p. Hassan, (1995), 27 H.L.R 485.
- R v. Hammersmith and Fulham LBC ex p. Earls Court Ltd, The Times,
September 7, 1993.
- R v. Parliamentary Commissioner for Administration ex p. Balchin, [1998],
1 P.L.R 1, 13.
- R v. Civil Service Appeal Board ex p. Cunningham, [1991], 4 All E.R 310.
- R v. Lambeth LBC Ex p. Ashley, [1997], 29 H.L.R 385.
- R v. Islington LBC Ex p. Hassan, (1995), 27 H.L.R 485.
- R v. Secretary of State for the Home Department ex p. Khawajah, [1984],
A.C. 74.
- R v. Secretary of State for the Home Department ex p. Leech (No.2),
[1994], Q.B. 198.
- R v. Secretary of State for Employment, ex parte Equal Opportunity
Commission, [1995], AC 1.
- R (on the application of Quark Fishing Ltd) v. Secretary of State for
Foreign and Commonwealth Affairs, [2001], EWHC 1174.
- R v. North Hertfordshire DC ex p. Cobbold, [1985], 3 All E.R 486.
- R v. Barnett LBC Johnson, (1989), 89 L.G.R 581.
- Secretary of State for Education & Science v. Tameside MBC, [1977], A.C.
1014.
- Staden v. Tarjanyi, (1980), 78 L.G.R 614.
- Tesco Stores Ltd v. Secretary of State for the Environment, [1995], 1 WLR
759.-
Wheeler v. Leicester City Council, [1985], A.C. 1054.
)