نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکترای حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

خط‌مشی‌گذاری عمومی به مثابه یکی از مهمترین نمودهای حکمرانی دولت، اعمال اقتدار و تمشیت امور عمومی بر بستر «حکومت قانون» محسوب می‌شود، چرخه سیاستگذاری عمومی از کانون تفکر و تولید سیاست تا ارزیابی و نظارت در ارتباط با حقوق اساسی شکل می‌گیرد و بنابراین جایگاه و کارکرد آن تحت تاثیر ساختار و مبانی نظام حقوقی و سیاسی کشورها  متفاوت خواهد بود. در نظام حقوقی ایران مفهوم «سیاست‌های کلی نظام» قرابت حقوقی و سیاسی با سیاستگذاری عمومی دارد، اما به واسطه خلاء قانونی، جایگاه و کارکرد آن محل تامل بوده و بنابراین راهبردها و راهکارهای مستتر در فرآیند سیاستگذاریعمومی نمی‌تواند در فرآیند نظارت و ارزیابی سیاست‌های کلی نظام مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین در ساختار نظام حقوق اساسی ایران برای استفاده از ظرفیت «سیاستگذاری عمومی» در چارچوب مفهوم «سیاست‌های کلی» باید با تفکیک حوزه‌بخشی و فرابخشی، این تأسیس حقوقی را در دو مسیر مجزا اما هماهنگ در فرآیند اساسی‌سازی قرار داد و به بازتعریف این مفهوم در بستر نظام حقوقی  جمهوری اسلامی ایران در فرآیند بومی‌سازی اقدام نمودتا در نهایت بتوان الگویی برای سیاستگذاری عمومی در نظام حقوق اساسی ایران تعریف کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Constitutionalisation and Public Policy-Making: An Analysis of Position and Function of Public Policy-Making in Iranian Legal System

نویسندگان [English]

  • mahdi rezaei 1
  • mahdi rezvani 2

2 phd candidate

چکیده [English]

Public policy-making is considered as the most important manifestation of government’s ruling, exertion of authority and arrangement of public
affairs based on the “rule of law”. Public policy-making cycle, from think tank and policy-making to assessment and supervision is formed in relation to basic/fundamental rights and therefore, under the influence of the legal and political system, its position and function would be different. In the Iranian legal system, the concept of “general policies of the system” has legal and political affinity/relationship with public policy-making. However, as the result of the existing legal vacuum, its position and function is questionable and accordingly strategies and solutions implied in the process of public policy-making cannot be utilized in assessment and supervision of general policies of the system. Hence, in order to utilize the capacity and capability of “public policy-making” within “general policies” concept in the structure of basic/fundamental rights system in Iran, this legal establishment shall be placed in the procedure of Constitutionalisation in two different but coordinated courses by separating minor and major departments. Therefore in the process of localization, this concept is redefined based on Iranian legal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • constitutionalism
  • public policy making
  • constitutional law
  • constitutionalisation
  • Iran’s legal system
الف- فارسی
کتاب‌ها
- اشتریان،کیومرث، (1386)، سیاستگذاری عمومی در ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات میزان.
- الوانی، سید مهدی، (1389)، تصمیمگیری و تعیین خط مشی دولتی، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات سمت.
- دانش فرد، کرم ا...، )1388(، فرآیند خط‌مشی‌گذاری عمومی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد.
- دولت رفتار حقیقی، محمد رضا و مسلم آقایی طوق، (1388)، مفهوم وجایگاه سیاست‌های کلی نظام، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد.
- شافریتز، جی ام و کریستوفر بریک، (1390)، سیاستگذاری عمومی در آمریکا، ترجمه حمید رضا ملک محمدی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
- قلی پور، رحمت اله، (1389)، تصمیم‌گیری سازمانی و خط‌مشی‌گذاری عمومی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
- کروزیه، میشل، (1392)، دولت فروتن، دولت مدرن؛ راهبردهایی برای تغییر دیگری، چاپ اول، تهران: موسسه رخداد نو.
- مکین، راج، (1392)، نظریه بازی‌ها و سیاستگذاری عمومی، ترجمه علی بغیری، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
- ملک محمدی، حمید رضا، (1394)، مبانی و اصول سیاستگذاری عمومی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
- مولر، پیر، (1378)، سیاستگذاری عمومی، ترجمه حمید رضا ملک محمدی، چاپ اول، تهران: نشر دادگستر.
- میلانی، عباس، (1387)، تجدد و تجددستیزی در ایران، چاپ هفتم، تهران: نشر اختران.
- وحید، مجید، (1383)، سیاستگذاری عمومی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- ویژه، محمد رضا، (1390)، مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی، چاپ اول، تهران: نشر جنگل.
- هاشمی، سید محمد، (1377)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، حاکمیت و نهادهای سیاسی، چاپ سوم، تهران: نشر دادگستر.
- هیوود،آندره، (1387)، مفاهیم کلیدی در علم سیاست،ترجمه حسن سعید کلاهی و عباس کاردان، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
 
مقاله‌ها
- امیر ارجمند، اردشیر، (1381)، «سیاست‌های کلی نظام در پرتو اصل حاکمیت قانون و جمهوریت»، فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد، شماره 26.
- اسماعیلی، محسن و هادی طحان نظیف، (1391)، «نسبت سیاست‌های کلی نظام و احکام حکومتی در حقوق اساسی ایران»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال سیزدهم، شماره 1.
- ارسطا، محمد جواد و دیگران، (1380)، «کندوکاوی در جایگاه سیاست‌های کلی نظام»، فصلنامه راهبرد، شماره 20.
.........................، (1389)، «ملاحظاتی در باب سیاست‌های کلی نظام و توصیه‌های سیاستی برای نظام سیاستگذاری ایران»، فصلنامه سیاست، دوره 40، بهار، شماره1.
- پتفت،آرین و احمد مومنی راد، (1394)، «سیر تحول نحوه مداخله دولت در اقتصاد از منظر حقوق عمومی، از دولت رفاه تا دولت فراتنظیمی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، شماره47.
- تقی زاده دوغیکلا، جواد، (1383)، «مساله اساسی‌سازی نظم حقوقی»، مجله پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، شماره 11.
- عطار، سعید و علی خواجه نائینی، (1394)، «بررسی و تحلیل عوامل موثر بر ناکارآمدی نظام سیاستگذاری در ایران»، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره اول، شماره اول.
- فاورو، لویی، (1385)، «اساسی‌سازی حقوق فرانسه»، ترجمه جواد تقی زاده، فصلنامه حقوق اساسی، شماره 6 و 7.
- فقیهی، سیده فاطمه، (1393)، «اصول تصمیم‌سازی در نظام سیاستگذاری و قانونگذاری با تاکید بر نظام جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، شماره 10.

- فروزنده، لطف اله و علی اصغر عیوضی، (1391)، «بررسی مدل سیاستگذاری در قانون اساسی ایران، ایالات متحده آمریکا، انگلیس و ژاپن»، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، نوآوری و تولید ملی.

- کین، پیتر، (1387)، «چارجوب حقوقی خط‌مشی‌گذاری در انگلستان»، ترجمه غلامحسن مزارعی، فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوقی، سال ششم، شماره 2.
- ملک محمدی، حمیدرضا، (1380)، «بررسی مبانی و برخی مدل‌های تغییر و اصلاحات در سیاستگذاری عمومی ایالات متحده آمریکا»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، زمستان، شماره 54.
- ویژه، محمد رضا، (1388)، «تاملی بر سلسله‌مراتب هنجارها در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم،شماره 50.
- هداوند، مهدی، (1386)، «درآمدی بر مقرراتگذاری اقتصادی»، فصلنامه مجلس و پژوهش، تابستان، شماره 56.
 
ب- انگلیسی
Books
-            Mark.e, Rushef, Sky, (2011), Public Policy in the United Ststes, at the Dawn of the Twenty-First Century, 4 edition, m.e.sharpe/armonk, New York.
 -             Eijeken, Hanneke Van, (2015), E U Citizenship & The Constitionalisation of the European Union, Europe Law Publishing, NUR 828, ISBN 978-90-8952-157-6.
 
 Articles
-            The 2030 Agenda for Sustainable Development, United Nation, 2015.
 -            Bravy.r.weingast, (2009), “Why Developing Countries Prove so Resistant to the Rule of Law”, European University Institute Max Webber, www.eui.eu.
  -             Barland, Philip, (1985), “Public Policy, The Constitution, and the Supreme Court”, University of Chicago Law School, 12 Northern kentukey Law Review, http//: chicagounbound. uchicago.edu/journal –articles.
 -            Fabbrini, Sergio, (2006), “Constitutionalization as an open Process: Constituting Compound” Polities from Philadelphia to Brussels, University of Trento School of International Studies, Working Paper, http://web.unitn.it/files/download/9722/wpfabbrini.pdf.
 -            Talhouk, firas, (2010), “Environmental Policy Making in European Union”, Thesis Submitted in the Department of Social Sciences, Lebanese American University.
 -            Wilson, Richard, (2006), “Policy Analysis as Policy Advice”, The Oxford Handbook of Public Policy, Oxford University Press, at:10.1093/oxford/9780199548453.003.0007.
 -             Majone, giandomenico, (2006), “Agenda Setting”, The Oxford Handbook of Public Policy, Oxford University Press, Edited by Michael Moran& Robert Goo Din.
 -            Kosonen, katri, (2009), “The Role of Fiscal Instruments in Environmental Policy”, Cesifo Working Paper no 2719.
 -            Kim, Jongcheol, (1998), “Constitionalising Political Parties in Britain”, Thisis Submitted to the University of London for Degree of Doctor Philosophy, http:// etheses. lse. ac. uk/ 1510/1/U117335.pdf.
 -                 - Lindguist, Anthony, (1989), “Behind the Myth of Think Tanks: The Organizations Institutes”, University of California Berkley, https//:proquest.umi.com.
 -            Gane, Peter, (1998), “The Constitutional and Legal Framework of Policy Making”, Oxford University Press 1998. Published by Oxford University Press.
 -            Gellner, Winard, (1990), “Political Think Tanks: Functions and Perspectives of a Strategic Elite”, Prepared for the 1990g of the America Political Science Association, Https//apsanet.org.
 -            Saiegh, Sebastian, (2005), “The Role of Legislatures in the Policymaking Prosess”, Department of Political Science, University of Pittsburgh, Inter-American Development Bank, Washington D.C.
 -            Sann, Girardeu, (2005), Constititionalization, Georgetown Public Law and Legal Theory Research paper no12-171, http:// scholarship.law.georgetown.edu/ facpub/858.