نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

دستورگرایی به عنوان یکی از جلوه­های حاکمیت قانون در قرن هجدهم وارد عرصه حقوقی سیاسی کشورها شد. از آن پس نمود عینی دستورگرایی یعنی قانون اساسی مورد توجه کشورها قرار گرفت. بر این اساس، کشورهای الجزایر و ایران به ترتیب در سال­های 1963میلادی و 1285 خورشیدی (1906) برای اولین بار دارای قانون اساسی شدند. قانون اساسی این کشورها به عنوان هنجار برتر نیاز به پشتیبانی از سوی یک نهاد مستقل داشت. بر همین اساس اولین قانون اساسی الجزایر، شورای قانون اساسی را عهده­دار دادرسی اساسی نمود. این در حالی است که اولین قانون اساسی ایران، نهاد دادرس شرعی را پذیرفت و خبری از دادرسی اساسی نبود و برای اولین بار در قانون اساسی 1358 (1979 ) دادرس اساسی مورد پذیرش قرار گرفت. ماهیت نهاد دادرس اساسی در یک تقسیم­بندی کلی به سیاسی و قضایی تقسیم می­شود که ساختار پژوهش پیش‌رو بر همین مبنا استوار است. هدف از این پژوهش، پاسخ به این پرسش است که نهاد دادرس اساسی در دو کشور ماهیتی تک‌بعدی دارد یا چندبعدی؟ این پژوهش بر مبنای مطالعه­ منابع اینترنتی و کتابخانه­ای به روشی توصیفی- تحلیلی به تبیین ماهیت نهاد مذکور می­پردازد. نتایج بدست آمده نشان می­دهد که نهاد مذکور دارای ماهیت چندبعدی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Nature of Supervisory Council on Executing Constitution in Iran and Algeria

نویسندگان [English]

  • Mehdi Rezaei 1
  • Rooholla Alidadzadeh 2

1 Assistant Professor, Public International Law, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

2 Ph.D Student, Public Law, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of the manifestations of rule of law is constitutionalism that entered into legal-political arena in the 18th century. Henceforth, many countries have considered the Constitution as the main manifestation of constitutionalism. Accordingly, Algeria and Iran had their own Constitution in 1963 and 1906 respectively for the first time. Their Constitutions needed support from a superior independent institution. The first Algerian Constitution appointed constitutional council as centralized and expert institution to take charge of basic hearing. However, the first Iranian Constitution embraced sharia hearing institution and basic hearing was not in Iranian Constitution until 1979. In general, the nature at basic hearing divided into political and legal parts. The structure of this research is based on the aforementioned classification. The main object of the research is to demonstrate the nature of basic hearing in Algeria and Iran by using documentary method to analyze and to explain the nature of institution that supervises the execution of the Constitution. The results show the multi–dimensional nature of these two institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • constitutional council
  • guardian council
  • nature
  • supervision
  • Constitutional justice
-            جعفری ندوشن، ابراهیم، بررسی تطبیقی کار ویژه های شورای نگهبان در ایران، فرانسه و آمریکا (تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385).
-            فاورو، لویی، دادگاه‌های قانون اساسی الگوی اروپایی دادرسی اساسی، ترجمه: علی اکبر گرجی ازندریانی، (تهران: نشر میزان،  1388).
-            مهرپور، حسین، مجموعه نظرات تفسیری شورای نگهبان، چاپ اول (تهران: انتشارات کیهان، 1371).
-            مهرپور، حسین، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (تهران: نشر دادگستر،1392).
-            هدایت نیا، فرج اله، کاویانی، محمد هادی، بررسی فقهی- حقوقی شورای نگهبان (تهران: ناشر دانش و اندیشه معاصر، 1381).
-            هاشمی، محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (تهران: نشر میزان، 1380).
 
مقاله­ها
-            بهادری جهرمی، علی، «مفهوم و جایگاه استقلال قوا در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش­نامه حقوق اسلامی، بهار و تابستان، شماره اول، (1390).
-            پروین، خیراله، «بررسی ابعاد نظریه نظارت بر قوانین در نظام‌های حقوقی معاصر»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 16، شماره 61 ، (1392).
-            پروین، خیراله، آیینه نگینی، حسین، «شان قضایی رئیس قوه قضاییه: از نفی تا اثبات»، دو فصلنامه دانش حقوق عمومی، پاییز و زمستان، شماره 12، (1394).
-            طلابکی، اکبر، ابریشمی‌راد، محمد امین، «بررسی ماهیت نظرات شورای نگهبان»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، زمستان، شماره 6، (1392).
-            گرجی، علی اکبر، «شورای نگهبان بمثابه سوزنبان قانون اساسی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، تابستان، دوره 21، شماره 82، (1397).
-            موسی‌زاده، ابراهیم، «بررسی ماهیت شورای نگهبان»، مجله حکومت اسلامی، بهار، سال سیزدهم، شماره 1، (1387).
 
ب- عربی
رسائل (پایان‌نامه)
-            بوشعلة زهرة، بلوز کاهنة، المرکز القانونی للمجلس الدستوری فی النظام السیاسی الجزایری، کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة، جامعةبجایة، مذکرة لنیل شهادة الماستر فی الحقوق، ( 2014).
-            برقوق، عبدالعزیر، «دور الرقابة الدستوریة فی حمایة الحریات العامة»، اطروحه دکتوراه فی الحقوق،  جامعة الجزائر 1 بن یوسف، (2016).
-            نوزهة عیناس، صبرینة مسایلی، المجلس الدستوری کمحکمة الانتخابیة، مذکرة لنیل شهادة الماستر فی الحقوق، جامعة عبد الرحمان بجایة، (2016).
-            فطة نیالی، دور المجلس الدستوری فی حمایة الحقوق و الحریات العامة مجال ممدود و حول محدود، رسالة لنیل شهادة الدکتوراه فی القانون، کلیة الحقوق، جامعة مولود معمری تیزی وزو (2010).
 
مقال (مقالهها)
-            جوادی، الیاس، «تقییم الدور الرقابیة للمجلس الدستوری: دراسة مقارنة»، مجلة الاجتهاد للدراسات القانونیة و الاقتصادیة (المرکز الجامعی لتامنغست)، العدد 2، (2012).
-            جوادی الیاس، «دور المجلس الدستوری فی الرقابة علی صحة انتخاب عضور البرلمان»، مجلة الاجتهاد للدراسات القانونیة و الاقتصادیة، المرکز الجامعة لتامنغست- الجزائر، العدد 10، ( 2016).
-            جعلاب، کمال، «دور المجلس الدستوری فی تفسیر الدستور»، مجلة الحقوق و العلوم الانسانیة، جامعة الجلفة، المجلد الحادی عشر، العدد الثلالث، ( 2018).
-            سالم جاسم محمد علی، ستار الحسینی مینا، «ضوابط محاکمة رئیس الجمهوریة امام المحکمة الاتحادیة العلیا»، مجلة الحقوق الحلى للعلوم القانونیة و السیاسیة، جامعة البابل، العدد السادس، (2014).
-            شیهود مسعود، «المجلس الدستوری:  قاضی الانتخابات»، مجلة المجلس الدستوری، العدد: 1 ، ( 2013).
-            زیدعبدالقادری، «الرقابة على دستوریة القوانین فی الجزائر: سیاسة شکلا و قضائیة موضوعا»، مجلة القانون الدستوری و الموسسات السیاسیة، المجلد الثانی، العدد 3 ، ( 2018).
-            بن احمد عبدالمنعم، «الرقابة الدستوریة على المعاهدات الدولیة»، مجلة الحقوق و العلوم السیاسیة، جامعة عمار ثلیجی الاغواط، العدد 13، ( 2017).
-            حسنی، بوالیدار، «مفهوم الدین و أهمیته فی الدستور الجزائری»، مجلة تواصل فی الاقتصاد و الادراة و القانون، عدد 48 ، (2016).
-            العام رشیدة، «المجلس الدستوری: تشکیل و صلاحیات»، مجلة العلوم الانسانیة (کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة جامعة محمد خیضر- بسکرة) العدد السابع، ( 2005).
-            لیندة أونیسی، «التعدیل الدستوری 2016 و أثره فی تطویر الرقابة الدستوریة فی الجزائر»، مجلة الحقوق و العلوم الاسیاسیة، (جامعة عباس لغرور)، العدد 6، ( 2016).