پژوهش حقوق عمومی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

هزینه داوری و چاپ

همه داوران

داوران سال 1398

داوران سال 1399

داوران سال 1400

داوران سال 1401

اصول نانوشته قانون اساسی؛ آنسوی متن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق عمومی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

قانون اساسی را باید همچون «یکی» از عناصر نظم بزرگتری در شمار آورد که نظام سیاسی مبتنی بر آن است و «قانون اساسی نوشته» تنها یکی از این عناصر است. رابطه میان نیروهای سیاسی و توازن آنها بعنوان بستری که قانون اساسی در آن جریان می­یابد، مستقیماً زندگی آن را متأثر می­کند. در این مقاله مفهومی از قانون ­اساسی پی گرفته می‌شود که در آن «اساس» به متن نوشته فروکاسته نمی­شود بلکه دسته­ای دیگر از قواعد و رویه­های نانوشته حقوق اساسی را که در نظام سیاسی نقش بازی می­کنند، در بر می­گیرد. تلاش می‌شود تا مفهوم بنیادینی جستجو شود که تمایز قانون اساسی نوشته و نانوشته مبتنی بر آن است. قانونیت و مشروعیت آبشخور چنین تفکیکی هستند. سعی می‌شود تا لحظاتی در حیات سیاسی ایران شناسایی شود که در آن لحظات، این دو زوج مفهومی (قانونیت و مشروعیت) آشکار شده­اند. در این دیدگاه، این دسته از قواعد در نظام حقوق اساسی ایران شناسایی  و اهمیت پژوهش درباره آن­ها نشان داده خواهد شد. مطالعات حقوق اساسی چنانچه این دسته از قواعد را در پژوهش­هایش وارد نکند نمی‌تواند تصویری واقعی از جایگاه قانون اساسی بدست دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Unwritten Principles of the Constitution; Beyond the Text

نویسنده [English]

  • Naser Soltani

Associate Professor, Public Law, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The Constitution must be regarded as one of the elements of a larger order, and the political system based on it, and the "text of the constitution" is just one of these elements. The relationship between political forces and their balance, as the context in which the constitution is flowing, directly affects its life and expands it. In this article, we will draw a conception in which the constitution is not just a text but it includes also a bunch of non-written rules, which play a role in the political system. We are trying to find a fundamental notion on which this distinction is based. Legality and legitimacy are our criterions for such a distinction. We are trying to identify the moments in the political life of Iran in which these two conceptual couples (legality and legitimacy) have been revealed.  For, we will identify these categories in the system of constitutional law in Iran, and show the importance of researching them. Research on the constitutional law in Iran, with lack of these rules, cannot provide a true picture of the Constitution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • " written constitution"
  • " unwritten constitution"
  • " legality"
  • " legitimacy"
  • "texte"
مراجع
کتاب‌ها
- اکرمن، بروس، تفکیک قوای جدید، ترجمه حسن وکیلیان (تهران: نگاه معاصر، 1399).
- تبریزی، عبدالرحیم طالبوف، مسائل الحیات (تفلیس: مطبعه غیرت، 1324 ق).
- حجاریان، سعید، چرا قانونگرایی؟ در جمهوریت؛ افسون‌زدایی از قدرت، چاپ دوم (تهران: طرح نو، 1379).
- حجاریان، سعید، «انتخاب اعضای هیأت نظارت مرکزی بر انتخابات دوره پنجم؛ تکرار اشتباهات گذشته»، در جمهوریت؛ افسون زدایی از قدرت، چاپ دوم (تهران: طرح نو، 1379).
- حجاریان، سعید، «پاسداری از قانون اساسی، راهی برای نوسازی سیاسی»، در جمهوریت؛ افسون زدایی از قدرت، چاپ دوم، (تهران: طرح نو، 1379).
- حجاریان، سعید، «قانون اساسی به مثابه میثاق ملی»، در جمهوریت؛ افسون زدایی از قدرت، چاپ دوم (تهران: طرح نو، 1379).
- شیرازی، اصغر، نظام حکومتی جمهوری اسلامی ایران (پاریس: چشم‌انداز، 2008).
- قاضی، ابوالفضل، بایسته‌های حقوق اساسی، چاپ اول (تهران: یلدا، 1373).
- کاتوزیان، ناصر، توجیه و نقد رویه قضایی، چاپ دوم (تهران: میزان، 1381).
- کاتوزیان، ناصر، زندگی من، چاپ هفتم (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1395).
- کاتوزیان، ناصر، گذری به انقلاب ایران؛ مجموعه مقالات (تهران: سروش، 1360).
- مهرپور، حسین، وظیفه دشوار نظارت بر اجرای قانون اساسی، چاپ اول (تهران: ثالث، 1384).
- مهرپور، حسین، رییس جمهور و مسئولیت اجرای قانون اساسی، چاپ اول (تهران: اطلاعات، 1380).
- مهرپور، حسین، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول (تهران: دادگستر، 1387).
- ون دایسی، آلبرت، درآمدی بر مطالعه حقوق اساسی، ترجمه در دوره مشروطیت، به کوشش سیدناصر سلطانی (تهران: نگاه معاصر، 1396).
مقاله‌ها
- سلطانی، سید ناصر، «آغاز رویکرد غیرتاریخی به حقوق اساسی در ایران»، پژوهش‌های حقوقی، پاییز و زمستان، شماره 15، (1387).
- سلطانی، سید ناصر، «درآمدی تاریخی بر مسئله اجرای قانون اساسی»، نشریه حقوق اساسی، تابستان، شماره 13، (1390).
- سلطانی، سید ناصر، «مذاق مملکت و معنای مشروطه ایرانی»، در جشن­نامه فیلسوف سیاست ایران، (تهران: فلات، 1396).
- قاضی، ابوالفضل، «قانون اساسی؛ سیر مفهوم و منطوق از دید تطبیقی»، مجله دانشکده حقوق، شماره 28، (1371).
References
Books
- Agostino Carrino, “De la constitution matérielle“, in L’Architecture du droit, Mélanges en honneur de Michel Troper (Paris: Economica, 2006).
- Bruce Ackerman, Au Nom du Peuple: Les fondements de la démocratie américaine (Paris: Calmann-Lévy, Paris, 1998).  
- Charles de Montesquieu, Charles de, Esprit des lois, Henry Nezard, “De la méthode dans l’enseignement du droit constitutionnel”, in Mélange de R. Carré de Malberg (Paris: Sirey, 1933).
- Joseph Barthélemy, préface à la sixième édition, in Esmein, Adhémar, Éléments de droit constitutionnel français et comparé, éd. Panthéon Assas (Paris: Panthéon Assas, 2001).
- Michel Troper, “Le problème de l’interprétation et la théorie de la supralégalité constitutionnel”, dans Recueil d’études en hommage à Charles Eisenmann (Paris: Cujas, 1977).Olivier Beaud, Olivier, La puissance de l’Etat, Léviathan, PUF (Paris: PUF, 1994).
- Peter Häberle, L’Etat constitutionnel, trad. Fr (Paris: Economica, PUAM, 2004).
- Pierre Avril, Enchantement et désenchantement constitutionnels sous la Ve République, Pouvoirs, n° 126, (2008).
- Pierre Avril, Les Conventions de la constitution, Léviathan (Paris:  PUF, 1997).
- René Capitane, la coutume constitutionnelle, (2001), in Les écrits constitutionnels, éd. PanthèonPanthéon Assas, Paris.
- Walter Bagehot, Walter, The English Constitution, 2e edition (London: 1872), available at: www.juspoliticum.com.
Articles
- Frank Laffaille, “La notion de constitution au sens matérielle chez Constantino Mortati; La ‘zone grise’ du droit constitutionnel constitutionnel“, Revue Juspoliticm, n° 7, (2012).
- Pierre Avril, “Une survivance; le droit constitutionnel non écrit”, in Mmélange Ardant (Paris: LGDJ, 1999).
- Pierre Avril, Enchantement et désenchantement constitutionnels sous la Ve République, Pouvoirs, n° 126, (2008).
- Norberto, Bobbio, “sur la notion de constitution chez Hegel”, in Revue européenne des sciences sociales, T. 18, No. 52, (1980), La philosophie politique de F. W. Hegel: Hegel: Annales de philosophie politique, No. 12, (1980).
- Olivier Beaud, “Le droit constitutionnel par−delà le texte constitutionnel et la jurisprudence constitutionnelle − A propos d'un ouvrage récent”, Cahiers du Conseil constitutionnel n° 6 – janvier, (1999).
- Entretien avec Pierre Avril, Avec la participation de: Denis Baranger , Carlos-Miguel Pimentel , Armel Le Divellec , Philippe Lauvaux, Jus Politicum, N°. 1, (2014).
 
پژوهش حقوق عمومی
دوره 22، شماره 70
خرداد 1400
صفحه 226-248
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار