نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری حقوق تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
سلب مالکیت از سرمایه خارجی تحقیقات گسترده‌ای را به خود اختصاص داده است. با این حال، بررسی حقوقی شیوه‌های گوناگون سلب مالکیت از اموال فکری سرمایه‌گذاران خارجی کمتر مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است. با توجه به اینکه اعطای لیسانس اجباری در ارتباط با حقوق اختراعات سرمایه‌گذاران خارجی یکی از مهمترین اقدامات در این زمینه است، این نوشتار به بررسی ماهیت حقوقی این نهاد می‌پردازد و با کنکاش در مقررات داخلی و بین‌المللی، پرونده‌های حقوقی مربوطه و تبیین موضع فعلی نظام حقوقی کشورمان؛ ضمن تحلیل، نقد و تشریح نگرش‌های مختلفی که در این خصوص وجود دارد، می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که صدور لیسانس اجباری توسط دولت‌ها اقدامی تنظیم‌گرایانه است یا اینکه سلب مالکیت بوده و پرداخت غرامت به سرمایه‌گذار خارجی را به همراه دارد. به نظر می‌رسد علی‌رغم خصوصیت تنظیم‌گرایانه نهاد مزبور، نمی‌توان به طور مطلق تمامی موارد اعطای لیسانس اجباری را از مقررات مربوط به سلب مالکیت مستثنی دانست و اتخاذ رویکردی موردی با توجه به ادبیات و رویکرد متخذه در معاهده و یا قوانین داخلی مربوط به هر پرونده در جهت احراز تحقق یا عدم تحقق سلب مالکیت از طریق لیسانس اجباری مقرون به صواب است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Legal Nature of Compulsory Licensing under Patent Law: Regulatory Measure or Expropriation?
نویسندگان [English]
- Mirghasem Jafarzade 1
- Soroosh Falahati 2
1 Associate Professor, International Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Ph.D Student, International Trade and Investment Law, Shahid Beheshti University Law Faculty of Shahid Beheshti University; Tehran, Iran
چکیده [English]
Extensive research has been conducted on expropriation of foreign investment. However, different methods of expropriating intellectual property of foreign investors have yet to be shed light on by legal scholars. Considering that issuance of compulsory licenses is one of the most important measures in this respect, this article shall focus on compulsory licensing through critical analysis of different approaches in this regard, and an attempt will be made to provide a proper response to the question whether compulsory licenses are regulatory measures or expropriation ending in compensation. The piece will make an effort to achieve this through illustration of current stance of the Iranian legal system, domestic and international regulations and pertinent legal cases. It seems that despite the initial regulatory nature of such licenses, one cannot exclude all instances of granting compulsory licenses from the expropriation provisions. Instead, adoption of a case by case approach along with due consideration of the literature of the treaty and domestic regulations in order to determine whether the measure of government in regard to issuance of such licenses is expropriation or not is recommended.
کلیدواژه‌ها [English]
- Regulation
- Expropriation
- patent
- compulsory license
- compensation
مقاله‌ها
- امیر ارجمند، اردشیر و حبیبی مجنده، محمد، «جایگاه حقوق مالکیت معنوی در نظام بین المللی حقوق بشر»، نامه مفید، شماره 52، (1384).
- تیموری، محمدصادق و همکاران، «سلب مالکیت غیرمستقیم سرمایه‌گذاران خارجی: جستاری در حقوق ایران و بین‌الملل»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره 24، (1397).
- جعفرزاده، میرقاسم و ناطق نوری، سوده، «تحلیل رقابتی امتناع از صدور مجوز بهره‌برداری از حقوق آفرینش‌های فکری»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 60، (1391).
- رهبری، ابراهیم و جعفری چالشتری، محمود، «امتناع یکجانبه از اعطای لیسانس اختراع؛ تأملی تطبیقی در رهیافت‌های حقوق رقابت آمریکا، اتحادیه اروپا و ایران»، دو فصلنامه دانشنامه حقوق اقتصادی، شماره 7، (1394).
- شیرمحمدی، علیرضا و همکاران، «الزامات حقوق بشری و تعهدات ناشی از ثبت ابداعات دارویی بر اساس موافقتنامه تریپس: تعارض یا تعامل منافع افراد و دولت‌ها؟»، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، شماره 6، (1396).
- صادقی، محمود و خاکپور، منصور، «موجبات اعطای مجوز اجباری بهره‌برداری از حقوق مالکیت فکری»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره4، (1386).
- نیاورانی، صابر و جاوید، احسان، «حق دسترسی به داروهای اساسی در چارچوب موافقتنامه تریپس و چالش حمایت از حق بین‌المللی بشر بر سلامت»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 54، (1395).
پایان‌نامه‌ها
- اسدلو قراخانلو، مرتضی، حمایت از حقوق مالکیت فکری در معاهدات سرمایه‌گذاری خارجی، رساله دکتری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران، (1395).
- شهابی، مهدی، سلب مالکیت خزنده مالکیت‌های صنعتی در حقوق سرمایه‌گذاری خارجی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران، (1396).
References
Books
- Azmi, I. M. A.G., Scope and Duration of Compulsory Licensing: Lessons from National Experiences. In: Hilty R., Liu KC. (eds) Compulsory Licensing, MPI Studies on Intellectual Property and Competition Law, Vol. 22 (Berlin: Springer, 2015).
- Frankel, Susy; Lai, Jessica C., Recognised and Appropriate Grounds for Compulsory Licences: Reclaiming Patent Law’s Social Contract, In: Hilty R., Liu KC. (eds) Compulsory Licensing. MPI Studies on Intellectual Property and Competition Law, Vol. 22 (Berlin: Springer, 2015).
- Kuanpoth, Jakkrit, Compulsory Licenses: Law and Practice in Thailand, In: Hilty R., Liu KC. (eds) Compulsory Licensing. MPI Studies on Intellectual Property and Competition Law, Vol. 22 (Berlin: Springer, 2015).
Articles
- Dolzer, Rudol & Bloch, Felix, “Indirect Expropriation: Conceptual Realignments?”, in: International Law Forum du droit international, 3, (2003).
- Gibson, Christopher S., “A Look at The Compulsory License in Investment Arbitration: The Case of Indirect Expropriation”, American University International Law Review, No.25, (2010).
- Kaszubska, Katarzyna, “Compulsory Licensing under India’s New Model Bilateral Investment Treaty” Review of Market Integration, Vol. 9, No. 3, (2018).
- Lin, Tsai-Yu, “Compulsory Licenses for Access to Medicines, Expropriation and Investor-State Arbitration under Bilateral Investment Agreements – Are There Issues Beyond the Trips Agreement?”, International Review of Intellectual Property and Competition Law, Vol. 40, No. 2, (2009).
- Ranjan, Prabhash, “Issuance of Compulsory Patent Licenses and Expropriation in Asian BITs and FTA Investment Chapters: A Study of India, China, Malaysia and Thailand”, SSRN Electronic Journal, 10.2139/ssrn.3275937, (2018).
- Rutledge, Peter B., “TRIPS and BITs: An Essay on Compulsory Licenses, Expropriation, and International Arbitration”, North Carolina Journal of Law & Technology 13, No. 149, (2012).
- Stoll, Peter‐Tobias et al, “WTO: Trade‐Related Aspects of Intellectual Property Rights”, African Development Review, No. 3, (2009).
Regulations and Treaties
Agreement between the Slovak Republic and the Islamic Republic of Iran for the Promotion and Reciprocal Protection of Investments, (2016), Available at: https:// investmentpolicy. unctad. org/ international-investment-agreements/treaty-files/3601/download, last visited: 10/02/2021
- Agreement between the Government of the Republic of India and the Hashemite Kingdom of Jordan for the Promotion and Protection of Investments, (2006), Available at: https:// investmentpolicy. unctad. org/ international- investment- agreements/ treaty- files/1566/download, last visited: 10/02/2021.
- Agreement between the government of the republic of india and the government of the people’s republic of china for the promotion and protection of investments, (2006), Available at: https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements/treaty-files/742/download, Last Visited: 10/02/2021.
- Agreement between the Government of the Republic of India and the Government of the Republic of Korea on the Promotion and Protection of Investments, (1996), Available at: https:// investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements/treaty-files/1568/download, last visited: 10/02/2021.
- Agreement between the Government of the Republic of India and the Government of Malaysia for the Promotion and Protection of investments, (1995), Available at: https://investmentpolicy.unctad.org/international-Investment-agreements/treaty-files/1576/download, last visited: 10/02/2021.
- Agreement between the Federal Republic of Germany and the Republic of India, (1995), Available at: https:// investmentpolicy. unctad. org/ international-investment- agreements/treaty-files/ 1340/ download, Last visited: 10/02/2021.
- Doha Declaration on TRIPS Agreement and Public Health, Available at: https://www.wto.org/english/thewto_e/minist_e/min01_e/mindecl_trips_e.htm, last visited: 10/02/2021.
- International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, (1966), Available at: https://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/cescr.aspx, last visited: 10/02/2021.
- Model Bilateral Investment Treaty of India, (2016), Available at: https:// dea. gov. in/ sites/ default/ files/ModelBIT_Annex_0.pdf, last visited: 10/02/2021.
- Model Bilateral Investment Treaty of United States of America, (2004), Available at: https://ustr.gov/sites/default/files/U.S.%20model%20BIT.pdf, last visited: 10/02/2021.
- Treaty between the United States of America and the Oriental Republic of Uruguay concerning the Encouragement and Reciprocal Protection of Investment, (2005), Available at: http://www.sice.oas.org/BITS/URYUSA2005_e.pdf, last visited: 10/02/2021.
- Universal Declaration of Human Rights, (1948), Available at: https://www.un.org/en/universal-declaration-human-rights/, Last Visited: 10/02/2021.
Cases
- Metalclad Corporation v. The United Mexican States, ICSID Case No. ARB(AF)/97/1, Available at: https://www.italaw.com/cases/671, last visited: 10/02/2021.
- Methanex v. United States of America, Available at: https://www.italaw.com/cases/683, last visited: 10/02/2021.
- Microsoft Corp v Commission of the European Communities T-201/04, Available at: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62004TJ0201, last visited: 10/02/2021
- Natco Pharma Limited v Bayer Corporation, Available at: https:// indiankanoon. org/ doc/ 52483234/?__cf_chl_jschl_tk__= YB4mNIszaY9w7iDL1zz9NLhDKmzJok4nRxTTFdQSJX8n79-N8ug7uKJAvscdr5OcaeDdA6U9YWAdodinBXcfuHqkGPrHPJ1Q0ynMMZUMgjMtpD0-V58x-zvKFshjV8YRLOXcaiA0FF37WyG2S7NoBOMHU-umlrxGVjRsPK2bM5Ysk_zaH6UkIPVferuRy9bWTveuVi6RyGiTbbVJf2mzaXX3F5zis2qI5FFQZ0E1mg, last visited: 10/02/2021.
- Philip Morris Brands Sàrl, Philip Morris Products S.A. and Abal Hermanos S.A. v. Oriental Republic of Uruguay, ICSID Case No. ARB/10/7, Available at: https://www.italaw.com/cases/460, last visited: 10/02/2021.
- Starrett Housing Corporation, Starrett Systems, Inc. and others v. The Government of the Islamic Republic of Iran, Bank Markazi Iran and others, IUSCT Case No. 24, Available at: https://jusmundi.com/en/document/decision/en-starrett-housing-corporation-starrett-systems-inc-and-others-v-the-government-of-the-islamic-republic-of-iran-bank-markazi-iran-and-others-interlocutory-award-award-no-itl-32-24-1-monday-19th-december-1983, last visited: 10/02/2021.
- Tecnicas Medioambientales Tecmed S.A. v. United Mexican States, ICSID Case No. ARB(AF)/00/2, Available at: https://www.italaw.com/cases/1087, last visited: 10/02/2021.
- Total S.A. v. The Argentine Republic, ICSID Case No. ARB/04/01, Available at: https://www.italaw.com/cases/1105, last visited: 10/02/2021.
)